چطور آکادمی اسکار شگفت‌زده‌مان کرد؟
روزنامه هفت صبح، صوفیا نصرالهی | بعد از اعلام نامزدهای اسکار معمولا فهرست‌های مختلفی منتشر می‌شود که در آن نامزدها مورد بررسی قرار می‌گیرند و تحلیلگران به‌خصوص به برخی از اسامی اشاره می‌کنند که جایشان در میان نامزدها خالی بوده است. هفته پیش همین موقع نامزدهای اسکار معرفی شدند. این مهم‌ترین جایزه سینمایی سال است و نه تنها برای برندگانش که حتی برای نامزدهایش هم ارج و قرب زیادی می‌آورد.
البته به رسم هرسال بعد از اعلام نامزدها، از نبودن بعضی اسم‌ها و گاهی هم از بودن بعضی دیگر شگفت‌زده می‌شویم. همیشه فیلم‌هایی هستند که بیش از حد تحویل گرفته می‌شوند و در مقابل آثاری به‌‌دلیل زمان اکرانشان یا این‌که همسو با عقاید اعضای آکادمی نیستند، نادیده گرفته می‌شوند. امسال البته از همیشه قابل پیش‌بینی‌تر بود. به‌رغم این‌که این اواخر امتیاز فیلم «جوکر» پیش منتقدان نسبت به اکرانش در جشنواره ونیز پایین‌تر آمده بود، از این‌که با ۱۱نامزدی در بخش‌های مختلف پیشتاز جوایز اسکار امسال شد، تعجب نکردیم.
هرکسی تصورش این بود که فیلم جسورانه فیلیپس که کاراکترش از جهان ابرقهرمانی دی.سی برداشته شده اما به‌کلی با فیلم‌های ابرقهرمانی مشابهش تفاوت دارد، از فصل جوایز جا می‌ماند درک درستی از جریانات سینما ندارد. درام جاه‌طلبانه تاد فیلیپس درست بعد از این‌که جایزه اصلی جشنواره ونیز را از آن خودش کرد، روی ریل فصل جوایز قرار گرفت. این فیلم بعد از «بلک پنتر»(پلنگ سیاه) تبدیل به دومین فیلم ابرقهرمانی شده که توانسته نامزد بخش بهترین فیلم در اسکار شود.
این‌که فیلم‌های «روزی روزگاری در آمریکا» ساخته کوئنتین تارانتینو، «۱۹۱۷» به کارگردانی سام مندس و «مرد ایرلندی» مارتین اسکورسیزی هم توانسته‌اند این‌همه نامزدی کسب کنند، اصلا عجیب نیست. این چهار فیلم درحقیقت پیشتازان فصل جوایز هستند. تقریبا در همه رشته‌هایی که انتظار داشتیم هم نامزد دریافت جایزه شده‌اند. امسال به‌لحاظ سینمایی سال خوب و قابل قبولی داشتیم. تعداد فیلم‌هایی که از تماشایشان لذت بردیم، به مراتب از سال گذشته بیشتر بود .
به همین‌دلیل هم کار داوران آکادمی برای انتخاب نامزدها واقعا دشوار بوده است. با این‌حال چند‌فیلم خوب این وسط بودند که به‌نظر می‌رسد، می‌توانستند در بخش‌هایی نامزد جایزه اسکار شوند ولی آن‌ها را به‌دلایل مختلف نادیده گرفتند. این مطلب درواقع مروری است روی چهره‌هایی که جایشان در مراسم اسکار خالی است. بیشتر این نادیده‌گرفتن‌ها در بخش بازیگری رخ داده است. شاید وقتش رسیده با این‌همه بازی‌های درخشانی که امسال از بازیگران مختلف شاهد بودیم تعداد نامزدهای بخش بازیگری را هم مثل بهترین فیلم افزایش بدهند.
هرچند خیلی‌ها معتقدند همین حالا این که بخش بهترین فیلم به ۱۰ اثر افزایش پیدا کرده، باعث شده گاهی شاهد حضور فیلم‌هایی در اسکار باشیم که به‌نظر می‌رسد چندان هم شایستگی قرارگرفتن در این فهرست را ندارند. بعضی از چهره‌ها هم انتخاب شدند اما همچنان مواردی برای تعجب در موردشان وجود دارد. مثلا همه حدس می‌زدند که تام هنکس برای بازی در نقش مجری محبوب برنامه‌های کودک در فیلم «روزی زیبا در محله» نامزد دریافت جایزه شود اما باورتان می‌شود که در ۲۰سال گذشته این اولین نامزدی اسکار تام هنکس است؟
یعنی اسکار در سال‌های گذشته نقش‌آفرینی او را در فیلم‌هایی مانند «کاپیتان فلیپس»، «پست»، «سالی» و «نجات آقای بنکس» نادیده گرفته بود. آخرین‌باری که تام هنکس نامزد جایزه اسکار شده بود، به سال ۲۰۰۱ و فیلم «دورافتاده» برمی‌گردد. این مروری است روی چهره‌ها و آثاری که به نظر منتقدان استحقاق نامزدی اسکار را داشتند و خیلی از آن‌ها در گلدن‌گلوب هم حضور داشتند و حتی برنده جایزه هم شدند اما در کمال تعجب داوران آکادمی به آن‌ها توجهی نکردند.
*** جنیفر لوپز / فیلم: شیادان / بخش: بهترین بازیگر مکمل زن
همه تصور می‌کردند جنیفر لوپز برای نقش‌آفرینی در فیلم «شیادان» حتی شانس بردن جایزه اسکار را هم دارد، چه برسد به این‌که در این بخش نامزد شود. البته فیلم «شیادان» از همان ابتدا هم برای اعضای آکادمی فیلم تند و تیزی بود. جنیفر لوپز در این فیلم نقش زنی را بازی می‌کرد که در کلوب کار می‌کرد. بعد از بحران اقتصادی آمریکا اوضاع و احوال این کلوب‌ها هم به‌هم می‌ریزد و زن تصمیم می‌گیرد که با کلاهبرداری از مشتریان دوباره به کسب‌وکارشان رونق بدهد. بازی لوپز بیشتر از حد انتظار است و فیلم بعد از اکران در جشنواره تورنتو توانست نظرها را به خودش جلب کند.
*** لوپیتا نیونگ او/ فیلم: ما / بخش: بهترین بازیگر نقش اول زن
لوپیتا نیونگ او یک اسکار در کارنامه‌اش دارد. او برای بازی فوق‌العاده‌اش در فیلم «۱۲سال بردگی» استیو مک‌کوئین، توانست اسکار بهترین بازیگر نقش مکمل زن را از آن خودش کند. امسال فیلم جوردن پیل می‌توانست کاری کند که او برنده اسکار بهترین بازیگر نقش اصلی زن شود اما در کمال تعجب اعضای آکادمی بازی سنگین و سخت او را نادیده گرفتند. آدلاید(با بازی درخشان لوپیتا نیونگ او) در کودکی در ساحل سانتاکروز برای مدتی از پدر و مادرش جدا شده و در شهربازی در جایی شبیه اتاق آینه گیر افتاده. آخرین چیزی که از او می‌بینیم مواجهه‌اش با دختری است که همزادش به‌نظر می‌رسد.
و حالا آدلاید خودش مادر یک دختر و پسر است و با خانواده‌اش برای تعطیلات به همان ساحل سانتاکروز رفته‌اند. ما درست تا قبل از نمای پایانی فیلم نمی‌فهمیم که آن روز چه بر سر آدلاید آمده است، فقط می‌دانیم که او برای مدتی در سکوت بوده و جهت و خیزش به دادش رسیده تا انگار چیزی را که دیده هضم کند و برون‌ریزی داشته باشد. نیونگ او در حقیقت نقش دوکاراکتر را بازی می‌کند: خودش و سایه‌اش و این یکی از سخت‌ترین نقش‌هایی است که امسال روی پرده سینما دیدیم.
*** نیکول کیدمن / فیلم: بمب‌شل / بخش: بهترین بازیگر نقش مکمل زن
نیکول کیدمن برای بازی در نقش گرچن کارلسون در درام «بمب‌شل» مربوط به شبکه خبری فاکس، نقدهای مشتاقانه‌ای دریافت کرد. در‌حالی‌که چارلیز ترون برای بازی در نقش اول همین فیلم، مگین کلی نامزد دریافت جایزه اسکار شده است و مارگو رابی هم در بخش بهترین بازیگر مکمل زن نامزد شد، در این مثلث نیکول کیدمن تنها کسی بود که او را نادیده گرفتند. گرچن کارلسون تازه به شبکه فاکس وارد شده که راجر ایلرز رئیس محافظه‌کار آن است. ایلرز نگاه جنسیتی دارد و فرصت‌های شغلی مناسب به زنان نمی‌دهد. سه زن در شبکه فاکس باهم متحد می‌شوند تا امپراطوری ایلرز را بلرزانند. نیکول کیدمن یک اسکار برای بازی در نقش ویرجینیا ولف در فیلم «ساعت‌ها» در کارنامه‌اش دارد اما این‌بار هم درخشش خودش را در فیلم «بمب‌شل» نشان داده بود.
*** ادی مورفی / فیلم: دلمایت اسم من است / بخش: بهترین بازیگر نقش اول مرد
ادی مورفی را سال‌ها بود که در یک نقش درست و حسابی ندیده بودیم و فیلم «دلمایت اسم من است» کریگ بروئر این فرصت را فراهم کرد که او را دوباره در نقش یک کمدین درجه یک ببینیم. او نقش رودی ری‌مور را بازی می‌کند که یک کاراکتر واقعی است. رودی ری‌مور یکی از پیشگامان رپ و کمدی بوده است که ثابت کرد طرفداران سنتی کمدی در اشتباه بودند. او کاراکتری به نام دلمایت با شوخی‌های موهن و حرکات کونگ‌فو خلق کرد که تبدیل به پدیده دهه ۷۰ به‌خصوص در جامعه سیاهپوستان شد. طبعا امسال شانسی برای بردن جایزه اسکار نداشت اما استحقاق این را داشت که نامش در میان نامزدها قرار بگیرد و این‌طوری از شایعات مربوط به اسکار سفید هم جلوگیری کند.
*** رابرت دنیرو / فیلم:مرد ایرلندی / بخش: بهترین بازیگر نقش اول مرد
این یکی واقعا اعصاب دوستداران سینما را خرد کرده است. عجیب است که نه گلدن گلوب و نه اسکار به بازی درخشان رابرت دنیرو در فیلم «مرد ایرلندی» توجه نکرده‌اند. از همان ثانیه اول فیلم که او را روی صندلی چرخدار و در دوران پیری‌اش می‌بینیم، بازی‌اش خیره‌کننده است. او نقش فرانک شیران را بازی می‌کند. راننده کامیونی که کم‌کم با گروه‌های مافیایی ارتباط پیدا می‌کند و اول کار قاچاق و بعد آدمکشی انجام می‌دهد. او در فیلم سه‌دوره مختلف زندگی فرانک شیران را به تصویر می‌کشد و بی‌انصافی است که در کنار آل پاچینو و جو پشی که هردو برای نقش‌های مکمل این فیلم نامزد اسکار شدند، رابرت دنیرو نادیده گرفته شد. البته که دنیرو هم از آن دسته بازیگرانی است که خودش اعتبار جوایز محسوب می‌شود و گرفتن یک اسکار بیشتر یا کمتر در کارنامه‌اش تاثیر چندانی ندارد.
*** آدام سندلر / فیلم: جواهرات تراش‌نخورده / بخش: بهترین بازیگر نقش اول مرد
فیلم خوش‌ریتم و دیوانه‌وار برادران سفدی قطعا به بازی آدام سندلر بیش از هر چیز دیگری مدیون است. آدام سندلر نقش یک تاجر خرده‌پای جواهرات را بازی می‌کند که دوست دارد کارهای بزرگتر انجام بدهد اما از همه مهم‌تر عاشق بسکتبال و شرط‌بندی است. هرچه پول درمی‌آورد، به‌طرز احمقانه‌ای روی بسکتبال شرط می‌بندد و حتی با چند کله‌گنده درگیر می‌شود و پول آن‌ها را نمی‌پردازد تا بتواند یک شرط بزرگ ببندد. آن چهره خندانش در سکانس آخر یکی از لحظات به‌یادماندنی امسال را رقم زد. آدام سندلر تا به امروز بازی‌های درخشانی داشته. به‌خصوص در فیلم «داستان‌های مهه‌روویتز» نوآ بومباک و امسال هم که در «جواهرات تراش‌نخورده» عالی بود. اما متاسفانه همیشه توسط اسکار نادیده گرفته شده است.
***یخ‌زده ۲ / بخش:بهترین انیمیشن
این یکی ربطی به حوزه بازیگری ندارد ولی عجیب است که یکی از پرفروش‌ترین انیمیشن‌های تاریخ سینما به‌طور کلی توسط اسکار نادیده گرفته شد. در‌حالی‌که تا چندی پیش و قبل از گلدن گلوب تحلیلگران از احتمال بردن جایزه اسکار بهترین انیمیشن توسط «یخ‌زده ۲» هم خبر می‌دادند. هرچند قسمت دوم «یخ‌زده» به اندازه قسمت قبلی آن که برنده جایزه اسکار هم شد، نظر منتقدان را جلب نکرده بود اما باز‌هم نقدهای مثبتی رویش نوشته شد که باعث می‌شود تعجب کنیم که آکادمی آن را حتی نامزد دریافت جایزه اسکار هم نکرده است. در قسمت دوم این انیمیشن کاراکترهای محبوب السا، آنا، کریستف و البته اولاف، آدم‌برفی دوست‌داشتنی برگشته‌اند. آن‌ها سرزمین آرندل را ترک می‌کنند و دست به سفری از دل جنگل می‌زنند تا کشف کنند که چرا السا با این قدرت عجیب جادویی متولد شده که می‌تواند با اشاره دست باعث یخ‌زدن هر چیزی شود.
*** آکوافینا / فیلم: خداحافظی / بخش: بهترین بازیگر نقش اول زن
آکوافینا در فیلم «خداحافظی» بازی دلنشینی از خودش نشان داد. ترکیبی از غرابت در سرزمین مادری، مهر خویشاوندی، تربیت غربی و روحیه شرقی که درکنار یکدیگر تبدیل به نقطه قوت فیلم کمدی «خداحافظی» شد. دخترک که در آمریکا زندگی می‌کند، به‌شدت به مادربزرگش وابسته است. تا این‌که می‌فهمد مادربزرگش دچار سرطان شده و به چین می‌رود. خانواده می‌خواهند این واقعیت را از مادربزرگ پنهان کنند اما دختر که تربیت آمریکایی دارد، فکر می‌کند که باید حقیقت را بگوید. آکوافینا برای بازی در نقش دختر جوان، برنده جایزه گلدن گلوب بهترین بازیگر کمدی شد اما در اسکار به طرز عجیبی او را نامزد هم نکردند.
*** گرتا گرویگ / فیلم: زنان کوچک / بخش: بهترین کارگردانی
استیفن کینگ معتقد است که میزان برای رای‌دادن شایستگی است و نه جنسیت یا نژاد. البته ما هم با او هم‌عقیده هستیم. اما خیلی‌ها معتقدند که کارگردانی گرتا گرویگ در فیلم «زنان کوچک» استحقاق نامزدی جایزه اسکار را داشته است. امسال هیچ کارگردان زنی نامزد جایزه اسکار نشده و اقتباس گرویگ از روی رمان کلاسیک لوئیزا می.آلکوت این قابلیت را داشت که حداقل در میان نامزدهای اسکار کارگردانی قرار بگیرد.
