رابطه سکته مغزی و کرونا و واکسیناسیون
روزنامه هفت صبح | در نشست خبری مرکز اورژانس تهران روز ۱۸ اسفند، یحیی صالح‌طبری، سرپرست مرکز اورژانس تهران به نکات مختلفی اشاره کرد. این نکات شامل افزایش ۱۵ تا ۲۰درصدی ماموریت‌های اورژانس، ۷۰۰ تا ۱۲۰۰ مزاحمت تلفنی در روز و افزایش ۲۸درصدی گزارش‌های سکته مغزی نسبت به سال گذشته بود. بعد از این خبر شایعاتی درباره ارتباط واکسیناسیون و سکته مغزی منتشر شد که بعدا توسط خود سرپرست مرکز اورژانس تهران تکذیب شد.
حالا آیا واقعا افزایش سکته مغزی کوچک‌ترین ارتباطی با کرونا و واکسیناسیون ندارد؟ این روزها بسیاری از مردم جهان به‌خصوص ایران، نگران ایمن بودن واکسن هستند و می‌خواهند بدانند که دقیقا چه چیزی را وارد بدن خود می‌کنند. این نگرانی‌ها با اینکه قابل درک هستند اما با خواندن بعضی اخبار و شایعات بیشتر می‌شوند. یکی از این نگرانی‌ها احتمال لخته شدن خون در مغز است که می‌تواند منجر به سکته مغزی شود.
در روز ۲۰ اسفند یعنی دو روز بعد از این نشست خبری و ادعای سرپرست مرکز اورژانس در رابطه با افزایش سکته مغزی، یحیی صالح‌طبری شایعات پیرامون ارتباط این افزایش ۲۸درصدی و واکسیناسیون کرونا را تکذیب کرد. سرپرست اورژانس تهران ارتباط دادن این آمار اورژانس با واکسیناسیون را اشتباه دانست و گفت:
این دو هیچ ارتباطی با یکدیگر ندارند، هیچ مقاله علمی در این خصوص که این را اثبات کند، وجود ندارد و بهتر است اجازه بدهند مجامع علمی در این خصوص بررسی و نظر خود را اعلام کنند. او برای توضیح این افزایش قابل توجه در ادامه اشاره کرد که به دلیل هماهنگی با بیمارستان‌های هدف، امسال بیماران سکته مغزی با سرعت بیشتری پذیرش شدند. به همین دلیل انتقال بیماران سکته مغزی به بیمارستان‌ها نسبت به سال گذشته بیشتر شده است.
انجمن سکته مغزی آمریکا هم، همه افراد واجد شرایط دریافت واکسن را تشویق به دریافت واکسن کرده است. سازمان تنظیم مقررات داروها و محصولات بهداشتی (MHRA)، آژانس دارویی اروپا (EMA) و سازمان بهداشت جهانی گفته‌اند که واکسن آسترازنکا بی‌خطر بوده و مزایای آن بیشتر از خطرات آن است. طبق اعلان سازمان بهداشت جهانی، حتی افراد زیر ۴۰ سال و دارای بیماری زمینه‌ای باید واکسن دریافت کنند. این افراد شامل کسانی که سابقه سکته مغزی داشته‌اند هم می‌شوند و منعی برای دریافت واکسن آسترازنکا ندارند. اما تایید کرده‌اند که بین واکسن کرونا و سکته مغزی ارتباط نادری وجود دارد. با این حال توصیه بر این است که همه افراد واکسن دریافت کنند.
واقعی اما نادر
مقاله‌ای در مجله Neurology Neurosurgery & Psychiatry منتشر شده است که در ارتباط با سه مورد سکته مغزی ایسکمیک (لخته شدن خون و نرسیدن خون به بخشی از مغز)، صحبت می‌کند. لخته شدن خون در رگ‌ها باعث کمبود خون‌رسانی به بخشی از مغز، در بزرگسالان جوان (زیر ۴۹ سال) پس از دریافت واکسن آسترازنکا شده است.
متخصص مغز و اعصاب دانشگاه ادینبورگ در این‌باره گفته است: «این افراد به‌طور غیر‌معمول دچار لخته شده‌اند. این موارد ترومبوز وریدی، با انسداد شریانی مرتبط و خوشبختانه بسیار نادر است.» پس احتمال این نوع لخته بعد از واکسیناسیون بسیار کم و قابل چشم‌پوشی است. نظر یکی دیگر از متخصصان دانشگاه کویین‌‌مری لندن این است که بعد از واکسیناسیون با واکسن آسترازنکا و همین‌طور فایزر، موارد مختلف لخته شدن گزارش شده است.
با این حال، نمی‌دانند که چرا سیستم سینوسی مغز مورد هدف قرار گرفته است. این مطالعه نشان داده افرادی که پس از تزریق واکسن علائم لخته خون داشتند، باید از نظر ترومبوز وریدی ناشی از واکسن مورد بررسی قرار بگیرند؛ زیرا با درمان موثر و به‌موقع، میزان مرگ و میر به‌طور قابل توجهی کم می‌شود. او در ادامه تاکید کرده که عفونت کووید احتمال لخته خون را بیشتر می‌کند و گزارش‌های مربوط به لخته شدن خون بعد از واکسیناسیون کووید-۱۹ بسیار نادر است.
ریسک ترومبوز وریدی و آمبولی ناشی از بیماری کووید، ۱۵درصد و حوادث شریانی از‌جمله سکته مغزی ایسکمیک تا ۵درصد است. بیماری کرونا می‌تواند به‌خودی خود عواقب جدی و جبران‌ناپذیری داشته باشد. خطر سکته مغزی ناشی از خود کووید ۱/۴درصد بیشتر از خطرات نادر ناشی از واکسن‌هاست.
دکتر پیتر انگلیش، مشاور بازنشسته کنترل بیماری‌های واگیر درباره این مقاله گفته است: «این مطالعه یافته‌های مربوط به سه بیمار، که بعد از واکسیناسیون سکته کردند را گزارش می‌کند. این تعداد کم، هیچ چیزی در مورد اینکه آیا واکسن باعث سکته مغزی شده است به ما نمی‌گوید. همه مردم و حتی جوانان هم سکته می‌کنند.
ما همیشه توضیح دقیقی برای سکته مغزی نداریم. حتی اگر بعدا به‌طور قطعی مشخص شود که واکسن می‌تواند باعث عوارض جانبی مانند سکته مغزی شود، سکته‌های مغزی و سایر اختلالات لخته شدن به‌دنبال بیماری کووید-۱۹ بسیار بیشتر است. پس اگر می‌خواهید خطر سکته مغزی را کاهش دهید، بهتر است به بیماری کووید-۱۹ مبتلا نشوید.»
