مقصد، ایستگاه عمان | حق غیرقابل معامله تهران، خط قرمز واشینگتن
دیپلماسی بی‌صدا در مسقط، آیا صدای توافق بلند خواهد شد؟
هفت صبح| در حالی که تب‌وتاب دیپلماتیک در خاورمیانه بار دیگر بالا گرفته، مسقط، پایتخت آرام عمان، بار دیگر به صحنه‌ای برای گفت‌وگوهای حساس ایران و ایالات متحده بدل شده است؛ گفت‌وگوهایی که علاوه بر منظر فنی، از زاویه نگاه استراتژیک نیز واجد اهمیت‌اند.
در چهارمین دور مذاکرات غیررسمی میان تهران و واشینگتن که قرار است این هفته در سطح عالی در عمان برگزار شود، تمرکز دو طرف بر موضوع پرونده هسته‌ای ایران خواهد بود. عباس عراقچی، معاون وزارت خارجه، در اظهارنظری رسمی تأکید کرده که مذاکرات «رو به جلو» است و وارد مرحله بررسی‌های دقیق شده است. وی همچنین از نقش میانجی‌گرانه عمان تقدیر کرده و تاکید داشته که زمان برای گفت‌وگو بیشتر خواهد شد، نه کمتر.
از سوی دیگر، استیو ویتکاف، نماینده ویژه دولت ایالات متحده، در گفت‌وگویی با وب‌سایت بریتبارت، رویکرد آمریکا را به‌طور شفاف تشریح کرده است. ویتکاف که از چهره‌های نزدیک به دونالد ترامپ به‌شمار می‌رود، صراحتاً گفته است که در صورت عدم دستاورد مشخص در نشست روز یکشنبه، ادامه مذاکرات بی‌معنا خواهد بود و «گزینه‌های دیگری روی میز قرار خواهد گرفت». با این حال، وی نسبت به احتمال ثمربخش بودن رایزنی‌ها ابراز امیدواری کرده و آن را گامی برای «تعامل بهتر» خوانده است.
با وجود فضای رسمی اما دیپلماتیک حاکم بر مذاکرات، نقاط اختلاف همچنان برجای خود باقی است. یکی از اصلی‌ترین موارد، مسئله غنی‌سازی اورانیوم توسط ایران است. در حالی که ویتکاف با تاکید بر «خط قرمز» آمریکا اعلام کرده که «هیچ‌گونه برنامه غنی‌سازی نباید در ایران وجود داشته باشد»، مقامات ایرانی بارها بر حق مسلم خود برای برخورداری از چرخه کامل سوخت هسته‌ای پافشاری کرده‌اند. عباس عراقچی نیز اخیراً در شبکه اجتماعی X نوشته بود: «ایران حق دارد از چرخه کامل سوخت هسته‌ای برخوردار باشد؛ این موضوع قابل مذاکره نیست.»
نکته قابل‌تامل این است که آمریکا در این دور از مذاکرات، برخلاف دور نخست ریاست‌جمهوری ترامپ، تنها بر موضوع هسته‌ای تمرکز دارد. ویتکاف در این‌باره گفته: « نمی‌خواهیم گفت‌وگو درباره موضوع هسته‌ای را با مباحث جانبی پیچیده کنیم. مسئله اصلی ما هم‌اکنون پرونده هسته‌ای است.»
این اولویت‌بندی تازه می‌تواند نشان از چرخش نرم در نگاه واشینگتن به تهران باشد؛ تغییری که شاید متاثر از تحولات ژئوپلیتیک منطقه، کاهش احتمال درگیری مستقیم و همچنین افزایش فشارهای داخلی و بین‌المللی برای یافتن راه‌حلی دیپلماتیک باشد. از سوی دیگر، ایالات متحده همچنان به اعمال تحریم‌های تازه ادامه داده که به‌نظر می‌رسد تلاش برای حفظ اهرم فشار در میز مذاکره باشد.
با وجود مواضع به‌ظاهر متناقض، هر دو طرف به‌نوعی بر تمایل خود به تداوم گفت‌وگو تاکید کرده‌اند. منابع نزدیک به مذاکرات خبر داده‌اند که گفت‌وگوها به‌صورت غیرمستقیم برگزار می‌شود و تیم فنی آمریکا در این دور حضور نخواهد داشت، اما در این میان «اسماعیل بقایی» سخنگوی وزارت امور خارجه، با اشاره به حضور هیئت فنی در چهارمین دور از مذاکرات غیر مستقیم ایران _آمریکا، اظهار داشت: «من می‌توانم در مورد هیئت نمایندگی خودمان اظهار نظر کنم.
هیئت نمایندگی جمهوری اسلامی ایران متشکل از کارشناسان و متخصصان مورد نیاز در این مرحله از گفت‌وگوها، در خدمت منافع عالیه کشورمان است.» از سوی دیگر، با توجه به نزدیکی سفر ترامپ به منطقه، از جمله دیدار با رهبران سه کشور عربی خلیج فارس، انتظار می‌رود نتایج مذاکرات عمان در دستور کار رایزنی‌های آتی منطقه‌ای نیز قرار گیرد.
اگرچه روند گفت‌وگوها هنوز از ابهاماتی رنج می‌برد، اما نکته روشن آن است که فضای دیپلماتیک ایجادشده، فرصتی کم‌سابقه برای دو طرف به شمار می‌رود تا در شرایط پیچیده کنونی منطقه، از طریق مذاکره، راهی برای خروج از بن‌بست بیابند. راهی که بر آینده برنامه هسته‌ای ایران اثرگذار خواهد بود و می‌تواند توازن ژئوپلیتیکی منطقه را نیز دستخوش تحول کند.
