جادوی لمس رویا | وقتی یک بازی کوچک می‌تواند دروازه‌ای به دنیای بزرگ خیال شود
تحلیل رازهای موفقیت سه‌گانه‌ای که موبایل را به بوم نقاشی و موسیقی بدل کرد
هفت صبح، ملک میرمهدی| گاهی یک بازی موبایل می‌تواند فراتر از سرگرمی برود؛ می‌تواند شعر باشد، یک تابلوی نقاشی متحرک یا حتی پلی میان خیال و واقعیت. یکی از بهترین نمونه‌های این جادو، بی‌تردید مجموعه Monument Valley است. ساخته هنرمندانه استودیو ustwo games، دره یادبود ما را با شاهزاده‌ای خاموش، سازه‌هایی ناممکن و رنگ‌هایی زنده به دنیایی می‌برد که قوانین فیزیک و منطق در آن بی‌معنا می‌شود. در این سفر می‌خواهیم نگاهی داشته باشیم به این سه‌گانه رؤیایی، از نقطه شروع با نسخه اول، تا بلوغ در نسخه دوم و دغدغه‌های اجتماعی نسخه سوم. آماده سفر هستید؟
Monument Valley 1
آغاز یک رویا
سال انتشار: ۲۰۱۴
پلتفرم‌ها: iOS، Android، Windows Phone، PC (Panoramic Edition)
وقتی در سال ۲۰۱۴ اولین نسخه Monument Valley منتشر شد، کمتر کسی فکر می‌کرد یک بازی موبایلی بتواند چنین جریانی ایجاد کند. گیم‌پلی بازی ساده است: شما شاهزاده ایدا را در مسیرهای پیچیده و معمایی هدایت می‌کنید، راه‌هایی که با چرخاندن بخش‌های معماری و بازی با خطای دید ساخته شده‌اند. سازه‌های بازی آشکارا از آثار موریس آشر الهام گرفته‌اند: دنیایی از پله‌هایی که به ناکجا ختم می‌شوند، مسیرهایی که تنها از یک زاویه ممکن به نظر می‌آیند.
نقاط قوت Monument Valley 1:
طراحی بصری چشم‌نواز: هر مرحله مثل یک تابلوی نقاشی‌ست.
موسیقی متن آرامش‌بخش: اثر استافورد بالر و گروهش، تجربه شنیداری فوق‌العاده‌ای خلق کرده.
تعادل در معماها: نه خیلی سخت، نه خیلی ساده؛ درست به‌اندازه یک مدیتیشن کوتاه.
نقاط ضعف Monument Valley 1:
کوتاهی بازی: با حدود یک ساعت و نیم بازی به پایان می‌رسد.
داستان مبهم: روایت بازی بسیار نمادین است و بعضی بازیکنان را سردرگم می‌کند. با این حال، ترکیب این عوامل باعث شد Monument Valley به سرعت به عنوان نمونه‌ای از «بازی به عنوان هنر» شناخته شود، جوایز متعددی ببرد و بیش از ۲۶ میلیون نسخه بفروشد. استودیو با انتشار دو بسته الحاقی، Forgotten Shores و Ida’s (RED) Dream، عمر بازی را کمی طولانی‌تر کرد و جنبه‌های بیشتری از دنیای ایدا را به نمایش گذاشت.
Monument Valley 2
بلوغ داستانی و احساسی
سال انتشار: ۲۰۱۷
پلتفرم‌ها: iOS، Android، PC
در سال ۲۰۱۷، Monument Valley 2 آمد تا موفقیت نسخه اول را تکرار کند؛ اما این‌بار با چاشنی بیشتری از احساسات انسانی.
داستان این قسمت از مادر و دختری به نام‌های رو و فرزندش می‌گوید. شما باید هر دو را از میان دنیای معمایی عبور دهید، گاهی آنها را جدا کنید و گاهی کنار هم بیاورید. این همراهی مادر و کودک، تجربه‌ای بسیار گرم‌تر و انسانی‌تر به بازی اضافه کرده.
نقاط قوت Monument Valley 2:
روایت احساسی‌تر: داستان بلوغ و استقلال با زبانی ساده و تصاویر بی‌کلام روایت می‌شود.
نوآوری در معماها: مکانیک‌هایی چون تعامل دو شخصیت، کار را تازه‌تر کرده‌اند.
تنوع بصری: استفاده گسترده‌تر از رنگ‌ها و معماری‌های مختلف.
نقاط ضعف Monument Valley 2:
شباهت زیاد به نسخه اول: برخی منتقدان گفتند تغییرات کافی برای یک دنباله کامل وجود نداشت.
مدت زمان کوتاه‌تر از حد انتظار: گرچه کمی طولانی‌تر از نسخه اول است، باز هم ظرف چند ساعت می‌توان آن را تمام کرد.
با این حال، Monument Valley 2 موفق شد روح زیبای قسمت اول را حفظ کند و داستانی شخصی‌تر برای بازیکن بسازد.
Monument Valley 3
صدایی برای جهان
سال انتشار: ۲۰۲۴
پلتفرم‌ها: ) iOS، Android فقط از طریق ( Netflix
در نسخه سوم، ustwo games یک گام جسورانه برداشت. این بار Monument Valley 3 فراتر از زیبایی و احساس رفته و دست به دغدغه‌های اجتماعی زده است. آب در نسخه سوم نقش کلیدی دارد. سازندگان بازی، با الهام از تجربه زندگی کارگردان بازی در محله آبی دانمارک، جهانی ساخته‌اند که به‌طور نمادین از بحران گرمایش جهانی و افزایش سطح آب‌ها سخن می‌گوید.
نقاط قوت Monument Valley 3:
پرسوناژهای انسانی‌تر: این بار شما شخصیتی کاملا جدید با پیشینه‌ای ملموس‌تر هدایت می‌کنید.
پازل‌های متنوع‌تر: اضافه شدن قایقرانی و گشت‌وگذار میان جزایر.
پیام اجتماعی قدرتمند: حمایت از برنامه‌های مقابله با سیلاب‌ها و تغییرات اقلیمی.
طراحی هنری جهانی‌تر: الهام از معماری‌های آفریقایی، آسیایی و اروپایی.
نقاط ضعف Monument Valley 3:
عرضه محدود: فقط از طریق اشتراک Netflix قابل دسترسی است.
اما چیزی که Monument Valley 3 را از دو نسخه قبلی جدا می‌کند، نیت خیرخواهانه پشت آن است؛ بازی‌ای که هم سرگرم می‌کند و هم می‌خواهد توجه ما را به دنیای واقعی جلب کند.
تأثیر Monument Valley بر فرهنگ عامه
موفقیت Monument Valley محدود به دنیای بازی‌های موبایلی نماند. این اثر هنری راه خود را به فرهنگ عامه هم باز کرد و نشانه‌هایش در جاهای مختلف به چشم آمد.
یکی از معروف‌ترین حضورهای Monument Valley در فصل سوم سریال House of Cards بود؛ جایی که شخصیت فرانک آندروود، رئیس‌جمهور آمریکا، این بازی را روی آیپد بازی می‌کند. توصیف لطیف و شاعرانه نویسنده‌ای که در سریال درباره بازی می‌کند، باعث شد این حضور چیزی فراتر از یک تبلیغ ساده به نظر برسد: Monument Valley به عنوان نماینده بازی‌هایی که می‌توانند «هنر» باشند معرفی شد.
علاوه بر آن، طراحی بصری این بازی الهام‌بخش بسیاری از هنرمندان دیجیتال، توسعه‌دهندگان بازی‌های مستقل و حتی کارگردانان موزیک ویدئو شد. از جمله، آریانا گرانده در موزیک ویدئوی مشهور No Tears Left To Cry از نماها و پرسپکتیوهای الهام گرفته از Monument Valley استفاده کرد.
در چین، Monument Valley تأثیر شگرفی بر جامعه بازی‌های مستقل گذاشت؛ الهام‌بخش نسلی از بازی‌سازان شد تا بیشتر به خلق تجربه‌های هنری در بازی‌های‌شان فکر کنند.
نگاهی به آینده: آیا Monument Valley 4 ساخته می‌شود؟
با انتشار Monument Valley 3 و استقبال گرم مخاطبان، یک سؤال بزرگ در ذهن طرفداران نقش بسته:آیا Monument Valley 4 هم ساخته خواهد شد؟ استودیو ustwo games هنوز رسما چیزی اعلام نکرده اما شواهد نشان می‌دهد تیم سازنده علاقه‌مند به ادامه این جهان شاعرانه است. با توجه به استقبال فوق‌العاده از سه‌گانه فعلی و همچنین استراتژی نتفلیکس برای توسعه بازی‌های موبایلی بیشتر، احتمال ساخت نسخه چهارم بسیار بالاست. اما اگر Monument Valley 4 ساخته شود، انتظار می‌رود این بار استودیو جسارت بیشتری به خرج دهد؛ نه فقط در طراحی پازل‌ها یا گرافیک، بلکه شاید در روایت، تعاملات و حتی افزودن مکانیک‌های جدیدی مثل چندنفره یا خلق مراحل توسط بازیکنان. به گفته جنیفر استاریس، کارگردان Monument Valley 3: «ما دوست داریم بازیکنان نه فقط بازی کنند، بلکه دنیای Monument Valley را بسازند.»
پس شاید آینده این مجموعه علاوه بر یک سفر جدید در رویاها ، دعوتی به همسفر شدن در ساخت این رویاها هم باشد.
زیبایی بدون نقص نیست
با تمام ستایش‌هایی که به حق نصیب Monument Valley شده، بی‌انصافی است اگر از نقاط ضعف و نقدهای آن چشم‌پوشی کنیم. هر سه نسخه، در کنار ویژگی‌های درخشان‌شان، ایراداتی هم دارند که توسط کاربران و منتقدان حرفه‌ای مطرح شده‌اند.
یکی از رایج‌ترین نقدها، کوتاه بودن زمان بازی است. در نسخه اول و دوم، بسیاری از بازیکنان توانستند بازی را در کمتر از دو ساعت به پایان برسانند. این مدت زمان اندک باعث شده برخی کاربران احساس کنند که ارزش پول پرداختی‌شان، خصوصا نسبت به بازی‌های موبایل رایج‌تر، کمتر است.
Monument Valley در ذات خود یک تجربه آرام و مدیتیتیو است اما برای کسانی که به دنبال چالش‌های سخت معمایی هستند، ممکن است بیش از حد ساده باشد. معماها معمولا به راحتی قابل کشف‌اند و بازیکن به ندرت مجبور می‌شود روی حل آنها عمیق فکر کند.
گرچه بسیاری شیفته روایت نمادین و شاعرانه بازی شدند اما عده‌ای نیز داستان‌های Monument Valley را بیش از حد مبهم دانسته‌اند. برخی کاربران می‌گویند بازی می‌توانست با داستانی واضح‌تر یا عمق بیشتری در روایت شخصیت‌ها، تاثیرگذاری بیشتری داشته باشد.
در نسخه دوم و حتی تا حدی در نسخه سوم، برخی نقدها به شباهت بیش از حد با نسخه اولیه اشاره داشتند. نوآوری‌های کوچک مانند اضافه شدن کاراکتر دوم یا گشت‌وگذار با قایق تحسین شدند اما عده‌ای معتقد بودند که این تغییرات کافی نیست و باید تحولی ریشه‌ای‌تر در گیم‌پلی یا طراحی مراحل ایجاد می‌شد.
یکی دیگر از نقاط ضعف قابل ذکر، محدود شدن دسترسی به نسخه سوم فقط از طریق اشتراک Netflix است. این تصمیم باعث شد بسیاری از علاقه‌مندان نتوانند به راحتی به بازی دسترسی داشته باشند و تجربه پیوسته‌ای از سه‌گانه داشته باشند.
دست آخر
Monument Valley فراتر از یک مجموعه بازی است؛ سفری‌ست به قلب هنر، طراحی، احساس و دغدغه‌های انسانی. تجربه این سه‌گانه، دعوتی است به کشف آرامشی که در چرخاندن یک برج یا جابه‌جا کردن یک قطعه معماری خوابیده.
اگر هنوز به این سفر نرفته‌اید، وقتش است دست‌های خود را روی صفحه بگذارید و راه را برای شاهزاده‌ها، مادرها و قایقران‌های رویاها باز کنید.
زیرا در دنیای Monument Valley، هر چرخش کوچک، یک معجزه تازه است.
