دوستان روزهای سخت؟ | نگاهی به رویکرد روسیه ترکیه و چین در مناقشه اخیر
چین به دلیل منافع اقتصادی و استراتژیک خود در منطقه، به‌ویژه توافق همکاری ۲۵ ساله با ایران، ممکن است به‌صورت غیرمستقیم از تهران حمایت کند
هفت صبح| در پی تشدید تنش‌ها بین ایران و رژیم صهیونیستی که با حملات اخیر اسرائیل به تأسیسات هسته‌ای و نظامی ایران در روز جمعه آغاز شد، گمانه‌زنی‌ها درباره واکنش کشورهای کلیدی منطقه‌ای و جهانی، به‌ویژه روسیه، ترکیه و چین، افزایش یافته است. این حملات که به گفته اسرائیل با هدف جلوگیری از پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران انجام شده، تلفات و خسارات قابل‌توجهی به همراه داشته و نگرانی‌ها از گسترش درگیری به یک جنگ منطقه‌ای را شدت بخشیده است. اما آیا قدرت‌های کلیدی مانند روسیه، ترکیه و چین به حمایت از ایران در این مناقشه خواهند پرداخت؟
روسیه: دیپلماسی محتاطانه در میانه توازن استراتژیک
روسیه که روابط نظامی و اقتصادی نزدیکی با ایران دارد، در این مناقشه موضعی محتاطانه اتخاذ کرده است. ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، در گفت‌وگویی تلفنی با دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، حملات اسرائیل به ایران را محکوم کرده و نسبت به خطر «تشدید غیرقابل‌پیش‌بینی» در منطقه هشدار داده است. پوتین همچنین با نخست‌وزیر اسرائیل، بنیامین نتانیاهو، و رئیس‌جمهور ایران، مسعود پزشکیان، تماس گرفته و پیشنهاد میانجی‌گری برای کاهش تنش‌ها را مطرح کرده است.
کرملین بر حل‌وفصل مسائل مربوط به برنامه هسته‌ای ایران از طریق مذاکرات تأکید دارد و به نظر می‌رسد مسکو تمایلی به درگیری نظامی مستقیم ندارد. برخی تحلیلگران معتقدند که تمرکز کنونی روسیه بر جنگ اوکراین و احتمال بهره‌برداری از حواس‌پرتی غرب در این مناقشه، ممکن است حمایت عملی مسکو از ایران را محدود کند. با این حال، گزارش‌هایی از شبکه‌های اجتماعی حاکی از آن است که برخی معتقدند روسیه ممکن است به‌صورت غیرمستقیم، برای مثال از طریق تأمین تسلیحات، از ایران حمایت کند.
ترکیه: محکومیت اسرائیل، اما بدون تعهد نظامی
ترکیه، به‌عنوان یک بازیگر کلیدی منطقه‌ای، حملات اسرائیل به ایران را به‌شدت محکوم کرده است. رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، در گفت‌وگو با رهبران منطقه‌ای از جمله ولیعهد عربستان سعودی و رئیس‌جمهور مصر، اسرائیل را «تهدید اصلی برای ثبات منطقه» خوانده و بر ضرورت مذاکرات هسته‌ای برای حل بحران تأکید کرده است.
اردوغان در تماس با دونالد ترامپ نیز از ادامه مذاکرات هسته‌ای حمایت کرده و اعلام آمادگی ترکیه برای کمک به جلوگیری از تشدید تنش‌ها را مطرح کرده است. با این حال، تحلیلگران معتقدند که ترکیه به دلیل عضویت در ناتو و روابط پیچیده با غرب، بعید است حمایت نظامی مستقیمی از ایران ارائه دهد. برخی پست‌ها در شبکه‌های اجتماعی به احتمال حمایت ترکیه از ایران در صورت تحریک بیشتر توسط اسرائیل اشاره کرده‌اند، اما این گمانه‌زنی‌ها فاقد شواهد مشخص هستند.
چین: نگرانی از تنش و تأکید بر دیپلماسی
چین، به‌عنوان شریک تجاری کلیدی ایران و خریدار اصلی نفت این کشور، نسبت به حملات اسرائیل ابراز «نگرانی عمیق» کرده و خواستار خویشتنداری همه طرف‌ها شده است. وزارت خارجه چین، نقض حاکمیت ایران را محکوم کرده و اعلام کرده که آماده ایفای نقش سازنده در کاهش تنش‌هاست.
برخی تحلیل‌ها حاکی از آن است که چین به دلیل منافع اقتصادی و استراتژیک خود در منطقه، به‌ویژه توافق همکاری ۲۵ ساله با ایران، ممکن است به‌صورت غیرمستقیم از تهران حمایت کند، برای مثال از طریق تأمین قطعات نظامی یا افزایش خرید نفت. با این حال، چین به‌طور سنتی از درگیری‌های نظامی مستقیم دوری می‌کند و تمرکز خود را بر دیپلماسی و حفظ ثبات منطقه‌ای قرار خواهد داد. با این حال گزارش‌ها از فرود دو فروند هواپیمای باربری چینی در ایران طی روزهای گذشته خبر می‌دهند، هواپیماهایی که به احتمال بسیار حامل تجهیزات و تسلیحات نظامی بوده‌اند.
جمع‌بندی
در حالی که روسیه، ترکیه و چین همگی حملات اسرائیل به ایران را محکوم کرده‌اند، شواهد موجود نشان می‌دهد که حمایت آن‌ها از ایران به دیپلماسی، محکومیت لفظی و در برخی موارد حمایت اقتصادی یا لجستیکی غیرمستقیم محدود خواهد شد.
محدودیت‌های استراتژیک هر یک از این کشورها، از جمله درگیری‌های داخلی روسیه، تعهدات ناتوی ترکیه و سیاست خارجی محتاطانه چین، احتمال حمایت نظامی مستقیم از ایران را کاهش می‌دهد. با این حال، ادامه تنش‌ها می‌تواند معادلات منطقه‌ای را تغییر دهد و این سه کشور را به سمت مواضع تندتر و قاطع‌تری سوق دهد. جامعه جهانی اکنون چشم به مذاکرات دیپلماتیک دوخته تا از تبدیل این بحران به یک درگیری گسترده‌تر جلوگیری کند.
