نقش سلول‌های مرموز در مصونیت کرونایی
روزنامه هفت صبح | در تمام ماه‌هایی که بحران کرونا گرفتارمان کرده کسانی را دیده‌ایم که بارها در معرض ابتلا به این بیماری بوده‌اند اما خبری از کرونا گرفتنشان نشده، طبیعتا همه فکر می‌کنیم که آنها احتمالا مبتلا شده‌اند اما جزو دسته خوش‌شانس‌هایی بوده‌اند که هیچ علائمی نداشته‌اند اما دانشمندها اخیر با تحقیق روی همین آدم‌ها به یک نتیجه دیگر هم رسیده‌اند.
آنها دیده‌اند که عده‌ای از این افراد کرونا گرفته و هیچ علامتی نداشته‌اند، نشانه‌اش هم پادتنی است که در خونشان وجود داشته اما دسته‌ای دیگر هیچ پادتنی نداشته‌اند ولی مقدار زیادی از یک نوع سلول خاص در بدنشان وجود داشته. عجیب اینکه افرادی که کرونا گرفته و بعد از گذشت مدت زمانی پادتن در بدنشان از بین رفته هم مقدار خیلی زیادی از همین سلول را داشته‌اند.
در نتیجه این احتمال مطرح شده که اگرچه پادتن قطعا کمک شایانی به ردگیری بیماری کرده است اما شاید آنقدری که قبلا فکر می‌کردیم در ایجاد مصونیت نقش نداشته باشد. در واقع در همین مدتی که توجه دنیا عمدتا جلب مقوله پادتن‌ها بود، پژوهشگران به مرور به این نتیجه رسیده‌اند که شاید نوع دیگری از مصونیت هم وجود داشته باشد و گونه مرموزی از گلبول‌های سفید که تا پیش از این جای چندانی در مخیله مردم نداشته است، شاید در مبارزه با ویروس کرونا نقشی کلیدی ایفا کند.
*** چرا کرونا ما را نمی‌کشد؟
آدریان هیدی، استاد ایمونولوژی در کالج دانشگاهی لندن کسی است که درباره نقش گلبول‌های سفید مرموز و تحقیقاتی که در این زمینه شده اطلاع‌رسانی کرده است. اینطور که او گفته وقتی که محققان نمونه‌های خونی را که سال‌ها پیش از همه‌گیری ویروس کرونا برداشته شده بود بررسی کردند، سلول‌هایی پیدا کردند که مشخصا برای تشخیص پروتئین‌های سطح ویروس کرونا ساخته شده‌اند. به همین دلیل هم حدس زدند که این سلول‌ها به دلیل ابتلا به یکی از اعضای خانواده کروناها پیدایشان شده.
وظیفه این گلبول‌ها که سلول T یا لنفوسیت T نام دارد کشف و نابودی عوامل بیماری‌زا و سلول‌های آلوده است. در این راه از پروتئین‌هایی استفاده می‌کنند که در سطحشان وجود دارد و با پروتئین‌های سطح عوامل خارجی پیوند خورده و آنها را نابود می‌کنند. از آنجایی که سلول‌های T تا سالیان مدیدی پس از عفونت در خون باقی می‌مانند، در حافظه بلندمدت دستگاه ایمنی بدن هم نقش ایفا می‌کنند.
به گفته هیدی آزمایش‌ها نشان می‌دهند که سلول T در خون ۴۰ تا ۶۰ درصد کسانی که تا به حال ویروس کرونا نداشته‌اند، وجود دارد و به همین دلیل هم شاید مصونیت نسبت به این بیماری بیشتر از چیزی باشد که ما فکر می‌کنیم. هیدی می‌گوید: «اگر به کسانی که به خاطر کووید-۱۹ بستری شده‌اند نگاه کنیم و البته کسانی که به این بیماری دچار شده‌اند ولی نیازی به مراقبت بیمارستانی پیدا نکرده‌اند کاملا مشخص است که سلول‌های تی بدنشان واکنش نشان داده است. این قطعا برای کسانی که پیگیر مسئله واکسن بوده‌اند خبر خوبی است چراکه نشان می‌دهد ما می‌توانیم سلول تی یا پادتنی بسازیم که ویروس را می‌شناسد.»
*** همه چیز اینقدر ساده است؟
علی ایمان‌زاده، فوق تخصص ایمونولوژی درباره این گلبول مرموز به هفت صبح می‌گوید: «اینطور که نیست که ما لنفوسیت T را از قبل نمی‌شناختیم اما دلیل اینکه در مورد آن از صفت مرموز استفاده می‌شود به این دلیل است که اطلاعاتمان در مورد نحوه عملکرد، تاثیرپذیری و… این سلول کامل نیست. به همین دلیل هم هنوز دانشمندها از رفتار این ویروس تعجب می‌کنند.»
او می‌گوید لنفوسیت T در بدن همه وجود دارد اما مقدار آن و سلامت این گلبول‌ها در افراد مختلف متفاوت است. او بعد از مطالعه یافته‌های جدید دانشمندان بریتانیایی، نکته مهم ماجرا را اینطور برایمان توضیح می‌دهد: «ما سال‌هاست که می‌دانیم لنفوسیت T وجود دارد و تقریبا می‌دانیم که چه کار می‌کند اما اینطور که من متوجه شدم آنچه به تازگی مطرح شده این است که مقدار زیاد لنفوسیت t در بدن خیلی از افراد طوری عمل کرده که انگار کرونا را می‌شناسد.
در واقع اینطور به نظر می‌رسد که ابتلا به عضو دیگری از خانواده کروناها باعث شده لنفوسیت‌های T در بدن بعضی از افراد وجود داشته باشد که ویروس را شناخته و به سرعت نسبت به نابودی آن اقدام می‌کند. طبیعتا این خبر برای کسانی که به دنبال پیدا کردن واکسن کرونا هستند خبر خیلی خیلی خوبی است.»
ایمان زاده اما به یک موضوع نگران‌کننده در این مورد اشاره می‌کند و می‌گوید: «ما می‌دانیم که در بیماری مانند ایدز، ویروس مستقیما به سراغ خود لنفوسیت‌های T می‌رود و آنها را نشانه گرفته و نابود می‌کند. محل تجمع لنفوسیت‌های T طحال و غدد لنفاوی است و ویروس ایدز مستقیما به سراغ همین بخش رفته و آنها را از بین می‌برد. نکته‌ای که من با مرور تحقیقات اخیر دیدم این بود که در بدن بعضی از افرادی که بر اثر ابتلا به کرونا فوت کرده بودند هم نشانه‌هایی از فساد سلول‌های T دیده شده و این نگران‌کننده است چون اگر این ویروس یکی از بیماری‌های مربوط به لنفوسیت T باشد کار برای ساخت واکسن آن به شدت سخت می‌شود.»
او ادامه می‌دهد:«کسانی که روی این موضوع تحقیق می‌کنند باید روشن کنند که فساد سلولی و ضعف لنفوسیت T که در بیماران بدحال کرونایی و فوت شده‌های آن دیده می‌شود قبل از ابتلا رخ داده یا بعد از آن؟ جواب این سوال خیلی مهم است. بعضی از عوامل مثل بالا رفتن سن، بعضی از بیماری‌های، ژنتیک و… می‌تواند روی تعداد لنفوسیت‌ها تاثیر بگذارد بنابراین خیلی اهمیت دارد که بفهمید کرونا لنفوسیت‌ها را از بین می‌برد یا چون لنفوسیت‌ها از قبل کم و ضعیف بوده‌اند کرونا به بدن آسیب زیادی زده است.»
