آدم فضایی نه، کار مهندس‌ هیدرولیک بود

هرم جوزر (Pyramid of Djoser) یا هرم پلکانی (step pyramid) قدیمی‌ترین هرم از اهرام اصلی مصر که قدمت آن به ۴۵۰۰ سال می‌رسد، احتمالاً به کمک سیستم هیدرولیک ساخته‌شده است؛ چراکه چشم‌انداز سازه، آبراه‌ها و معماری داخلی هرم همگی حاکی از نوعی استفاده از سیستم های هیدرولیک در آن زمان هستند.

درواقع احتمال داده می‌شود که مکانیک هیدرولیک، نیروی محرکه اصلی ساخت اهرام مصر باستان بوده است. در پژوهش‌هایی که اخیراً صورت گرفته، دانشمندان به این نتیجه رسیدند که هرم جوزر در سقاره مصر به شکل قابل‌توجهی با استفاده از مکانیک هیدرولیک ساخته‌شده است.

این مکانیسم هیدرولیک می‌توانست بلوک‌های سنگی بزرگ هرم را از زمین به بالا ببرد. از طرفی معماری داخلی هرم جوزر نیز با مکانیسم ارتفاع مورد نیاز سیستم هیدرولیکی سازگار است. جالب است بدانید که محققان می‌گویند، استفاده مشابه از چنین کاربردی در آن مکان یا در آن زمان دیگر هرگز دیده نشده است.

محققان بر این باورند، به روشی که روش «آتش‌فشانی» نامیده می‌شود، فشار آب ناشی از مکانیک هیدرولیک، بلوک‌های هرم را جابه‌جا می‌کردند. اگر واقعاً چنین کاربردی ثابت شود، نشان می‌دهد که مصری‌ها بسیار قبل‌تر ازآنچه دانشمندان فکر می‌کنند، با مکانیک هیدرولیک آشنا شده و از آن استفاده می‌کردند. نویسندگان می‌گویند: «معماران باستانی احتمالاً سنگ‌ها را از مرکز هرم به شکل آتشفشانی با استفاده از آب بدون رسوبی که از بخش جنوبی خندق وارد می‌شد بالا می‌بردند».

بر اساس نقشه‌برداری از حوضچه‌های آبریز مجاور، محققان بر این باورند که هدف از ساخت یکی سازه‌های عظیم و غیرقابل توضیح سقاره که به گیسرالمدیر معروف است، دارای ویژگی‌های نوعی سد اصلاحی (check dam) برای گرفتن آب و رسوبات آن است.  

توپوگرافی آن‌سوی سد حاکی از آن است که احتمالاً دریاچه‌ای موقت در غرب مجموعه جوزر وجود داشت و جریان آب آن از طریق خندق‌ها به سمت هرم هدایت شده و به عنوان نیرویی برای بالا بردن سنگ‌ها به کار رفته است. ازآنجایی‌که شاخه‌ای از رود نیل از این منطقه می‌گذشت، چنین سدی می‌توانست یک دریاچه موقت ایجاد کند که به جابه‌جایی مواد و استفاده از مکانیک هیدرولیکی کمک می‌کند.

محققان این طور توضیح می‌دهند:« گیسرالمدیر و بخش داخلی جنوبی خندق به‌عنوان یک سیستم هیدرولیک یکپارچه عمل می‌کنند که کیفیت آب را بهبود می‌بخشند و جریان آب به کارهای عملی و نیازهای انسانی کمک می‌کند». تیم تحقیقاتی معتقد است که آب موجود در منطقه برای برآورده کردن نیازهای پروژه در آن زمان کافی بود.

مصریان باستان که به پیشگامی و تسلط خود بر سیستم هیدرولیک معروف هستند؛ از این سیستم برای حمل‌ونقل کشتی‌ها و حمل سنگ‌های عظیم استفاده می‌کردند. پژوهش اخیر راه جدیدی برای مطالعه تاریخ مصر با در نظر گرفتن استفاده از نیروی هیدرولیک برای برپایی سازه‌های عظیم ساخته‌شده توسط فراعنه باز می‌کند.