۱۲فیلمی که در دقیقه ۹۰ توقیف شدند
روزنامه هفت صبح، وحید سعیدی / احمد رنجبر | برخی معتقدند جشنواره فجر، جایی برای توقیف فیلم‌ها نیست و حداقل کاری که می‌توان کرد، نمایش همه فیلم‌ها برای منتقدان و اصحاب رسانه است. در برخی دوره‌ها، این فرصت به فیلم‌های توقیفی داده شده تا نمایشی معدود داشته باشند، اما این تصمیم تبدیل به یک اصل نشده است.
همین حواشی فجر را دوچندان می‌کند. این جشنواره در غالب دوره‌ها توأم با حاشیه و جنجال بوده، ولی وقتی اسم توقیف می‌آید، حساسیت‌ها چندبرابر می‌شود. قرعه این دوره به نام قاتل و وحشی حمید نعمت‌الله افتاده؛ فیلمی که سال پیش به دلیل مشکل مالکیتی در جشنواره حضور نداشت و امسال درون‌مایه آن، مایه توقیفش شده است. نخستین هشدار را سال پیش همایون اسعدیان داد؛ او به عنوان یکی از اعضای هیأت انتخاب، از فیلم تمجید کرد و درعین‌حال گفت به احتمال زیاد نتواند مجوز بگیرد.
به بهانه اتفاقی که برای قاتل و وحشی رخ داده است، نگاهی داریم به همه فیلم‌هایی که در آستانه جشنواره فجر توقیف شدند. سرنوشت هرکدام از این فیلم‌ها در پرونده امروز مرور شده. فیلم پریناز، ساخته بهرام بهرامیان را هم باید به این جمع اضافه کرد. این فیلم متقاضی حضور در جشنواره بیست‌ونهم بود، اما توقیف شد. آن زمان گفته می‌شد پریناز حاوی صحنه‌های توهین‌آمیز به برخی ارزش‌های دینی است. فیلم اما مدت‌ها بعد مجوز اکران عمومی گرفت.
*** فیلم قاتل و وحشی / جشنواره سی‌ونهم / حمید نعمت‌الله
چرا توقیف شد؟ ابتدا گفته شد مشکل قاتل و وحشی به سر تراشیده لیلا حاتمی و نمایش گوش او برمی‌گردد! به این شایعه زیاد نمی‌توان تکیه کرد؛خاصه آنکه بارها بازیگرانی با شمایلی مشابه در فیلم‌های دیگر بازی کرده‌اند.به گفته حجت‌الاسلام ارزانی،عضو پروانه نمایش که تطابق موازین شرعی فیلم‌ها در حیطه مسئولیت اوست، حدود ۸۰درصد این فیلم مشکل شرعی دارد.
سایت مشرق هم نوشته است:«قاتل و وحشی علاوه‌بر ترویج خشونت فراوان، دنبال کردن خط القای اشاعه بردگی جنسی روی پرده سینماست.» سعید رجبی فروتن معاون نظارت و ارزشیابی سازمان سینمایی شورای پروانه نمایش هم اینطور گفته:«شورای پروانه نمایش در نسخه ارائه شده صحنه‌هایی را مغایر با احکام شرعی دانسته است و متاسفانه در مهلت داده شده اصلاحات مورد انتظار محقق نشد.»
* چه مدت توقیف بود؟ تا اطلاع ثانوی توقیف است.
* چه سرنوشتی پیدا کرد؟ حمید نعمت‌الله سال پیش قاتل و وحشی را به جشنواره ارائه کرد اما مشکل مالکیتی داشت و نتوانست وارد رقابت شود.با این حال همایون اسعدیان یکی از اعضای هیات انتخاب در گفت‌وگو با فریدون جیرانی در برنامه اینترنتی کافه آپارات به نکته‌ای دیگر اشاره کرد.او هشدار داد قاتل و وحشی احتمال ممیزی شدن فراوان دارد.این اتفاق حالا افتاده و قاتل و وحشی توقیف شده است.چه زمانی مشکل حل می‌شود،معلوم نیست.
*** کاناپه / جشنواره سی‌وپنجم / کیانوش عیاری
چرا توقیف شد؟ سال ۹۵ کاناپه از جمله فیلم‌هایی بود که خیلی‌ها منتظر نمایش آن در جشنواره فجر بودند. موقع اعلام فهرست فیلم‌های بخش مسابقه اما نامی از آن نبود و اعلام شد تصمیم برای کنار گذاشتن آن از جشنواره به دلیل فرامتن گرفته شده است: استفاده از کلاه‌گیس برای بازیگران زن. عیاری از بازیگران زن کاناپه خواسته بود موی سرشان را بتراشند و از کلاه‌گیس استفاده کنند تا در صحنه‌هایی که نامحرم وجود ندارد، بدون روسری باشند.
* چه مدت توقیف بود؟ از سال ۹۵ تاکنون
* چه سرنوشتی پیدا کرد؟ واکنش‌های ابتدایی محمد حیدری، دبیر وقت جشنواره، درباره کاناپه امیدوارانه بود: «هیأت انتخاب نظرشان این بود که فیلم خوبی است، اما باید درباره‌اش تصمیم‌گیری شود و مورد بررسی دقیق‌تری قرار بگیرد. ما که نمی‌خواهیم فیلم به جشنواره بیاید و خدای ناخواسته توقیف شود.» بااین‌حال فیلم نه‌تنها به جشنواره نیامد که تا اطلاع ثانوی توقیف است.
حالا و به گفته مدیران سینمایی، فیلم مشکل محتوایی ندارد، منتها تصمیم برای نمایش کاناپه در اختیار آنها نیست. این‌بار هم وزارت‌ارشادی‌ها منتظر تعیین‌تکلیف از سوی مراجع بیرونی هستند. البته این مرجع با مرجع فیلم‌های سیاسی فرق می‌کند. عیاری چندی پیش به روزنامه ایران گفته بود: «در فیلم کاناپه کوچک‌ترین عمل غیرشرعی رخ نداده است.» این کارگردان به‌تازگی در یک برنامه زنده تلویزیونی اظهار امیدواری کرده که مشکل فیلم حل شود.
*** آشغال‌های دوست‌داشتنی / جشنواره سی‌ویکم / محسن امیریوسفی
چرا توقیف شد؟ آشغال‌های دوست‌داشتنی از جمله فیلم‌هایی است که با الهام از اتفاقات سال ۸۸ ساخته شد. محسن امیریوسفی، داستان پیرزنی (شیرین یزدان‌بخش) را محور قصه قرار داده که خانه‌اش یک شب مخفیگاه معترضان انتخابات می‌شود؛ مابقی قصه گذشته سیاسی و حال خانواده او را دربر می‌گیرد. این مضمون فیلم را به محاق فرستاد. علی جنتی، وزیر وقت ارشاد، گفته بود به فیلم مجوز نمایش داده نخواهد شد. محسن امیریوسفی در دوره‌های بعدی هم فیلمش را به جشنواره فرستاد، ولی هیچ‌وقت مجوز نگرفت.
* چه مدت توقیف بود؟۷ سال
* چه سرنوشتی پیدا کرد؟سال ۹۷ فیلم بدون اطلاع قبلی و درست بعد از جشنواره فجر اکران شد. آشغال‌های دوست‌داشتنی مورد توجه طیفی از منتقدان و مخاطبان قرار گرفت و به فروش ۴میلیاردی دست یافت. تاکید فیلم بر وفاق و همدلی و لزوم گفت‌وگو برای عبور از بحران، مهم‌ترین ویژگی آن است. کارگردان سال پیش نسخه دیگری از فیلم با نام «آشغال‌های دوست‌داشتنی اصل» را به جشنواره فجر فرستاد! محسن امیریوسفی مدعی بود این نسخه ۵۵ دقیقه با نسخه اکران‌شده تفاوت دارد. بهروز وثوقی هم بعد از سال‌ها در آن بازی کرده. فیلم اما مورد پذیرش جشنواره قرار نگرفت و این نسخه حتی مجوز نمایش به دست نیاورد.
