برجام؛ رودررو در هتل کوبورگ وین
روزنامه هفت صبح، آرش خوشخو | وعده حل پرونده هسته‌ای که روحانی با تکیه بر آن به ریاست جمهوری رسیده بود پس از قریب به دو سال مذاکره طاقت فرسا در تیرماه ۱۳۹۴ در هتل کوبورگ وین امضا شد. بین ایران و پنج عضو شورای امنیت و آلمان. این یک پیروزی برای دولت روحانی بود و به‌نظر می‌رسید پایانی بر کشمکش ۱۲ ساله میان ایران و قدرت‌های بزرگ که منجر به تحریم‌های سنگین ایران شده بود.
تحریم‌هایی که از پاییز سال ۱۳۹۰ خودش را نشان داده بود و موجب شد که دلار در ظرف دوسال از ۸۰۰ تومان به ۳۶۰۰ تومان پرواز کند. سیاست تنش‌زدای روحانی این اوج گیری دلار را متوقف کرد و با شرکت فعال‌تر در مذاکرات هسته‌ای و پیام رهبری در مورد نرمش قهرمانانه همه منتظر یک اتفاق بودند. در این میان ارتباط میان تیم مذاکره کننده ایران و آمریکا به شکل عجیبی نزدیک شده بود.
ظریف و کری با هم کنار دریاچه قدم می‌زدند، صبحانه می‌خوردند و عکسی هم منتشر شد از حسین فریدون برادر رئیس جمهور و عضو تیم مذاکره کننده که در سوگ خبر از دست دادن مادر خود درآغوش جان کری قرار گرفته است. اصولگرایان از این اتفاق ناخرسند بودند. چهار شهید هسته‌ای در کنار افزایش چشمگیر توان غنی‌سازی در ایران آنها را مجاب کرده بود که به غرب در این پرونده امتیاز ندهند.
در ۲۴ تیرماه ۱۳۹۴ (جولای ۲۰۱۵) برجام امضا شد. به طور خلاصه: مذاکرات رسمی برای طرح جامع اقدام مشترک درباره برنامه اتمی ایران با پذیرفتن توافق موقت ژنو بر روی برنامه هسته‌ای ایران در نوامبر ۲۰۱۳ شروع شد. به مدت ۲۰ ماه کشورها درگیر مذاکره بودند که در آوریل ۲۰۱۵ تفاهم هسته‌ای لوزان شکل گرفت.
بر اساس این توافق، ایران ذخایر اورانیم غنی شده متوسط خودش را پاکسازی خواهد کرد و ذخیره‌سازی اورانیوم با غنای کم را تا ۹۸ درصد قطع می‌کند، تعداد سانتریفیوژها را حدود دو سوم و حداقل به مدت ۱۵ سال کاهش می‌دهد. ۱۵ سال بعد، ایران موافقت کرده‌است که اورانیوم را بیش از ۳.۶۷درصد غنی‌سازی نکند یا تأسیسات غنی‌سازی اورانیوم جدید یا رآکتور آب‌سنگین جدیدی را نسازد.
فعالیت‌های غنی‌سازی اورانیوم به مدت ۱۰ سال به یک تک ساختمان که از سانتریفیوژهای نسل اول استفاده می‌کند محدود خواهد بود. برجام اما در واقع مهر تاییدی بود بر حق ایران در استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای. همان نکاتی که در سال‌های ۸۳ و ۸۶ و ۸۹ و ۹۰ شمسی در قطعنامه‌های شورای امنیت انکار شده بود. اما در ایران گروهی بودند که اعتقادداشتند پیشرفت ایران در عرصه هسته‌ای آنقدر عمیق بوده که تعهدات ایران در برجام بازگشت به عقب محسوب می‌شود.
اما این معاهده باید از مجالس هرکشور هم رای اعتماد می‌گرفت. در ایران مجلس اصولگرا محسوب می‌شد اما اصولگرایان میانه رو تحت هدایت علی لاریجانی پیش از این نشان داده بودند که تمایل دارند با دولت در این پرونده همراهی کنند. در یک روز جنجالی و در زمانی کوتاه برجام با مدیریت علی لاریجانی از مجلس رای اعتماد گرفت.
در آمریکا هم مجلس نمایندگان و سنا رای اعتماد دادند. اما نقطه ضعف‌های این معاهده کم کم خود را نشان داد. اینکه در آخرین سال دوره دوم یک دولت آمریکایی به امضا رسیده بود و دولت بعدی می‌توانست و این فرصت را داشت که آن را بی اثر سازد. از طرفی چند عبارت قابل تفسیر به‌خصوص در مورد موشک‌های بالستیک اختلافات حقوقی فراوانی را بعدها به وجود آورد یا امکان استفاده طرف‌های غربی از مکانیسم ماشه.
این توافق در ایران و از سوی طبقه متوسط شهری و رسانه‌هایشان با آغوش بازمورد استقبال قرار گرفت. چهار پنج سال پیاپی آشوب‌های سیاسی و اقتصادی آنها بسیاری را خسته کرده بود و برجام نشانه‌ای امیدبخش از ثبات بود. یک سال و نیم بعد ترامپ در آمریکا روی کار آمده بود ….
