واکسن کرونا کی به‌دستمان می‌رسد؟ اصلا می‌رسد؟
روزنامه هفت صبح | طی یک هفته گذشته دو غول بزرگ داروسازی جهان؛ یعنی فایزر و مدرنا اعلام کرده‌اند در ساخت واکسن کرونا با اثربخشی بالای ۹۰ درصد موفق بوده‌اند، این خبر هربار کاری کرد که خون بدود توی رگ‌های ما و زیر ماسک یک نفس راحت بکشیم، اما وقتی حرف‌وحدیث‌ها درباره فاصله زمانی که تا رسیدن واکسن به ما، در ایران باقی مانده شنیدیم، خوشحالی‌مان برای رهایی زودهنگام نقش‌برآب شد.
*** کمتر از هفت ماه
البته عده‌ای خوش‌بین هستند و می‌گویند شاید به دلیل اورژانسی بودن موضوع اوضاع برای ما در ایران برای دسترسی به واکسن کرونا چندان بد پیش نرود، مثلا رئیس اتاق بازرگانی ایران و سوئیس کمی امیدوارترمان می‌کند، اما نه آنقدر که دیگر ماسک نزنیم. به گفته او، با توجه به راه‌اندازی کانال مالی بشردوستانه سوئیس و البته روی کار آمدن بایدن در نزدیک به ۶۰ روز آینده و تاثیر آن بر مکانیزم آزادسازی منابع مالی بانک مرکزی، به شرط توزیع واکسن در سطح انبوه در جهان ما می‌توانیم رسیدن واکسن کرونا به ایران را اوایل تابستان سال آینده تخمین بزنیم.
سعید زراعتی، داروساز و یکی از محققان تولید واکسن هم نظری مشابه رئیس اتاق بازرگانی ایران و سوئیس دارد و می‌گوید که در صورت توزیع جهانی دارو مهم‌ترین مانع ایران برای رسیدن به واکسن مشکلات ارزی است که شاید با باز شدن بعضی از کانال‌ها بتوان این مشکلات را حل کرد و ایران هم همراه با اغلب کشورهای جهان در اواسط سال آینده به واکسن دسترسی داشته باشد.
*** حداقل یک سال
در بین کسانی که در مورد زمان رسیدن واکسن کرونا به ما گمانه‌زنی کردند، اعضای یک گروه بیشتر از بقیه هستند، کسانی که می‌گویند تا واکسن تمام مراحل آزمایش و تولید محدود و تولید انبوه و صادرات را طی کند حداقل یک سال طول می‌کشد؛ مثلا جلیل سعیدلو، رئیس انجمن داروسازان، یکی از همین گروه بود که می‌گفت:
«در تاریخ بشر هیچ دارویی تا این اندازه متقاضی نداشته است، همین موضوع هم شرایط تولید و توزیع آن را سخت می‌کند. هرکدام از شرکت‌ها که موفق به تولید انبوه شود، اول واکسن را برای مردم کشور خودش بعد کشورهای همسایه و بعد کشورهایی که با آنها رابطه بهتری دارند و بعد هم کشورهایی که پول بیشتری دارند در نظر می‌گیرد که متاسفانه تا اینجای کار ما جزو هیچ‌کدام از این گزینه‌ها نیستیم.»
این حرف را حسین همتی، یکی از پژوهشگران واکسن هم تکرار می‌کند و می‌گوید: «اگر همه‌چیز خوب پیش برود؛ یعنی واکسن به تولید انبوه برسد، ایران کانال مالی مناسب برای خرید آن پیدا کند، تجهیزات لازم برای واردات و نگهداری از آن هم تهیه شود، حداقل یک سال زمان می‌برد که واکسن در ایران شروع به تزریق شود. خیلی‌خیلی بعید است زودتر ممکن باشد.»
*** واکسن خارجی؟ هیچ‌وقت!
عده‌ای هم هستند که آب پاکی را روی دست ایرانی‌ها می‌ریزند و می‌گویند که احتمالا ما هیچ‌وقت رنگ واکسن کرونایی را که دو شرکت داروسازی بزرگ بسازند نخواهیم دید. امیرحسین قاضی‌زاده‌هاشمی، عضو کمیسیون بهداشت مجلس که خودش هم پزشک است، در یک توئیت از این نظرش پرده‌برداری کرد و نوشت:
«اطمینان دارم می‌توانیم در داخل کشور واکسن کووید ۱۹ را تولید کنیم، اما دولت متعهدی می‌خواهد که زمینه را فراهم کند، بنابراین برای ایجاد تحرک در دولت موضوع را پیگیری می‌کنیم. تولید محدود و گران این واکسن در جهان و رقابت جهانی باعث می‌شود ایرانیان از واکسن خارجی محروم باشند.»
جدا از پیش‌بینی واقع‌بینانه‌اش، اینکه او به عنوان یک مسئول ایرانی تنها کسی بود که اینطور خیال همه را درباره اینکه دستشان به واکسن خارجی نمی‌رسد راحت کرد، با واکنش‌های زیادی رو‌به‌رو شد و خیلی‌ها او را متهم به سیاسی‌کاری کردند و گفتند وقتی از اول چنین حرفی زده شود معلوم است تلاشی برای رسیدن به واکسن خارجی نمی‌شود و کل ماجرا درگیر مسائل سیاسی می‌شود، اما او تنها کسی نیست که چنین پیش‌بینی می‌کند.
مینو محرز، عضو کمیته علمی ستاد مقابله با کرونا هم همین عقیده را دارد و اما این دیدگاه را علمی‌تر توضیح می‌دهد: «در مورد واکسن کرونا حتی اگر تولید انبوه هم انجام شود کار توزیع ساده نیست، الان چندین میلیارد آدم به این واکسن نیاز دارند. کارخانه‌هایی که چنین توانایی‌ای دارند محدود هستند. اشکال فایزر هم این است که دارویش به یخچال با دمای منفی ۸۰ درجه نیاز دارد و نقل‌وانتقال آن اصلا ساده نیست .
هرجا آن را تولید کند تا مدت‌ها فقط به اطراف خود می‌تواند دارو را بدهد. البته با توجه به اینکه یکی از تولیدکننده‌های انبوه دارو هند است، شاید برای کشورهای غیراروپایی و آمریکایی هم شانسی باشد، اما باز برای ما خیلی بعید است.» نظر او در مورد واکسن‌های احتمالی چین و روسیه هم منفی است و می‌گوید خودمان واکسن تولید کنیم بهتر است.
*** واکسن ایرانی؟ به زودی یا هرگز!
وقتی مینو محرز می‌گوید بهتر است خودمان واکسن تولید کنیم احتمالا دارد به حرف‌های رئیس سازمان غذا و دارو اشاره می‌کند که دو روز پیش در توئیتر نوشته: «آزمایش انسانی (مطالعه بالینی) حداقل دو واکسن ایرانی کرونا کلید خورد و گام‌های بلند فناوران ایرانی در دستیابی به واکسن کووید ۱۹ ادامه دارد.» او چندوقت پیش هم از قرارگرفتن۵ واکسن ایرانی کرونا در فهرست کاندیداهای سازمان جهانی بهداشت خبر داده و گفته بود که علاوه‌بر آنها ۸ واکسن دیگر هم در آستانه ورود به این فهرست است.
چهره‌های دیگری مثل وزیر بهداشت و رئیس ستاد اجرایی فرمان امام (ره) هم در مورد نزدیک بودن به آزمایش انسانی واکسن کرونا وعده‌هایی داده بودند.عده دیگری هم می‌گویند که امکان تولید واکسن در ایران وجود ندارد! رضا ملک‌زاده، معاون فناوری و تحقیقات وزیر بهداشت، یکی از آنهاست و می‌گوید که ایران برخی زیرساخت‌های لازم برای تولید واکسن کرونا را ندارد و تا اطلاع ثانوی بهترین واکسن برای ایرانی‌ها همین ماسک است.
مسعود مردانی، عضو کمیته مقابله با کرونا هم حرف‌های مشابهی می‌زند و می‌گوید که با توجه به کمبود منابع مالی و نبود برخی تکنولوژی‌ها، تولید هر نوع واکسن کرونا در ایران حداقل تا سال‌های آینده غیرممکن است و روی واکسن تولید داخل خیلی حساب باز نکنید.
