یادداشت تئاتر |درباره نمایش «شب جنایتکاران»
روزنامه هفت صبح، سمانه استاد | این روزها در موج پنجم کرونا، بسیاری از تماشاخانه‌های کشور مدت‌هاست اجرایی ندارند، از جمله تماشاخانه‌های دولتی مانند تئاترشهر، تالار مولوی، تالار سنگلج و بسیاری دیگر از تماشاخانه‌ها. شرایط کرونا چنان سخت شده که برخی از تماشاخانه‌های خصوصی نیز تا مرز تعطیلی رفته‌اند و هنرمندان تئاتر عملا خانه‌نشین شده‌اند. در این میان اما انگشت‌شمار اجراهایی هنوز روی صحنه هستند و این چراغ از همیشه کم‌سو‌تر تئاتر را نگاه داشته‌اند.
یکی از این نمایش‌ها «شب جنایتکاران» است که این روزها در پردیس تئاتر شهرزاد به‌روی صحنه رفته و از قضا مورد استقبال خوب مخاطبان هم قرار گرفته است. نمایشنامه از نویسنده کوبایی «خوزه تریانا» است که در زمان انقلاب کوبا نوشته شده. این متن را به‌عنوان یک متن سیاسی می‌شناسند که تا مدت‌ها اجازه چاپ و اجرا نداشت. داستان درباره دختری به‌نام لالو است که می‌خواهد پدر و مادرش را بکشد یا آنها را کشته است.
نمایش در خیال لالو حرکت می‌کند و نمی‌دانیم آنچه اتفاق افتاده واقعیت دارد یا نه. لالو پدر و مادرش را کشته و ما دو جسد را در گوشه اتاق می‌بینیم، اما نمی‌دانیم آنها در واقعیت هم مرده‌اند یا جسدهایی‌اند در ذهن شخصیت که می‌خواهد به آن واقعیت ببخشد.اتفاق مهمی که در نمایش رخ می‌دهد دلایل ناکافی لالو برای کشتن پدر و مادر است. اقدام او علیه بزرگترهایش بدون منطق خاصی است و مخاطب تا پایان نمایش به دلیل واقعی این اعتراض و کشتن پی نمی‌برد.
نمایش سه شخصیت اصلی و چندین شخصیت فرعی دارد که همه در ذهن لالو زندگی می‌کنند. او خواهر و برادری دارد که او را به کشتن پدر و مادر تشویق می‌کنند. همسایه‌هایی را می‌بیند که از قتلی که او انجام داده یا تصمیمی که برای قتل دارد، خبر دارند. در این نمایش هیچ شخصیتی به‌غیر از لالو واقعی نیست. خواهر، برادر و همسایه‌ها، همه زاده ذهن او هستند. کارگردان در این راستا برای نشان دادن شخصیت‌های فرعی علاوه بر نقش عوض کردن مداوم بازیگران، از عروسک‌هایی نیز استفاده کرده تا تعدد این شخصیت‌ها را به‌خوبی در صحنه نشان دهد.
بازی‌های نمایش مورد قبول بوده و بازیگر مرد کار، بازی چشمگیری را از خود ارائه می‌دهد. صحنه نمایش شلوغ و به‌هم ریخته است، همچون ذهن لالو. او هرچه می‌خورد تف کرده و تفاله‌اش را روی زمین می‌ریزد، همچون تمام فکرهایی که در ذهنش نشخوار می‌کند و با آنها درگیر است.
«شب جنایتکاران» از قتل‌های خانوادگی حرف می‌زند، قتل‌هایی که مصداق‌های آن را در کشور خودمان در سال‌های اخیر به‌وفور دیده‌ایم. نمایش نشان می‌دهد که فریادهای فروخورده آدم‌ها از رنج‌هایی که به آنها می‌رود، می‌تواند در زمانی دیگر به شکل خشمی غیر قابل کنترل و فراتر از تصور خود را نشان دهد.
خانواده به‌عنوان اولین و مهم‌ترین بستر تربیتی و پرورش خشونت یا کنترل آن، آنچنان که باید مورد توجه قرار نگرفته است. انسان باید با خشم خود، با سویه تاریک زندگی خود رو‌به‌رو شده و یاد بگیرد که آن را بپذیرد و کنترلش کند. «شب جنایتکاران» در همین روزهای خاموشی تئاتر و در میان موج پنجم کرونا مورد استقبال خوب مخاطبان قرار گرفته و میزبان تماشاگران زیادی بوده است. این نشان می‌دهد که مردم تئاتر را دوست دارند و سعی می‌کنند از همان تعداد محدود تئاترهای روی صحنه حمایت کنند، به این شرط که اجرای مورد نظر حداقل‌های لازم را داشته باشد.
نویسنده: خوزه تریانا
مترجم و کارگردان: مهدی محبعلی (سَهاب)
بازیگران: شیرین عطاءاللهی/ محمدرضا حسن‌زاده/ سوگند دیانی/ نازی نخجیری
مکان و زمان اجرا: پردیس تئاتر شهرزاد/ ساعت ۲۰:۳۰
