راز کمیاب شدن قرص ضدافسردگی مشهور
روزنامه هفت صبح | اگر قبلا داروهای وارداتی و خاص در بازار کمیاب بود و علت آن تحریم‌ها عنوان می‌شد، الان بیماران در تهیه بعضی داروهای ساده که سال‌هاست در داخل کشور تولید می‌شود هم مشکل دارند. در هفته‌های اخیر خیلی از کاربران گزارش کردند که قرص‌هایی مثل دپاکین، پاروکستین، بوپروپیون و فلوکستین در داروخانه‌ها پیدا نمی‌شود. داروها و قرص‌های دیگری هم باید به این فهرست اضافه کنیم اما به‌طور خاص کمبود قرص فلوکستین خیلی‌ها را شگفت‌زده کرده است.
چون بعضی پزشکان وجود این داروی ضدافسردگی را برای مداوای بیماران اعصاب و روان، به وجود نان در سبد غذایی توصیف می‌کنند. یعنی دارویی که به‌راحتی قابل جایگزین یا حذف شدن نیست. سال ساخت فلوکستین به دهه ۱۹۸۰ میلادی در آمریکا برمی‌گردد و سال‌هاست توسط شرکت‌های ایرانی هم در داخل کشور تولید می‌شود. از شرکت داروسازی عبیدی و پارس دارو و اکسیر گرفته تا رازک و شفا و جالینوس. بنابراین جای تعجب دارد که چرا این داروی ضروری برای بیماران اعصاب و روان باید کمیاب شود؟
جایگزین فلوکستین به روایت پزشکان
حالا که فلوکستین به‌راحتی پیدا نمی‌شود این سوال پیش آمده تکلیف بیمارانی که از این دارو مصرف می‌کردند، چیست؟ یکی از پزشکان توئیت کرده: «فلوکستین یا پروزاک ساده‌ترین و قدیمی‌ترین داروی روانپزشکی، پیدا نمی‌شود. این دارو به این سادگی قابل جایگزینی هم نیست چون هر دارو براساس ژنتیک فرد و اثربخشی و عوارض آن انتخاب می‌شود که نمی‌توان به‌راحتی آن را با داروی دیگری جایگزین کرد.»
بعضی پزشکان البته پیشنهاد دادند که اگر کسی فلوکستین ۱۰ هر روز مصرف می‌کرد، می‌تواند فلوکستین ۲۰ را یک روز در میان جایگزین آن کند.
یکی از پزشکان در گفت‌وگو با هفت صبح و در پاسخ به این سوال که این دارو آیا قابل جایگزین شدن است یا خیر؟ توضیح داد که این موضوع کاملا بستگی به تشخیص پزشک هر بیمار دارد و نمی‌توان یک نسخه مشترک برای همه بیماران پیچید. با این حال بعضی کاربران از تجربیات خود از جایگزینی فلوکستین با آسنترا یا سرترالین نوشتند. به‌طور مشخص اشاره شده که قرص فلوکستین ۲۰ با آسنترا ۵۰ قابل جایگزین شدن است. مشکل اصلی اینجاست که بعضی بیماران که برای مدت طولانی از یک داروی ضدافسردگی استفاده می‌کنند در صورت جایگزینی در معرض آسیب‌های جدی قرار می‌گیرند و امکان قطع ناگهانی داروی آنها وجود ندارد.
قاچاق معکوس یا پیشواز از گرانی؟
حالا برگردیم به همان سوال اصلی. چرا این قرص که سال‌هاست در داخل کشور تولید می‌شود نایاب شده؟ و عجیب‌تر اینکه چطور با سه یا چهار برابر قیمت در بازار سیاه و به‌صورت غیرقانونی در اینترنت فروخته می‌شود؟ دکتر حمید خیری رئیس کمیته تجویز منطقی داروهای وزارت بهداشت تایید می‌کند داروی فلوکستین به سختی در داروخانه‌های کشور پیدا می‌شود و توصیه‌اش تنها این است که به‌عنوان جایگزین درمان آن از مُسکن‌های زودگذر استفاده نشود. سایت رکنا هم از قول عبدالرضا عزیزی عضو شورای عالی نظام پزشکی نوشته: «۹۵درصد داروها در داخل تولید می‌شوند و برای تهیه ۵درصد باقی‌مانده نیز تامین ارز می‌شود.
البته تحریم‌ها در کمبود مواد اولیه و بعضا نایاب شدن بعضی داروها بی‌تاثیر نبوده ولی از دیدگاه بنده، ما کمبود دارو نداریم بلکه تخلف در این چرخه وجود دارد، چون به داروها سوبسید اختصاص داده می‌شود و همین باعث کاهش قیمت دارو می‌شود، این ارزانی دارو نیز باعث می‌شود که قاچاق دارو افزایش یابد زیرا در کشورهای همجوار داروها با قیمت بالاتری به فروش می‌رسند. برای تامین دارو مشکلی وجود ندارد، مشکل نبود نظارت است که باعث قاچاق دارو می‌شود.»
محمد پاک‌مهر عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس در مورد علت کمبود بعضی داروها توضیح داده: «بخشی از علل کمبود داروها در کشور مثل داروهای اعصاب و روان به قاچاق دارو، تحریم‌ها، تورم، تخصیص ارز، احتکار و… برمی‌گردد. بنابراین علت قطعی برای این موضوع نمی‌توان یافت و بهتر است مسئولان سازمان غذا و دارو به این پرسش پاسخ دهند. درست است که ۹۵درصد داروها در داخل کشور تولید می‌شود، اما مواد اولیه حدود ۳۵درصد از این داروها از خارج از کشور تامین می‌شود.
بنابراین توجه به مقدار تولید محتوای دارویی مثل فلوکستین یا دپاکین در داخل یا خارج از کشور موضوعی است که نباید از آن غفلت کرد. باید توجه داشت که یکی دیگر از احتمالات کمبود داروها، افزایش قیمت آنهاست. معمولا وقتی جنسی بخواهد گران شود، ابتدا کمیاب می‌شود، کما اینکه ما در ماجرای گرانی مرغ، ابتدا با کمبود و سپس افزایش قیمت آن مواجه شدیم. بنابراین فقط یک عامل را نمی‌توان در کمبود داروی داروخانه‌ها دخیل دانست.» گفتنی است اخیرا خیلی از دست‌اندرکاران صنعت داروسازی و پزشکان پیشنهاد دادند ارز دارو هم تک‌نرخی شود. پیش‌بینی آنها این است با این تصمیم به‌‌رغم افزایش قیمت حداقل مشکل کمبود دارو حل می‌شود.
نکته: درست است که ۹۵درصد داروها در داخل کشور تولید می‌شود، اما مواد اولیه حدود ۳۵درصد از این داروها از خارج از کشور تامین می‌شود. بنابراین توجه به مقدار تولید محتوای دارویی مثل فلوکستین یا دپاکین در داخل یا خارج از کشور موضوعی است که نباید از آن غفلت کرد. باید توجه داشت که یکی دیگر از احتمالات کمبود داروها، افزایش قیمت آنهاست
