جهان هیدروکسی کلروکین را کنار گذاشت، ایران نه
روزنامه هفت صبح، فاطمه رجبی | طی چهار ماه گذشته ایرانی‌ها و احتمالا مردم بیشتر نقاط جهان به اندازه تمام عمرشان اسم داروی قدیمی درمان مالاریا را شنیده‌اند. هیدروکسی و هیدروکسی کلروکین که ماه‌ها برای درمان بیماران مبتلا به کرونا تجویز می‌شدند و حتی سیاستمدارانی مثل ترامپ و بازیگرانی مثل تام هنکس درباره آنها حرف زده بودند، حالا از گردونه رقابت با سایر داروها کنار گذاشته شده‌اند.
گویا سازمان بهداشت جهانی استفاده آزمایشی از ترکیبات این دارو را برای درمان بیماران کرونایی متوقف کرده و کشورهایی مثل فرانسه و آمریکا هم آنها را از پروتکل‌های درمانی‌شان کنار گذاشته‌اند. به‌رغم فشار دولت در ایالات متحده چند روز پیش اعلام شد که مراکز درمانی آمریکا پس از بررسی نتایج این دارو، از تجویز آن به بیماران کرونایی خودداری و اعلام کرده‌اند:«مطالعات اخیر اثرات سوء آن بر سلامتی و مزایای محدود آن را اثبات کرده است.»
نشریه پزشکی «لنست» انگلیس هم گزارش داده که نرخ مرگ و میر در بیمارانی که داروی هیدروکسی‌کلروکین مصرف می‌کنند و همچنین ضربان قلب نامرتب این افراد افزایش می‌یابد. در گزارش نشریه لنست آمده است که در تحقیقات نتایج استفاده از این داروها با ردگیری وضعیت چهار گروه از بیماران ارزیابی شد. گروه اول تنها با هیدروکسی‌کلروکین تحت درمان قرار گرفتند، گروه دوم تنها با کلروکین تحت درمان قرار گرفتند.
دو گروه دیگر نیز با استفاده از این داروها به همراه آنتی‌بیوتیک تحت درمان قرار گرفتند. یک گروه کنترل نیز تحت نظر قرار گرفت که هیچ کدام از این داروها را مصرف نکردند.در پایان مطالعه حدود ۹درصد از اعضای گروه کنترل جان خود را از دست دادند. در گروه‌هایی که تنها با کلروکین یا هیدروکسی کلروکین تحت درمان قرار گرفتند، به ترتیب ۱۸درصد و ۱۶.۴درصد جان خود را از دست دادند.
در گروه‌هایی که داروها را به همراه آنتی‌بیوتیک دریافت کردند، وضعیت بدتر بود. در واقع ۲۲.۸درصد از گروهی که کلروکین و آنتی‌بیوتیک دریافت کردند و ۲۳.۸درصد از اعضای گروهی که با هیدروکسی‌کلروکین و آنتی‌بیوتیک تحت درمان قرار گرفتند، جان خود را از دست دادند.به گفته محققان، نتایج این تحقیقات نشان می‌دهد مصرف کلروکین و هیدروکسی‌کلروکین نه تنها موجب بهبود بیماران مبتلا به کووید - ۱۹ نمی‌شود بلکه خطر ابتلا به مشکلات قلبی و مرگ را نیز افزایش می‌دهد.
با وجود همه اینها هنوز خبری از حذف هیدروکسی و مشتقاتش از پروتکل‌های درمان کرونا در ایران نیست و کماکان این دارو برای بیماران تجویز می‌شود. چرا؟ مصطفی قانعی رئیس کمیته علمی ستاد ملی مقابله با کرونا در جواب این سوال به هفت صبح می‌گوید:«چون هنوز برخی از همکاران ما در کمیته علمی اعلام کرده‌اند تحقیقاتی که نشان‌دهنده مضر بودن این دارو هستند چندان قابل اعتماد نیستند و آنها را قانع نکرده‌اند. به هر حال تصمیم گیرنده نهایی وزارت بهداشت است و هنوز تصمیمی در مورد حذف این دارو گرفته نشده است.»
دکتر قانعی از قانع نشدن همکارانش در کمیته علمی می‌گوید اما یک نگاه بدبینانه‌تر هم وجود دارد و آن احتمال نفوذ شرکت‌هایی است که حالا بعد از چهار ماه که از تجویز هیدروکسی در ایران می‌گذرد، بازارشان چنان رونقی پیدا کرده که گذشتن از آن اصلا ساده نیست، ضمن اینکه بسیاری از این شرکت‌ها با توجه به احتمال درگیری طولانی مدت ایران و جهان با کرونا، ظرفیت تولید این دارو را در مجموعه شان به شدت بالا برده‌اند.
مرور وضعیت این شرکت‌ها در بورس هم نشان می‌دهد که از اوخر بهمن ماه تا اواسط مرداد ماه چه سود سرشاری عاید آنها شده و سهام بعضی از آنها تا ۱۵۰درصد هم سود داشته است.قانعی در جواب اینکه احتمال تاثیرگذاری شرکت‌های داروسازی بر تصمیم‌گیری‌ها در مورد هیدروکسی وجود دارد یا نه می‌گوید: «من نمی‌توانم چنین چیزی را رد یا تایید کنم اما به هر حال تحقیقات در جهان دو دسته هستند؛ یکی تحقیقاتی که با حمایت مالی دولت‌ها انجام می‌شوند مثل تحقیقی که ما روی استفاده ترکیبی از کورتن‌ها کردیم و دیگری تحقیقاتی که شرکت‌های داروسازی به امید ثابت کردن اثربخشی داروی خودشان انجام می‌دهند. پیداست که تحقیقات نوع اول قابل اعتمادتر هستند.»
*** پیشنهاد می‌دهیم، عمل نمی‌کنیم
فکر می‌کنید حذف نشدن هیدروکسی از پروتکل‌های درمان در ایران تنها موضوعی است که نگرانی متخصصان را به دنبال داشته؟ اشتباه می‌کنید. اضافه نشدن ترکیبات دارویی جدید به پروتکل که اثربخشی آنها ثابت شده است نگرانی دیگر متخصصان است. آن هم ترکیبی که دکتر قانعی می‌گوید محققان ایرانی از اواخر اسفند ماه به آن رسیده‌اند و حالا هم بسیاری از مراکز تحقیقاتی اروپایی آن را تایید کرده‌اند اما هنوز جایی در پروتکل‌های درمان ما ندارد.
قانعی در مورد این ترکیب که چند روز است سر و صدای زیادی در سطح جهان راه انداخته می‌گوید: «حالا محققان انگلیسی گفته‌اند که از وقتی ما در فاز التهاب ریوی از کورتن استفاده کرده‌ایم باعث شده‌ایم که مرگ و میرها کم شود. محققان کشورهای دیگر هم این موضوع را تایید کرده‌اند اما ما در ایران از ۲۷ اسفند ماه استفاده آزمایشی از کورتن را روی بیماران کرونایی امتحان کردیم و نتیجه گرفتیم. نتیجه را به مراکز جهانی فرستادیم و حالا سازمان بهداشت جهانی آن را تایید کرده اما هنوز در پروتکل‌های درمان نیست چون متخصصان عفونی که در کمیته هستند می‌گویند این داروها نباید استفاده شود و با آن مخالفت می‌کنند. گویا وزارت بهداشت هم باید صبر کند که در تمام جهان از این روش استفاده شود و بعد ما شروع به وارد کردن آن به پروتکل درمان کنیم، کاری که به نظر من اصلا قشنگ نیست.»
او که دبیر ستاد زیست فناوری معاونت علمی ریاست جمهوری هم هست، می‌گوید: «۲۷اسفند ماه تحقیقاتی که در دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله روی بیماران بستری مبتلا به کووید ۱۹ صورت گرفت، نشان داد که ترکیب سه داروی پردنیزولون، ناپروکسن و آزیترومایسین می‌تواند باعث بهبودی سریع‌تر التهاب ریه و ترخیص زودتر بیماران و افزایش اکسیژن خون و کاهش التهاب در ریه شود. بررسی نتایج این تحقیق از حدود سه هفته قبل بر اساس مجوز کمیته اخلاق شروع شده بود و بعد از پایان نتایج اعلام شد یعنی این تحقیق به همان ابتدایی برمی‌گشت که بیماری وارد کشور شده بود.
این به آن معناست که ما از ابتدای امر ضایعه التهابی ریه را متوجه شده بودیم و پروتکل درمانی مشخصی را برای آن ارائه کردیم. در حالی که هم در پروتکل‌های درمانی آمریکا، هم در پروتکل‌های درمانی اروپا تأکید می‌کردند که از کورتن در درمان التهاب ریه استفاده نشود اما تحقیقی که دیروز سازمان بهداشت جهانی از انگلیس منتشر کرد و اولین تحقیقی است که در کشورهای اروپایی و انگلیس انجام شده نتایج آن مبنی بر این است که استفاده از کورتن دگزامتازون در درمان بیماری مؤثر است.»
قانعی ادامه می‌دهد: «در حالی آنها به تاثیرات دگزامتازون تزریقی پی برده‌اند که ما قبل‌تر به یک ترکیب دارویی موثر رسیده بودیم و ثابت کرده بودیم که نوع خوراکی کورتن‌ها هم با توجه به مضرات کمتری که دارد می‌تواند موثر باشد. احتمالا کشورهای اروپایی در مرحله بعد می‌خواهند این یافته‌ها را تایید و منتشر کنند در حالی که ما هنوز این روش را در پروتکل‌های درمانی مان استفاده نمی‌کنیم.»
