خروج آمریکا از برجام؛ ماجراجویی ترامپ
روزنامه هفت صبح، آرش خوشخو | در انتخابات سال ۲۰۱۶ آمریکا اتفاق عجیبی رخ داد. هیلاری کلینتون، سیاستمدار پرسابقه، جنگ را در آرای الکترال به ترامپ، تاجر پرسروصدای نیویورکی باخت. تغییر حکومت از دموکراتها به سمت جمهوریخواهان، ناگهان دستگاه سیاسی ایران را با این مشکل روبهرو ساخت که ممکن است سرنوشت برجام به خطر بیفتد.
دولت روحانی از همان سال ۹۲ همه تخممرغهای خود را درون برجام و توسعه تجارت خارجی قرار داده بود. برای همین خطر برونرفت ترامپ از برجام جدی محسوب میشد. در این میان و درست در دورانی که دلار به ثبات نزدیک شده بود و شرکتهای فرانسوی (توتال و رنو و پژو) و کرهای (الجی و سامسونگ و هیوندای) و آلمانی (فولکسواگن و زیمنس) و ژاپنی (میتسوبیشی) در حال سرمایهگذاری دوباره در ایران بودند، ترامپ تهدیدات خود را شروع کرد.
او در طول اولین سال ورودش به کاخ سفید برجام را با نارضایتی و در فواصل سه ماه به سه ماه تمدید میکرد. در ایران رسانههای اصولگرا با طعنه به دولت میگفتند که امکان ندارد ترامپ از برجام خارج شود، زیرا همه منافع آمریکا در برجام تامین شده است. در این میان قدرت گرفتن بنسلمان ۳۰ ساله ماجراجو در ریاض و متعاقب آن سفر ترامپ به عربستان و قراردادهای چند میلیارد دلاری تسلیحاتی داستان را وارد فاز جدیدی کرد. همه این اتفاقات همزمان شد با ناآرامیهای دیماه ۹۶ در ایران.
در اولین سالگرد ریاستجمهوری ترامپ. برآیند این اتفاقات موجب شد تا ترامپ ریسک بزرگ خودش را انجام دهد. او درواقع عملیاتی را علیه ایران انجام میداد که پیشاپیش برای سعودیها فاکتورش را فرستاده بود. ترامپ در مهرماه ۹۶ اعلام کرده بود که تصمیم خود را در مورد توافقنامه هستهای با ایران گرفته است، ولی از اعلان عمومی جزئیات آن خودداری کرد.
این زمزمهها و این تهدیدات موجب شده بود که دلار از مهر سال ۹۶ تا فروردین ۹۷ از ۳۴۰۰ تومان خودش را به مرز روانی ۵ هزار تومان برساند. عاقبت ترامپ در ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷ رسما خروج آمریکا از برجام و ادامه تحریمهای پیشین علیه اقتصاد و بانک و صنعت ایران را اعلام کرد و به تمامی شرکتها و تجار فرصت داد ظرف مدت ۱۸۰ روز از فعالیت در ایران خارج شوند. با این اتفاق تمامی تحریمها اعم از موشکی، هستهای و… برگشت.
عربستان سعودی و بحرین و اسرائیل از اولین کشورهایی بودند که از این تصمیم ترامپ حمایت کردند دولت روحانی وارد چالش بسیار بزرگی شد که بههیچوجه خود را برای آن آماده نساخته بود. به نظر میرسید دولت پلن بی برای حل این مشکل ندارد و چشم امیدش به مقاومت طرف اروپایی است. دلار در تهران در تیرماه ۱۳۹۷ به هفت هزار تومان رسید و در یک تابستان حیرتانگیز دلار به عدد ۲۰ هزار تومان در مهرماه سال ۹۷ هم نزدیک شد.
این شرایطی استثنایی و بیسابقه بر کشور حاکم ساخته بود. بانک مرکزی وارد عمل شد و با پشتوانه ذخایر ارزی موجود مهار دلار را کشید و به تدریج آن را تا ۱۰ هزار تومان هم پایین آورد. در همین میان رهبر انقلاب استراتژی ایران در مقابل هجمه اقتصادی آمریکا را اعلام کرد: مقاومت. و این آغاز یک دوره خاص از زندگی ما ایرانیها بود که تا امروز ادامه داشته است.