پراکنده از دهه۷۰؛ احتمال حضور فردین و فائقه در سریال مذهبی

روزنامه هفت صبح، آرش خوشخو | به جز سریالهایی مثل خانه سبز و همسران و مزد ترس و پدرسالار و آپارتمان و خودرو تهران یازده و هتل، تلویزیون دو سوپرپروداکشن مجلل را در دهه هفتاد به روی آنتن برد. اولی سریال بسیار زیبا و موفق روزي روزگاری بود که در سالهای 70 و 71 پخش شد و بلافاصله به یکی از محبوبترین تولیدات تاریخ تلویزيون ایران بدل شد و اصطلاحات و گویشهای آن بین مردم عادی و کودکان و نوجوانان رایج شد. سریالی بسیار ایرانی و محلی و در عین حال مذهبی.
روزی روزگاری از آن اتفاقاتی بود که امکان تکرارش بسیار سخت است. خود احمدجو در دو پروژه دیگر تلاش کرد موفقیت روزی روزگاری را تکرار کند اما نتوانست. دومین پروژه بزرگ تلویزیون یک سریال بسیار پرهزینه و پربازیگر بود. سریال امام علی به کارگردانی داود میرباقری. سریال «امام علی(ع)» در زمان ریاست علی لاریجانی بر تلویزیون ساخته و در ابتدای کار در مرحله متن دچار بازنویسیهای متعدد شد تا سرانجام سال ۷۳ با حضور ۱۵۰ بازیگر اصلی و بیش از ۵ هزار هنرور از نیروهای ارتش مقابل دوربین رفت.
نقشهای مهم بلافاصله تقسیم شدند. داریوش ارجمند در نقش مالک اشتر نشست. نقشی که از قرار ابتدا قرار بود به محمدعلی فردین برسد اما مخالفت شد و فردین مایوس. به هرحال داریوش ارجمند براي این نقش سنگ تمام گذاشت. از او روایت است که :« برای من که تاریخ خواندهام و شاگرد دکتر شریعتی بودم و امام علی(ع) را از زبان او شنیدم و عظمت امام علی (ع) را از زبان او در دوران دانشجویی درک کردهام، خیلی وحشت داشتم که این نقش را بازی کنم.»
محمدرضا شریفینیا در نقش ولید بازی کرد و بهزاد فراهانی در نقش معاویه و حسن فتحی در نقش عمرو عاص. پرویز پرستویی در نقش محمد بن ابوبکر. سعید نیکپور در نقش عماریاسر، جواد خدادادی در نقش ابوذر و…اما یکی از غافلگیر کنندهترین نقشها، قطام بود. زنی نیمه افسانهای که میگویند به انتقام مرگ پدرش، ابن ملجم مرادی را اغوا کرد و ترغیب کرد به شهادت حضرت علی. برخی مورخان اعتقاد دارند در مورد نقش و اهمیت قطام در پروسه شهادت حضرت علی مبالغه دراماتیک صورت گرفته است از جمله جعفر شهیدی که کل این ماجرا را مشکوک قلمداد میکند.
با این حال قطام در داستانسرایی جذاب میرباقری نقش مهمی را داشت. پیدا کردن بازیگر نقش قطام در اوایل دهه هفتاد میرباقری را کلافه کرده بود. او به عنوان یک متخصص هنر و ادبیات نمایشی میدانست که سرمایهگذاری روی این شخصیت نه چندان مطمئن به لحاظ تاریخی میتواند جاذبه نمایشی سریالش را تکمیل کند. و خب وقتی در سال 70 و 71 به دنبال بازیگر مناسب این نقش میگشت گزینههای چندانی پیش رویش نبودند.
در واقع نیکی کریمی بود و ماهایا پطروسیان به عنوان بازیگران جوان. میرباقری با مشورت با تهیهکنندهاش تصمیم عجیبی گرفت: دادن نقش قطام به گوگوش! که درآن زمان زنی 42 ساله بود. در واقع اگر همه چیز با سلیقه و نگاه میرباقری پیش میرفت فردین باید مالک اشتر میشد و گوگوش قطام. جالب این که وزارت ارشاد وقت هم مخالفتی با حضور این دو نفر نداشت اما در تلویزیون به شدت مخالفت شد. در واقع سعه صدر جام جم تا سرحد حضور داود رشیدی و فخری خوروش بود اما فردین و گوگوش اوردوز محسوب میشدند!
همین اوقات بود که مازیار پرتو فیلمبردار مشهور سینمای ایران، خواهرزاده جوان خود ویشکا آسایش را به میرباقری معرفی کرد. ویشکا چند سال در آلمان زندگی کرده بود و مدرک طراحی داخلی را از انگلیس اخذ کرده بود و پیانو میزد و تکواندو کار میکرد و نوه شین پرتو نویسنده دهههای سی و چهل ایران هم بود. 22سال هم از گوگوش کوچکتر بود. میرباقری ریسک کرد و نقش قطام را به ویشکا داد و این ریسک جواب داد.
مجموعه بازیگرهای امام علی که همگی بازیگران کارآزموده سینما و تئاتر بودند کیفیت فنی کار را بالا برده بود و حضور تکنسینهای درجه اولی مثل مازیار پرتو و عبدالله اسفندیاری و مهرزاد مینویی بار فنی کار را بسیار افزایش داده بود و فرهاد فخرالدینی هم با استفاده از نت قدیمیترین قطعه موسیقی کشف شده در ایران که متعلق به عبدالقادر مراغهای بود یک موسیقی متن شگفتانگیز برای این کار ساخت. سریال با برآورد بودجه 27 میلیون تومانی شروع شد و پس از حدود دوسال تمام شد در حالیکه بودجهاش به 270 میلیون تومان بالغ شده بود.
یعنی 10برابر بیش از برآورد اولیه. کار در دوره مدیریت محمد هاشمی کلید خورد و در انتهای دوره هاشمی بیشتر فیلمبرداری تمام شده بود و قرار بود کار مونتاژ شروع شود که خورد به دوره آغاز ریاست علی لاریجانی و خب لاریجانی و معاونش پورنجاتی نقطه نظرات خاص خود را داشتند. مشکل بیشتر بر سر قسمتهای مربوط به ابوذر و جملات تند و عدالتخواهانه او بود که در نهایت بیشتر این قسمتها حذف شدند. چیزی بالغ بر 130 دقیقه از سریال بیرون گذاشته شد و دیگر کسی هم از سرنوشت قسمتهای ممیزی خبری ندارد.
در نهایت تدوین کار سه سال به طول انجامید و البته دوبله بخش اعظم کار که شماری از بهترین صداهای مرد و زن به جلا و درخشش این سریال کمک فراوانی کردند. مشهور است که تنها سه بازیگر از صدای خودشان در دوبله استفاده کردند. پرویز پرستویی و حسن فتحی و بهزاد فراهانی. عاقبت این سریال در سال 75 این سریال به روی آنتن شبکه اول آمد و مثل یک بمب در میان افکار عمومی منفجر شد. استقبالی بسیار گسترده شکل گرفت و شهرتی عظیم براي بازیگرانش به ارمغان آورد و البته خرده دشمنیهای ریز و درشت میان برخی از بازیگران این مجموعه و رقابتهای پنهان که تا به امروز هم ادامه داشته است.