تقابل شاخص دولت و ملت در بورس
روزنامه هفت صبح، احمدرضا نجفی | شاخص کل را به کلی از تحلیل‌هایتان کنار بگذارید. حالا اغلب سهامداران به این نتیجه رسیده‌اند که صعودی یا نزولی بودن شاخص کل بورس به هیچ‌وجه نمی‌تواند به معنای سبز و قرمز بودن بازار باشد چراکه در اغلب روزهای هفته گذشته با وجود اینکه نقشه بازار بوی خون می‌داد، شاخص کل همچنان در مدار صعودی قرار داشت. خیلی‌ها چنین اتفاقی را ناشی از دخالت دولت در بورس می‌دانند و می‌گویند دولت در حال حمایت از نمادهایی است که خودش سهامدار عمده آنهاست و بی‌خیال شرکت‌های دیگر شده.
بعضی دیگر ریشه چنین اتفاقی را در هیجانی عمل کردن سهامداران می‌دانند و می‌گویند با توجه به اینکه اغلب سهامداران به کلی بی‌خیال شرکت‌های بنیادی شده و صرفا در صف شرکت‌های بزرگ می‌نشینند، پول‌های همچنان بیکار می‌ماند و در بورس تزریق نمی‌شود. برخی دیگر هم خود سازمان بورس را مقصر این ماجرا می‌دانند و معتقد هستند تغییر ساعت معاملات برخی نمادها حکم سیگنال خرید از طرف سازمان بورس به سهامداران بوده است. تصمیمی که برای جلوگیری از اختلال در هسته معاملات گرفته شده اما آنطور که در عمل شاهد آن هستیم، بی‌نتیجه بودن چنین تصمیمی است.
*** چرا شاخص کل دیگر نماگر بازار نیست؟
شرکت‌ها هرچه بزرگ‌تر باشند تاثیرشان در رشد یا کاهش شاخص کل بیشتر می‌شود. فهرست تاثیرگذارترین نمادها در تعیین روند شاخص کل در سایت مدیریت فناوری بورس به نشانی Tsetmc.com منتشر می‌شود و اغلب شامل نمادهایی مثل فولاد، فارس، فملی، شتران، شپنا، شبندر و … است که همان شرکت‌های بزرگ بورس را تشکیل می‌دهند. هر کدام از این نمادها بعضا باعث رشد پنج هزار واحدی شاخص کل می‌شوند.
یعنی اگر صرفا چهار نماد بزرگ مثبت باشند، می‌‌توانند باعث رشد ۲۰هزار واحدی شاخص کل شوند. حتی اگر کل بازار منفی باشد. برای همین بعضی تحلیلگران، شاخص کل هم‌وزن را مبنای صعودی یا نزولی بودن بازار می‌دانند چراکه در این شاخص همه شرکت‌ها به یک اندازه تاثیرگذار هستند. در هفته گذشته با وجود اینکه شاخص کل هم‌وزن تغییر چندانی نداشت شاهد رشد ۸۸هزار واحدی شاخص کل بودیم.
*** شاخص‌سازی به روش شرکت‌های حقوقی
حمایت از شرکت‌های بزرگ بازار سرمایه برای مثبت نشان دادن روند بورس اتهامی است که بعضی از سهامداران به دولت می‌زنند و اصطلاحا به آن شاخص‌سازی می‌گویند. طوری که صرفا با حمایت شرکت‌های حقوقی از چند سهام بزرگ، شاخص کل در ظاهر صعودی می‌شود اما بیش از نیمی از بازار منفی است. همانطور که در نقشه بازار هفته گذشته قابل مشاهده است، اغلب روزها شاهد دو گروه شدن نمادها هستیم. چند شرکت بزرگ که سمت چپ نقشه بازار نشسته‌اند، همگی سبز رنگ هستند و اغلب شرکت‌ها که در سمت راست نقشه قرار می‌گیرند، کاملا قرمز شده‌اند. با اینکه تعداد نمادهای منفی خیلی بیشتر از نمادهای مثبت است، با این وجود نماد شرکت‌های بزرگ هستند که تعیین‌کننده روند صعودی خواهند بود.
*** رفتار هیجانی سهامداران، متهم ردیف دوم شاخص‌سازی
این هفته شاهد فشار فروش سهام در خیلی از شرکت‌های کوچک و متوسط بازار بودیم. شرکت‌هایی که شاید جامانده از بازار، بنیادی و از نظر تکنیکال عالی به نظر برسند اما عملا سرمایه‌گذاری در آنها نتیجه‌ای نخواهد داشت چراکه در روزهای صعودی چندان رشد چشمگیری نمی‌کنند اما به محض منفی شدن شاخص کل به صف فروش می‌روند و کل سودی که برای سهامدارانشان به همراه داشتند را نابود می‌کنند.
همین مورد باعث شده سهامداران با نگاه به صعود چشمگیر نمادهای شاخص‌ساز به کلی بی‌خیال شرکت‌های بنیادی می‌شوند و بعد فروش سهامشان به صف خرید میلیاردی نمادهای شاخص‌ساز می‌روند. بعضا صف خرید این شرکت‌ها به اندازه تاسیس یک شرکت پتروشیمی ارزش دارد! همین رفتار هیجانی باعث می‌شود پول سهامداران در صف خرید شرکت‌های بزرگ باقی بماند و شاهد تزریق آن به بازار نباشیم.
*** سیگنال‌های بورس برای سهامداران
شنبه اول هفته سهامداران بورس با اطلاعیه عجیب روبه‌رو شدند. مدیر عملیات بازار سهام برای جلوگیری از اختلال در هسته، با توجه به حجم بالای سفارشات در برخی از نمادها، آنها را متوقف کرد تا بعد از کاهش بار سامانه معاملات آنها به حالت عادی برگردد. از جمله این نمادها می‌توان به فولاد، وتجارت، وبصادر، فملی، شستا، شپنا و شبندر اشاره کرد. این مورد باعث شد شاخص کل در غیاب نمادهای شاخص ساز در روز شنبه همرنگ کل بازار شود و ۱۲هزار واحد کاهش پیدا کند.
سیگنال‌های بورس برای برخی نمادها به همینجا ختم نشد. هفته گذشته شاهد دو شیفته شدن بازار سرمایه بودیم. طوری که معاملات هفت نماد به بعد از ساعات معاملات عادی بورس یعنی ۱۲ و ۳۰دقیقه ظهر موکول شد. بر این اساس معاملات نمادهای شپنا و دارا یکم از ساعت ۱۲ و ۳۵دقیقه، شستا از ۱۲ و ۴۰دقیقه، خودرو از ۱۳ و ۴۵دقیقه، خساپا از ۱۳ و ۵۰دقیقه، ولپارس از ۱۴ و سیتا از ۱۴ و پنج دقیقه آغاز می‌شوند.
