واهمه تصادف با ماشین‌های لوکس
روزنامه هفت صبح، احمدرضا نجفی | بررسی اصلاحیه جدید آیین‌نامه تعیین خسارت تصادف با خودروهای لوکس توسط بیمه مرکزی. انتظارها به سر رسید. بیمه مرکزی بالاخره فرمول پرداخت خسارت ماشین‌های لوکس را که توسط دیوان عدالت اداری باطل شده بود، اصلاح کرد. بررسی این اصلاحیه نشان می‌دهد آنقدرها هم نمی‌توانیم به تغییرات ایجاد شده امیدوار باشیم. چراکه در این اصلاحیه فرمول قبلی کنار گذاشته شده و از قاعده تناظر استفاده شده است.
یعنی اگر در تصادف با یک ماشین لوکس، آینه بغل آن را شکستید، بیمه شخص ثالث خسارت متناظر آن یعنی آینه بغل یک ماشین ۱۸۰میلیونی را پرداخت می‌کند. با این تفسیر باز هم شرکت‌های بیمه زیر بار پرداخت کل خسارت وارد شده به ماشین‌های لوکس نرفته‌اند و حتی اگر پوشش بیمه شخص ثالث شما برای پرداخت کل خسارت کافی باشد، باز هم نباید روی بیمه شخص ثالث حساب باز کنید. در این گزارش به این اصلاحیه و جزئیات آن پرداخته‌ایم.
رای دیوان عدالت اداری که حدود سه چهار ماه پیش ابلاغ شده بود را بررسی کردیم و در پایان با کارشناسان بیمه درباره اصلاحیه جدید بیمه مرکزی گفت‌وگو کرده‌ایم. از نظر آنها اصلاحیه جدید سه اشکال اصلی دارد. اول اینکه قابل تفسیر است، دوم محاسبه خسارت را سخت کرده و سوم فرآیند کارشناسی و پرداخت خسارت را طولانی‌تر کرده است. هرچند باید فعلا منتظر نظر دیوان عدالت اداری درباره اصلاحیه جدید بیمه مرکزی باشیم.
*** واژه متناظر به جای فرمول خسارت ماشین‌های لوکس
شورای عالی بیمه فرمول محاسبه خسارت تصادف با خودروهای نامتعارف یا همان خودروهای لوکس را اصلاح کرده. بر اساس این اصلاحیه در صورت تصادف با یک خودرو غیرمتعارف یا لوکس، بیمه شخص ثالث راننده مقصر صرفا تا میزان خسارت متناظر وارد شده به گران‌ترین خودروی متعارف را پرداخت خواهد کرد. به عبارتی می‌توان گفت آن فرمول سابق جای خود را به واژه متناظر داده که عملا تفاوت چندانی با گذشته ندارد.
فرمول قبلی خردادماه توسط دیوان عدالت اداری باطل شده بود و باید توسط شورای عالی بیمه تغییر می‌کرد. «دستورالعمل نحوه تعیین خسارت موضوع تبصره‌های ۳ و ۴ ماده ۸ قانون بیمه اجباری خسارات وارد شده به شخص ثالث» به فرمول خسارت ماشین‌های لوکس و غیرمتعارف مربوط است و حالا ماده ۲ این دستورالعمل اصلاح شده.
*** منظور از خودرو غیرمتعارف در قانون بیمه
خودرو غیرمتعارف به خودرویی گفته می‌شود که حداقل ۱۸۰میلیون تومان قیمت داشته باشد که نصف دیه مرد مسلمان در ماه حرام است. از آنجا که نرخ دیه در سال ۹۸ معادل ۳۶۰میلیون تومان در نظر گرفته شده، ماشین‌های بالای ۱۸۰میلیون تومان، غیرمتعارف و لوکس به حساب می‌آیند. با این حساب ممکن است خود شما بدون آنکه خبر داشته باشید، مالک یک ماشین لوکس محسوب شوید.
وقتی پراید در بازار با قیمت ۴۰میلیون تومان خرید و فروش می‌شود، دنا ۱۶۰میلیون تومان قیمت دارد و پژو پارس نزدیک به ۱۰۰میلیون می‌ارزد، بعید است بتوان از یک ماشین ۱۸۰میلیونی به عنوان خودرو لوکس نام برد. با این حال نظر قانون بیمه متفاوت است و ماشینی که بالای ۱۸۰میلیون قیمت دارد، یک خودرو غیرمتعارف به حساب می‌آید.
با این حساب اگر با خودرویی تصادف کنید که بالاتر از ۱۸۰میلیون تومان قیمت دارد، خسارتی که بیمه شخص ثالث بر عهده خواهد گرفت، معادل خسارت وارد شده به یک خودرو ۱۸۰میلیونی خواهد بود. مثلا اگر در تصادف، چراغ یک خودرو پورشه بشکند، بیمه شخص ثالث خسارتی معادل چراغ یک خودرو ۱۸۰ میلیونی را بر عهده خواهد گرفت. حتی اگر سقف پوشش بیمه شخص ثالث کفاف جبران کامل خسارت چراغ پورشه را بدهد.
*** دیوان عدالت اداری علیه فرمول خسارت ماشین‌های لوکس
دیوان عدالت اداری پیرو شکایت یکی از کارشناسان رسمی دادگستری، حدود چهار ماه پیش فرمول بیمه مرکزی برای تعیین خسارت خودروهای لوکس را باطل کرد. بر اساس این فرمول برای مثال اگر به یک خودرو یک میلیاردی، حدود ۵۰میلیون تومان خسارت وارد می‌کردید، بیمه شخص ثالث با استفاده از فرمول تعیین شده، یک میلیارد را به ۱۸۰میلیون تومان و ۵۰میلیون را به ۹میلیون تومان تبدیل می‌کرد و صرفا ۹ میلیون از خسارت وارد شده به خودرو لوکس را بر عهده می‌گرفت.
حتی اگر پوشش بیمه برای پرداخت کل خسارت ۵۰میلیونی کافی باشد. دیوان عدالت اداری این فرمول را باطل کرد. در رای دیوان عدالت اداری روش محاسبه میزان تعهد مقصر تصادف میزان خسارت که «متناظر با خسارت وارد شده به گران‌ترین خودرو متعارف» پرداخت می‌شود، غیرقانونی است و باطل می‌شود.
حالا که بیمه مرکزی به جای فرمول قبلی از واژه متناظر استفاده کرده، تقریبا می‌توان گفت تفاوت چندانی در محاسبه خسارت ایجاد نشده و همچنان شرکت‌های بیمه زیربار پرداخت کل خسارت ۵۰میلیونی نمی‌روند. گفته می‌شود در چنین شرایطی اغلب مالکان خودروهای لوکس که در این بین ضرر زیادی کرده‌اند و بیمه خسارت آنها را نمی‌دهد، به دادگاه شکایت می‌کنند و مابه‌تفاوت خسارتشان را می‌خواهند. کارشناسان دادگستری می‌گویند در خیلی از موارد دادگاه راننده مقصر را مجبور به پرداخت مابه‌تفاوت بیمه می‌کند و این در حالی است که بیمه شخص ثالث راننده مقصر پوشش لازم برای پرداخت کل خسارت را داشته است.
در مثال ما شرکت بیمه تنها ۹میلیون تومان از خسارت ۵۰میلیونی را پرداخت کرده و ۴۱میلیون تومان باقی مانده بر دوش راننده می‌افتد.
دیوان عدالت اداری این فرمول را باطل کرد تا شرکت‌های بیمه تا سقف پوشش خود را بدون در نظر گرفتن نسبت و تناسب پرداخت کنند، اما در اصلاحیه شورای عالی بیمه چنین اتفاقی نیفتاده و صرفا فرمول قبلی جای خود را به واژه متناظر داده و همچنان در روی همان پاشنه می‌چرخد.
*** دستورالعمل بیمه شخص ثالث چه تغییری کرده است؟
شورای عالی بیمه علاوه بر تغییر فرمول تعیین خسارت خودروهای غیرمتعارف و لوکس، چند تغییر جزئی دیگر هم در این دستورالعمل ایجاد کرده است. در اصلاحیه شورای عالی بیمه، کلمه «معادل» در بند ۲ ماده ۱، به عبارت «کمتر از» تغییر می‌کند. بر این اساس گران‌ترین خودروی متعارف خودروی سواری است که ارزش روز آن در زمان وقوع حادثه کمتر از پنجاه درصد سقف تعهدات بدنی که در ابتدای هر سال اعلام می‌شود، باشد. اینطور که پیداست این اصلاح صرفا برای غیرقابل تفسیر شدن قانون انجام شده و در عمل تغییری در شیوه تعیین خودرو غیرمتعارف ایجاد نمی‌کند.
بر اساس اصلاحیه شورای عالی بیمه، خودرویی که دقیقا ۱۸۰میلیون تومان یعنی نصف دیه کامل قیمت داشته باشد هم خودرو غیرمتعارف و لوکس به حساب می‌آید. پیش از این خودروهای بالای ۱۸۰میلیون غیرمتعارف محسوب می‌شدند.شورای عالی بیمه همچنین منظور از ارزیابان خسارت را در دستورالعمل تعیین خسارت خودروهای غیرمتعارف روشن کرده و آن را به کارشناسان ارزیاب خسارت شرکت‌های بیمه و ارزیابان خسارت موضوع ماده ۳۹ قانون تغییر داده است.
در این ماده گفته شده ارزیاب خسارت باید از بیمه مرکزی مجوز داشته باشد.شورای عالی بیمه دو تبصره هم به نحوه محاسبه خسارت خودروهای غیرمتعارف اضافه کرده است. تبصره اول می‌گوید اگر قطعه مورد نظر در بین خودروهای متعارف تفاوت قیمت داشت، گران‌ترین آنها مبنای محاسبه خسارت قرار می‌گیرد. برای مثال اگر در تصادف چراغ یک خودرو غیرمتعارف را شکسته باشید، بیمه شخص ثالث خسارت چراغ یک خودرو ۱۸۰میلیونی را بر عهده می‌گیرد.
حالا ممکن است خودروهای زیر ۱۸۰میلیون، چراغ‌هایی با قیمت متفاوت داشته باشند که بر اساس این تبصره، گران‌ترین چراغ مد نظر قرار می‌گیرد. تبصره دوم در این اصلاحیه به قطعاتی اشاره دارد که در خودروهای متعارف پیدا نمی‌شود. در چنین شرایطی قطعه مشابه در خودروهای متعارف مبنای محاسبه خسارت خواهند بود.
گفته می‌شود جلسه شورای عالی بیمه در شهریورماه برگزار و اصلاحیه دستورالعمل تعیین خسارت خودروهای غیرمتعارف و لوکس تصویب شده و حالا بیمه مرکزی آن را به همه شرکت‌های بیمه ابلاغ کرده است تا اجرایی شود. هرچند با اصلاحیه جدید، تغییر خاصی در محاسبه خسارت ماشین‌های لوکس ایجاد نشده است.
