هفت دلیل برای کمتر مردن از کرونا
روزنامه هفت صبح | اوایل شیوع جهانی ویروس کرونا که دانشمندان مشغول ارزیابی قدرت کشندگی ویروس بودند، اعلام می‌شد که کرونا تقریبا از هر ۱۰۰ مبتلا، دو نفر را از بین می‌برد؛ یعنی قدرت کشندگی ۲ درصدی دارد، اما کم‌کم با رسیدن کرونا به کشورهای مختلف، این عدد شروع به تغییر کرد و در ایران قدرت کشندگی بیماری چیزی در حدود ۴درصد اعلام می‌شد.
کم‌کم با بالا رفتن تعداد تست‌ها و واقعی شدن تعداد مبتلاهای تازه و روشن شدن نسبت آنها با تعداد فوتی‌ها، میزان کشندگی بیماری زیر ۴درصد و بیشتر از ۳درصد تخمین زده شد و این وضعیت تا اوج پیک آخری که آن را اواسط آذر پشت‌سر گذاشتیم ادامه داشت؛ به عنوان مثال یک هفته بعد از اینکه تعداد مبتلاهای جدید نزدیک ۱۴هزار نفر بود، فوتی‌های روزانه به نزدیک ۴۸۰ نفر می‌رسید؛ یعنی قدرت کشندگی نزدیک به ۳٫۴ درصدی، اما کم‌کم ماجرا شکل دیگری به خودش گرفت و انگار میزان کشندگی بیماری به مرور کاهش پیدا کرد.
با اعمال محدودیت‌های تازه، تعداد فوتی‌ها چنان شیب نزولی پیدا کرد که دو روز پیش به زیر ۶۰ نفر رسید، اما شیب تعداد مبتلاها اینقدر تند نبود و به طور میانگین بالاتر از ۶ هزار نفر باقی ماند؛ یعنی می‌توان گفت درحالی‌که تعداد فوتی‌ها حدود یک‌نهم روزهای اوج پیک آخر است، تعداد مبتلاهای جدید به حدود یک‌سوم رسیده. دو هفته پیش تعداد مبتلاهای تازه نزدیک به هفت هزار نفر بوده، درحالی‌که دیروز ۶۷ فوتی ناشی از کرونا داشتیم؛ یعنی چیزی کمتر از یک درصد. بنابراین به نظر می‌رسد که اتفاقی غیر از کنترل تعداد مبتلاها در کاهش مرگ‌ومیر بیماران کرونایی رخ داده است، اما چه اتفاقی؟
* یک: دیگر از بحران دارو خبری نیست
دکتر مسعود مردانی، فوق‌تخصص بیماری‌های عفونی و عضو کمیته علمی ستاد مقابله با کرونا ترجیح می‌دهد قبل از جواب دادن به این سوال بگوید که با توجه به بالا رفتن تعداد مبتلاها و رسیدن آن به بیشتر از هفت هزار نفر در یکی، دو روز گذشته، احتمالا روزهای خوب با تعداد فوتی‌های زیر ۶۰،۷۰ نفر به زودی تمام می‌شود، مخصوصا تعطیلاتی که در پیش است این احتمال را تقویت می‌کند. بعد از این هشدار نوبت به حدس او درباره دلیل کاهش کشندگی کرونا در ایران می‌رسد.
دکتر مردانی می‌گوید: «به نظر من مسئله دارو است، آن هم از دو منظر. اوایل چندان مشخص نبود که چه دارویی عملکرد بهتری دارد و تجویزها سردرگم بودند، دوم بحث کمبود دارو است که حالا برطرف شده. تا همین یکی، دو ماه پیش ما در بیمارستان‌ها مشکل رمدسیویر داشتیم و به زحمت گیر می‌آمد، اما الان این دارو در تمام بیمارستان‌ها وجود دارد و به راحتی تجویز می‌شود.
داروهای دیگری هم هستند که نه‌تنها تعدادشان بیشتر شده، بلکه تحت پوشش بیمه قرار گرفته‌اند و این موضوع در بهبود حال بیماران و وخیم نشدن حال آنها تاثیر بسیار زیادی دارد. ضمن اینکه نمی‌توان گفت هرچه تعداد مبتلاها بالا برود، تعداد فوتی‌ها هم همانقدر بالا می‌رود، چون وقتی تعداد بیماران زیاد شود، تلفات به شکل تصاعدی بالا می‌رود، چون نمی‌توان امکانات لازم را برای نجات بیماران به کار برد، کادر درمان فرسوده می‌شوند و… بنابراین تا اندازه‌ای بدون هیچ دلیل خاصی هم طبیعی است که سرعت کاهش تعداد فوتی‌ها از سرعت کاهش تعداد مبتلاها بیشتر باشد.»
* دو: مردم زودتر مراجعه می‌کنند
دکتر محمدرضا حسینی، فوق‌تخصص بیماری‌های ریوی، در کنار دلایل دارویی، یک دلیل دیگر هم برای کاهش میزان کشندگی بیماری مطرح می‌کند. او می‌گوید: «خوشبختانه آگاهی مردم بیشتر شده و مثل قبل بیماری را انکار نمی‌کنند. آنها به‌سرعت مراجعه می‌کنند و دارو می‌گیرند، خیلی مهم است که بیمار از ابتدا داروی مناسب بگیرد. همین می‌تواند تلفات بیماری را تا اندازه زیادی کاهش دهد. از طرفی مردم یاد گرفته‌اند که با کرونا چطور باید زندگی کرد و به محض ابتلا، اقدامات درمانی مناسب را انجام می‌دهند.»
* سه: مهارت بیشتر پزشکان
دکتر حسینی تسلط بیشتر کادر درمان را هم دلیل دیگری برای کاهش تعداد فوتی‌ها می‌داند و می‌گوید: «با گذشتن زمان بیشتر از شیوع ویروس کرونا، کم‌کم کادر درمان توانستند تجربیات زیادی پیدا کنند؛ بیماری را بیشتر شناختند و لحظه‌های غافلگیرکننده آن را فهمیدند. درواقع پروتکل‌های درمانی و دانش و شناخت ما از بیماری کم‌کم کامل شد. تا جایی که الان دیگر پزشکان دست‌وپایشان را گم نمی‌کنند و اقداماتی مانند کورتن‌درمانی هم انجام می‌شود و درمان هدفمندتر شده که تاثیر زیادی دارد.»
* چهار: ویروس ضعیف شده
دکتر علیرضا قادری پزشک دیگری است که چندین دلیل مختلف را برای کاهش کشندگی بیماری کرونا در ایران می‌شمارد. البته او تاکید می‌کند که همه اینها صرفا حدس و گمان‌هایی هستند که زده می‌شوند، اما هیچ‌کس از نحوه عمل بیماری و عوامل موثر بر میزان فوت بیماران مطمئن نیست.
دکتر قادری می‌گوید: «یکی از همین گمانه‌زنی‌ها که در بین گروه‌های تحقیقاتی مختلف مورد بحث است، ضعیف شدن ویروس در اثر پاساژ از فردی به فرد دیگر است. در بعضی برهه‌ها اگرچه قدرت انتقال ویروس کاهش پیدا نمی‌کند، اما قدرت کشندگی‌اش در اثر انتقال از فردی به فرد دیگر کمتر می‌شود و همین می‌تواند باعث شود که در دوره‌های خاص تعداد افرادی که با ابتلا به ویروس کشته می‌شوند کمتر شود.»
* پنج: ابتلای کمتر آسیب‌پذیرها
دکتر قادری، کاهش تعداد فوتی‌ها را به محدودیت‌های اخیر هم مرتبط می‌داند. ممکن است بپرسید اگر محدودیت‌ها اثر داشته باشند باید تعداد مبتلاها هم با همین سرعت کم شوند، اما او می‌گوید: «وقتی محدودیت تردد به شکلی است که جلوی دورهمی‌ها را می‌گیرد و افرادی که فعالیت اجتماعی ندارند کمتر در معرض کسانی که فعالیت اجتماعی دارند قرار می‌گیرند، تعداد مبتلاهای آسیب‌پذیر کم می‌شود؛
به عنوان مثال این محدودیت‌های تردد کاری می‌کنند که افراد کمتر به دیدن سالمندان بروند یا مواجهه افرادی که رعایت می‌کنند با کسانی که رعایت نمی‌کنند کمتر شود. به‌این‌ترتیب آنهایی که به هر دلیلی آسیب‌پذیری بیشتری دارند کمتر مبتلا می‌شوند، در نتیجه عده کمتری هم فوت می‌کنند.»
* شش: بیشتر شدن امکانات پزشکی
دکتر قادری ماه‌های گذشته را مرور می‌کند و می‌گوید: «در روزهایی که بیمارستان‌ها از بیماران لبریز شده بود، کمبود بعضی امکانات باعث فوت بیماران می‌شد، مثلا دستگاه‌های اکسیژن با افت فشار مواجه می‌شدند و بیماری که در آی‌سی‌یو بستری بود از دست می‌رفت. تنها کشوری که توانست به‌سرعت بین تعداد بیماران و امکانات پزشکی نسبت مناسبی برقرار کند چین بود.
امکانات درمانی بقیه کشورها، از جمله ایران نمی‌توانست چنین باری را تحمل کند، بنابراین امکانات درمانی به همه نمی‌رسید و نسبت فوتی‌ها به مبتلاها بیشتر می‌شد، درحالی‌که الان نه‌تنها امکانات بیشتری فراهم شده و بیمارستان‌های بیشتری آمادگی پذیرش بیماران کرونایی را دارند، بلکه با متعادل شدن تعداد مبتلاها، امکان نجات افرادی که حال بدی دارند بیشتر شده است و طبیعی است که بیماران کمتری از دست بروند.»
* هفت: افزایش گستره تست‌ها
او یکی دیگر از دلایلی را که احتمالا باعث می‌شود کشندگی بیماری کمتر به نظر برسد، بالا رفتن ظرفیت تست‌گیری روزانه می‌داند و می‌گوید: «حالا گستره تست گرفتن زیاد شده و مناطق بیشتری تحت پوشش تست‌گیری قرار گرفته‌اند و این نه‌تنها باعث می‌شود که بیماری در مراحل اولیه تشخیص داده شود، بلکه می‌تواند فاصله معناداری را که بین کاهش تعداد مبتلاها و تعداد فوتی‌ها وجود دارد توجیه کند.»
