هفت صبح| 10دیماه در تقویم موسیقی ایران شبیه یک مکث عمیق است؛ مکثی که در آن دو نام، دو صدا و دو شیوه متفاوت از زیستن با موسیقی، همزمان به یاد آورده میشوند: ناصر عبداللهی و ناصر چشمآذر. تقارنی غریب که انگار تاریخ با ظرافتی شاعرانه، دو مسیر جدا را در یک ایستگاه متوقف کرده است. یکی از جنوب، با صدایی آغشته به گرما و خاک و دریا؛ دیگری از قلب موسیقی حرفهای، با ملودیهایی که سالهاست در حافظه جمعی مردم ایران خانه کردهاند. این روز، فرصتی است برای نگاه دوباره به دو ناصر؛ دو روایت مستقل که هر کدام به شیوه خود، بخشی از زیست موسیقایی ایرانیان را شکل دادهاند.
ناصر عبداللهی صدایی از جنوب، زخمی از زمان
ناصر عبداللهی با صدایی متولد شد که انگار از دل اقلیم میآمد. موسیقی او بوی بندر، شرجی، آفتاب و اندوههای فروخورده را با خود داشت. آوازش ساده به گوش میرسید اما همین سادگی حامل نوعی صداقت کمنظیر بود. ترانههایی که اجرا میکرد، اغلب روایت آدمهای معمولی بود؛ مردمی که میان عشق، فقر، امید و دلتنگی زندگی میکردند. او با همان لهجه پنهان جنوبی و تحریرهای کنترلشده، پلی ساخت میان موسیقی پاپ و ریشههای بومی.
ناصر عبداللهی هیچگاه در پی نمایش پیچیدگیهای فنی آواز نرفت. تمرکز او روی انتقال احساس بود؛ احساسی که بیواسطه به شنونده میرسید و جای خود را در دل باز میکرد. قطعاتی چون «ناصریا» یا «منو ببخش» صرفا ترانههایی محبوب محسوب نمیشوند، نشانههایی از یک دورهاند؛ دورهای که مخاطب به دنبال صداهایی واقعیتر و نزدیکتر به زندگی روزمره بود. زیست شخصی او نیز در سایه همین سادگی تعریف میشد. دور از هیاهوی مرسوم ستارهسازی با حسی انسانی و رفتاری بیتکلف، تصویری متفاوت از خواننده پاپ ارائه داد. مرگ زودهنگامش، زخمی باز در حافظه جمعی باقی گذاشت؛ زخمی که هر سال با شنیدن صدایش دوباره تازه میشود.
ناصر چشمآذر معمار ملودی در حافظه جمعی
در سوی دیگر این تقارن، ناصر چشمآذر ایستاده است؛ آهنگسازی که ملودی را به زبان مشترک احساس بدل کرد. او از معدود چهرههایی بود که مرز میان موسیقی فیلم، پاپ و آثار ارکسترال را با مهارت طی کرد و هر بار امضای شخصی خود را بر جا گذاشت. آثارش همراه لحظههای مهمی از زندگی مخاطبان ایرانی شد؛ از تماشای فیلم و سریال گرفته تا شنیدن قطعات بیکلامی که بدون نیاز به کلام، روایتگر احساس بودند.
چشمآذر موسیقی را با دانش، تجربه و شهود توأمان پیش میبرد.
تنظیمهای او پرجزئیات، حسابشده و در عین حال روان بود. ملودیهایش قدرت ماندگاری داشتند؛ بهگونهای که پس از گذشت سالها، هنوز با چند نت ابتدایی قابل شناساییاند. او بهخوبی میدانست چگونه احساسات جمعی را به زبان موسیقی ترجمه کند. حضور فعال در موسیقی تصویر، بخش مهمی از کارنامه او را شکل میدهد. بسیاری از آثار سینمایی و تلویزیونی، بدون موسیقی او قابل تصور نیستند. در این فضا، چشمآذر نقش معمار را داشت؛ کسی که با صدا، فضا میساخت و روایت را عمق میبخشید. موسیقی برای او ابزار تزئینی نبود، بخشی از ساختار روایت محسوب میشد.
دو مسیر، یک تأثیر ماندگار
ناصر عبداللهی و ناصر چشمآذر از دو جهان متفاوت میآمدند، با این حال هر دو به یک نقطه مشترک رسیدند: ماندگاری در حافظه مردم. یکی با صدا و ترانه، دیگری با ملودی و تنظیم. عبداللهی مخاطب را مستقیم خطاب قرار میداد، با کلماتی ساده و لحنی صمیمی. چشمآذر احساسات را از مسیر سازها و هارمونیها منتقل میکرد، بیآنکه نیازی به واژه باشد. وجه انسانی کار هر دو، دلیل اصلی این ماندگاری است. موسیقیشان از دل تجربه زیسته میآمد و به همین دلیل با شنونده رابطهای عاطفی برقرار میکرد.
در آثارشان خبری از تصنع یا فاصله نبود؛ همه چیز بر پایه حس، درک لحظه و احترام به مخاطب شکل گرفته بود. 10 دیماه فرصتی است برای مکث در هیاهوی روزمره و بازگشت به این صداها. صداهایی که هر کدام به شکلی متفاوت، بخشی از زندگی ما را روایت کردهاند. یاد ناصر عبداللهی با آن صدای گرم و زخمی و یاد ناصر چشمآذر با آن ملودیهای ماندگار، یادآور دورهای است که موسیقی، بیش از هر چیز، زبان دل بود. این دو ناصر رفتهاند اما آنچه ساختهاند هنوز زنده است؛ در گوشها، در خاطرهها و در لحظههایی که موسیقی، ناگهان ما را به گذشتهای آشنا پرتاب میکند.
