حکایت ۱۲۴ سال چای؛ از احمد تا شهرزاد
روزنامه هفت صبح | گفته‌اند که ایرانی‌ها در دوران باستان و تا پیش از دوران صفویه چای نمی‌نوشیده‌اند و به‌جای آن قهوه و قهوه‌خانه داشته‌اند. درباره منشأ گیاه چای هم روایات مختلفی وجود دارد، اما آنچه می‌توان با اطمینان گفت، این است که حدود سه قرن پیش از میلاد، چینی‌ها چای را دم کرده و می‌نوشیدند.
افسانه‌ای دراین‌باره می‌گوید که یک برگ خشک گیاه چای، در لیوان آب داغ یکی از امپراتوران باستانی چین افتاده و به‌این‌ترتیب خاصیت رنگ‌دهی چای کشف شده که البته اعتبارش در حد همان افسانه‌هاست. آنچه درباره‌اش مطمئنیم این است که چای باید در چین رواج یافته باشد و چند قرن بعد به ژاپنی‌ها رسیده باشد و در قرن هفدهم وقتی تاجران که اغلبشان پرتغالی و هلندی بوده‌اند، شروع به تجارت از این‌طرف زمین به آن‌طرفش کرده‌اند و چای را با خودشان به اروپا برده‌اند.
به موازات ورود به اروپا، چای به روسیه هم می‌رسد و چندی بعد، از قاره آمریکا هم سر درمی‌آورد. این نوشیدنی سیاه که در چین کشت می‌شد، در شمال چین «تی» نام داشت و در جنوب این کشور «چای». غربی‌ها برای این محصول، لفظ شمالی چین را گرفته‌اند و شرقی‌ها لفظ جنوبی را. داستان ورود چای به ایران هم برای خودش ماجرای جالبی است.
این نوشیدنی قبل از اینکه در ایران کشت شود، به واسطه بازرگانان و تجار، به ایران آمده و به خوبی رواج پیدا کرده بود تا جایی که توانست قهوه را کنار بزند، تا زمان ناصرالدین‌شاه که اعلیحضرت به چند نفر از درس‌خوانده‌ها و سیاستمداران اجازه داد که چای را برای کشت به ایران بیاورند، اما اولین تجربه‌ها به شکست انجامید تا سال ۱۲۷۶ شمسی که محمد میرزا کاشف‌السلطنه، هزار نهال چای را به ایران آورد و به‌رغم مشکلات زیاد و مقاومت اهالی، آنها را در لاهیجان کاشت.
محمد میرزا، بعدها که در کاشت چای موفق شد، لقب کاشف‌السلطنه گرفت و معروف شد به محمدمیرزا کاشف‌السلطنه چای‌کار. با وجود اینکه حالا ایران رتبه هفتم را بین تولیدکننده‌های چای جهان دارد، اما در داخل ایران چای خارجی بیشتر محبوب است و پرفروش‌ترین برندهای چای در ایران آنهایی هستند که چای خارجی می‌فروشند.
*** احمد، محصول مشترک ایران، سریلانکا و انگلستان
خیلی از ما با چای احمد دنیای چای بسته‌بندی را شناختیم؛ چایی که خیلی از ایرانی‌ها فکر می‌کنند پاکستانی است و بعضی‌های دیگر اعتقاد دارند که متعلق به یک مهاراجه هندی است و کمتر کسی در جریان است که صاحب برند چای احمد که یکی از معروف‌ترین برندهای چای در جهان است، یک ایرانی است.
در سال ۱۹۸۶ شرکت چای احمد توسط رحیم افشار و برادرانش تأسیس شد. نام آن هم برگرفته از نام پدرشان احمد افشار بوده است. چای احمد آن اوایل به‌عنوان یک شرکت وارداتی فعالیت می‌کرد و محل آن یک دفتر کوچک در طبقه بالای فروشگاه خانوادگی «چای کبیر» در جاده لندن- ساوتهمپتون بود.
یک سال بعد اولین ترکیب چای دمی احمد تولید شد و با هدف هدیه‌ای لوکس در بسته‌بندی خاص و گران‌قیمت به مغازه‌های خرده‌فروش محلی در جنوب کشور انگلیس و شهر لندن، ارائه شد. حالا این چای در ۸۰ کشور جهان بخش بزرگی از بازار چای را در اختیار دارد و در ایران هم سال‌هاست که یکی از پرفروش‌ترین‌ها محسوب می‌شود و برندهای دیگر به سختی توانسته‌اند بازار آن را تحت‌تاثیر قرار دهند.
*** شهرزاد و دردسرهای لوگو
چای شهرزاد دومین برند ایرانی چای است که ما شناختیم؛ برندی که از سال ۱۳۳۳ کارش را شروع کرد و در سال‌های اول اسمش «کبوتر» بود. آنچه که بعدتر شهرزاد را سر زبان‌ها انداخت، استفاده از تبلیغات بود، آن هم زمانی که تازه شرکت‌ها و برندهای مختلف با جهان آگهی‌های تلویزیونی و روزنامه‌ای آشنا شده بودند. به مدد همین تبلیغات و جایزه‌هایی که اوایل چای شهرزاد به خریداران خوش‌شانس می‌داد، توانست جای خودش را پیدا کند.
سال‌ها بعد از انقلاب اسلامی، لوگوی این برند که در آن زنی بی‌حجاب دیده می‌شد، حرف‌و‌حدیث‌هایی درست کرد. نکته عجیب در مورد چای شهرزاد این است که با وجود میل عجیب مدیرانش به تبلیغات و یکه‌تازی‌ای که در سال‌های نسبتا دور در این زمینه از خودشان نشان می‌دادند در یکی، دو دهه گذشته هیچ نشانی از تبلیغات شهرزاد دیده نشد تا جایی که این برند بازار را به برندهای جدیدتر که در حوزه تبلیغات پررنگ ظاهر شده بودند باخت.
*** گلستان، پرشور و حرارت
برند گلستان که برند نسبتا تازه‌ای در زمینه تولید، واردات و بسته‌بندی چای محسوب می‌شود، همان برندی است که توانست با تبلیغات گسترده و اشباع کردن بازار از محصولات مختلف، خودش را به مشتری ایرانی معرفی کند و انصافا هم در این زمینه موفق ظاهر شد. گلستان تا همین الان هم تمام تلاشش را کرده که در عرصه تبلیغات فعال باقی بماند.
تا جایی که یکی از برندهای پیشرو در استفاده از سلبریتی‌ها در تبلیغات محسوب می‌شود و درحال‌حاضر آتیلا پسیانی سفیر تبلیغاتی این برند است و رویا تیموریان هم متن بعضی از تبلیغات آن را خوانده. یکی دیگر از کارهایی که برند گلستان در زمینه چای انجام داد و خیلی جواب گرفت، آوردن چای توینینگز به ایران بود؛ چایی که پرفروش‌ترین برند چای جهان است و حالا برند گلستان آن را به دست مصرف‌کننده ایرانی می‌رساند.
