کشف راز تلفات بالای کرونا در ایران
روزنامه هفت صبح، نگین باقری | ایرانی‌ها نزدیک به یک‌چهارم ایتالیایی‌ها، یک‌هفتم آمریکایی‌ها و یک‌ششم اسپانیایی‌ها تست کرونا داده‌اند. این در حالی است که وقتی آمار ابتلا به کرونا را بین آنها بررسی می‌کنیم می‌بینیم از بین همه تست‌های گرفته‌شده، در ایران تعداد ایرانی‌هایی که جواب آزمایششان مثبت بوده از این کشورها بسیار بیشتر بوده است.
مدت هاست که با یک معما رو به رو هستیم. چرا در حالی که تعداد مبتلاهای کرونا در ایران کمتر از کشورهای دیگر است تعدا قربانی های ما بیشتر است؟در واقع نسبت قربانی ها به مبتلایان در کشور ما عدد بالایی است. در انگلیس و اسپانیا و فرانسه در موج اول یعنی در اردیبهشت و خرداد این نسبت بسیار بالا بود اما در موج دوم آنهاتوانسته اند به رغم تعداد بالای مبتلاها ،رقم تلفات را پایین نگه دارند. چرا؟
آیا این خرافه که ژن ایرانی ها مستعد این بیماری است واقعیت دارد؟قاعدتا جواب قانع کننده ای نیست. آیا تلفات اعلام شده از میان غیر مبتلایان رسمی است؟ این جواب هم مردود است. از قرار تعداد قربانی ها بیشتر از تعداد اعلام شده است اما آمار وزارت بهداشت قربانی هارااز میان مبتلایان رسمی کرونا اعلام می کند. پس نسبت قربانی ها به مبتلاها باز هم رقم بالایی است.
پس این حلقه مفقوده کجاست؟ حالا کم کم زمزمه های دیگری در کشف این معما بلند شده است. در ایران تست های انجام شده دیر وکم هستند. در واقع تست ها چون کم و دیر انجام می شوند بیماران در مراحل پیشرفته تر بیماری تشخیص داده یم شوند که دیگر فرصتی برای درمان آنها نیست. از کشورهای دیگر است. اگر تعداد تست‌های انجام‌شده در ایران را حتی با هند هم مقایسه کنیم می‌بینیم به ازای هر ۱۰۰ نفر ۷٫۴ هندی و ۵٫۵ ایرانی تست کرونا داده‌اند.
*** چرا تعداد آزمایش‌ها اهمیت دارد؟
تعداد آزمایش‌های کووید ۱۹ در ایتالیا تا همین لحظه به نزدیک ۲۴ نفر به ازای هر ۱۰۰ نفر رسیده است. از آنجایی که مجموعا حدود ۵۰۰ هزار ایتالیایی در این کشور به کرونا مبتلا شدند، باید بگوییم که از هر صد نفری که تست می‌دادند، در کل این مدت جواب ۳٫۴ نفر مثبت شده است. حالا در ایران بر اساس آمارهایی که روز یکشنبه ارائه شده،
از هر ۱۰۰ نفر، ۵٫۷ نفر تست کرونا داده‌اند و از هر ۱۰۰ نفری که تست کرونا داده‌اند، تست ۱۲ نفرشان مثبت درآمده است، چراکه به گفته سخنگوی وزارت بهداشت در روز گذشته تاکنون چهار میلیون و ۷۱۹ هزار و ۵۹۷ آزمایش تشخیص کووید۱۹ در کشور انجام شده و تعداد کل مبتلایان کشور ۵۶۸ هزار و ۸۹۶ نفر بوده است. در جدول روبه‌رو همین نسبت را برای کشورهای دیگر هم محاسبه کرده‌ایم.
*** بررسی‌های جهانی چه چیزی را نشان می‌دهد؟
سایت ourworldindata با استناد به تعداد آزمایش‌های کرونا یک مقایسه بین کشورهای مختلف انجام داده است. در این مقایسه سهم آزمایش‌های مثبت را به کل آزمایش‌های اعلام‌شده هر کشور مشخص کرده است. آخرین به‌روزرسانی که از آمار ایران در این سایت انجام شده به پنجشنبه هفته گذشته؛ یعنی اول آبان‌ماه برمی‌گردد.
نرخ مثبت (یعنی نرخ تعداد کرونا مثبت‌ها به تعداد کل آزمایش‌های کرونا) در ایران در این تاریخ ۱۵٫۹ درصد بوده است؛ یعنی به زبان دیگر روز پنجشنبه از هر ۱۰۰ نفر ۱۵٫۹ نفر کرونا داشته‌اند. در دسته‌بندی‌ای که این سایت انجام داده وضعیت ایران شبیه به اسپانیا، مجارستان، اوکراین، بلژیک و بنگلادش و به رنگ نارنجی است.
بااین‌حال اصلا منظور این نیست که وضعیت ما در کنترل کرونا شبیه به این کشورهاست، چراکه در طول یک ماه گذشته نمودار کشور ما رو به افزایش بوده که نشان می‌دهد ویروس سریع‌تر از سرعت رشد موارد مثبت اعلام‌شده در تست‌ها گسترده شده است. همانطور که از تصویر روبه‌رو هم پیداست، سرعت ایران بیشتر از دو کشور ایتالیا و اسپانیا بوده و هم وضعیت ناپایداری داشته است.
این مبتلایان ما اولا دیر کشف شده اند و برای همین در موقعیت خطرناک بیماری قرار گرفته اند و از طرفی کرونا مخفی‌های زیادی وجود دارند که هنوز تست نداده‌اند و تعدادشان روزبه‌روز با سرعت بیشتری افزایش می‌یابد. از کشورهای همسایه‌مان عراق وضعیت مشابهی با ما دارد، اما ترکیه در بهترین وضعیت و پاکستان هم نسبتا وضعیت مناسبی دارد. بااین‌حال اگر فقط تعداد مبتلایان را نسبت به تعداد تست کرونا در نظر بگیریم، شرایط در مکزیک، بولیوی، پاراگوئه، چک، هلند یا نپال در بدترین وضعیت است.
*** طرح بالینی پرسروصدای وزارت بهداشت زیر نظر سازمان
هشت روز پیش معاون تحقیقات وزارت بهداشت گفته بود که تاکنون بیش از ۱۱ هزار بیمار کرونایی از ۳۰ کشور جهان در تحقیق‌های سازمان بهداشت جهانی مورد مطالعه قرار گرفته‌اند که در این بین، تعداد مشارکت‌کننده‌های ایران سه هزار و ۵۰۰ بیمار بوده است.
بعد از ایران، فرانسه قرار داشته که از این کشور هزار بیمار در این مطالعه شرکت کرده‌اند. بیمارستان‌های رازی رشت، ولی‌عصر اراک و مسیح دانشوری تهران فعال‌ترین بیمارستان‌های ایرانی در این مطالعه بوده‌اند. او همان‌موقع توضیح داده بود که انگیزه‌های زیادی برای بیماران ایرانی وجود داشته که باعث شده تعدادشان بیشتر شود. مثلا دلیل یکی از آنها رهایی از هزینه‌های درمان و بار مالی آزمایش‌های بالینی بوده است.
حالا پس از یک هفته آرام‌آرام اعتراض‌ها نسبت به این موضوع بلند شده است. اول زهرا شیخی، نماینده مجلس در توئیتر خودش نوشت که چرا باید در شرایط تحریمی، ایران به یک موش آزمایشگاهی تبدیل شود؟ و سپس رائفی‌پور هم در تایید همین موضوع گفت که چرا باید ایرانی‌ها نزدیک به ۳۰ برابر بیشتر از کشورهای دیگر کیس مطالعاتی کرونا باشند. البته او کمی هم در محاسبات دچار اشتباه شده، چراکه تعداد بیماران ایرانی درواقع یک‌سوم کل بیماران بوده است.
اما جواب اولیه کیانوش جهانپور، رئیس مرکز روابط‌عمومی وزارت بهداشت حاشیه‌ها حول سوال رائفی‌پور و زهرا شیخی را بیشتر کرده است. به گفته جهانپور، از صدها هزار بیمار کرونایی، ده‌ها هزار نفر از این داروهایی که در این مطالعه از آن استفاده شده بود استفاده کردند. او همچنین گفته بود که از بین ده‌ها هزار فرد مصرف‌کننده، سه هزار و ۵۰۰ نفر با علم و آگاهی این دارو را دریافت کرده‌اند که این داروها متعلق به یک طرح پژوهشی و بالینی بوده‌اند.
اشاره جهانپور به همان طرح پژوهشی بالینی سازمان بهداشت جهانی برای بررسی داروهای «رمدسیویر»، «لوپیناویر»، «اینترفرون» و «هیدروکسی کلروکین» است. این طرح ۲۴ مهرماه هم به این نتیجه رسید که داروها اثر زیادی بر درمان کرونا نداشته‌اند. بااین‌حال کمی بعد از بیانیه سازمان بهداشت جهانی، شرکت آمریکایی سازنده این داروها نه‌تنها کوتاه نیامد، بلکه حتی سازمان غذا و داروی آمریکا هم رمدسیویر را برای درمان کرونا تایید کرد.
به همین خاطر موضع این مقام وزارت بهداشت با کنایه و در لفافه این بود که با مطالعه سازمان بهداشت، زیرآب داروی رمدسیویر زده شده و حالا ممکن است دکان برخی از افراد کم‌رونق شود. بااین‌حال فراتر از این دعواهای جناحی این سوال مطرح است که چرا دارویی که در مرحله آزمایش بالینی بوده باید در پروتکل دارویی یک کشور قرار بگیرد و حتی از سوی ده‌هاهزار نفر مصرف شود؟ دوم اینکه اگر فقط سه هزار و ۵۰۰ نفر با علم اجازه این کار را به پزشک خود داده‌اند، یعنی این دارو برای بقیه بی‌اجازه نسخه شده است؟ اینها ابهام‌هایی است که هنوز جوابی به آن داده نشده.
