واردات خودرو یا رویافروشی‌بلاگرها؟ | این ۴۰هزار دستگاه ماشین وارداتی پس کجاست؟
بررسی‌کارنامه شش ماهه واردات خودرو از ابتدای سال و شایعه تعلیق ثبت سفارشات
هفت صبح| شش ماه از سال 1403 گذشت و اگر بخواهیم واقعیت را درباره واردات خودرو از دوره جدیدی که باز شده بدانیم؛ واقعا رضایت‌بخش نبوده است. اکثر مردم معتقدند ماشین‌های وارداتی مثل دوره‌های قبل که واردات باز بود، در سطح شهر مشاهده نمی‌شوند. در نتیجه همان کلید‌واژه واردات قطره‌چکانی برای پروسه واردات مناسب است. حتی یک از نمایندگان مجلس نیز روز گذشته به این موضوع اشاره کرده است.
سیدکریم معصومی، نماینده فومن درباره واردات خودرو گفت: « واردات خودرو به شیوه کنونی که به صورت قطره‌چکانی صورت می‌گیرد، نه‌تنها سبب بهبود وضعیت بازار نشده، بلکه بیشتر راه را برای دلالان و سودجویان باز کرده است، عرضه محدود خودروهای وارداتی، منجر به ایجاد بازار دلالی شده و شرایط را برای مصرف‌کنندگان واقعی سخت‌تر کرده است، درواقع این وضعیت نه‌تنها کمکی به رقابتی شدن بازار نکرده بلکه انحصار و مشکلات آن را تقویت کرده است.»
طبق آمار گمرک در شش ماهه ابتدایی سال 1403 ، حدود 22 هزار دستگاه خودروی سواری وارد کشور شده است. آمار واردات خودرو در6 ماهه سال 1394 را با امسال مقایسه می‌کنیم. دوره‌ای که اوج واردات خودرو قبل از بسته شدن واردات به دلیل تحریم‌ها بود. در 6 ماهه ابتدای سال جاری 20هزار و 886 خودرو به‌ارزش 496میلیون و 942هزار دلار معادل روزانه بیش از 112 خودرو به کشور وارد شده است.
همچنین براساس آمار گمرک در سال 93، تعداد 102 هزار و 683 خودروی سواری به ارزش 2 میلیارد و 128 میلیون و 626 هزار و 396 دلار به کشور وارد شد. مقایسه واردات خودرو در شش ماهه ابتدایی سال 94 با شش ماهه ابتدایی امسال، نشان می‌دهد واردات خودرو بعد از این همه گذشت زمان، هدف عجیبی را نشانه نرفته است. این موضوع در حالی است که همین امسال تاکنون سه نمایشگاه خودرو (نمایشگاه تحول صنعت خودروی تهران، نمایشگاه خودروی شیراز و نمایشگاه خودروی مشهد) برگزار شده است و در آستانه برگزاری نمایشگاه خودروی تبریز هستیم.
ماشین‌هایی که وعده واردات‌شان داده شده؛ به عنوان نمونه از این نمایشگاه به نمایشگاه دیگری می‌روند، بلاگرها از آنها در فضای مجازی فیلم و عکس تهیه می‌کنند اما در واقعیت، مردم عادی آنطور که باید و شاید این ماشین‌های وارداتی را در سطح شهر نمی‌بینند. همان ماشین‌های خودروسازان خصوصی، مونتاژی‌ها و ساخته‌های خودروسازان دولتی در سطح شهر غالب هستند. در این گزارش پرونده واردات خودرو ظرف شش ماهه اول سال جاری را بررسی می‌کنیم تا مشخص شود اصلا وضعیت خودروهای خارجی جدید به چه شکل است و چه معضلاتی بر‌سر راه‌شان وجود دارد.
این 40 هزار دستگاه ماشین وارداتی پس کجاست؟
اواخر سال 96 بود که واردات خودرو برای همیشه بسته شد. حدود پنج سال بعد واردات خودرو باز شد و اولین محموله خودروهای وارداتی که برای کوشاخودرو بود، در دی ماه 1401 به کشور آمد. در 11 ماهه سال 1401، حدود 321 دستگاه خودروی سواری به کشور آمد. در سال 1402 نیز به گفته رئیس گمرک، 11 هزار و 236 دستگاه خودروی سواری به ارزش 223 میلیون و 861 هزار دلار ترخیص قطعی شده است.
برای شش ماهه ابتدایی سال 1403 هم رقم ورود 22 هزار دستگاه را می‌دهند. نهایتا ظرف دو سال و خرده‌ای، حدود 40 هزار دستگاه خودرو وارد کشور شده است. سوال اینجاست؛ واقعا کسی 40 هزار دستگاه خودرویی که اعلام می‌شود ترخیص قطعی شده را دیده است؟ مشکل کجاست؟ این خودروها در گمرک مانده‌اند؟ مشکل پلاک و شماره‌گذاری و استاندارد دارند؟
یا ارز تخصیص داده نشده که شرکت‌ها اقدام به عرضه و تحویل‌شان نمی‌کنند؟ اصلا این آمار واقعا درباره خودروهای ترخیص شده است یا فقط این میزان ثبت سفارش شده اما به دلیل مشکل ارز اصلا به مرحله ورود به کشور نرسیده‌اند. سازمان توسعه و تجارت به عنوان متولی امر واردات خودرو که اتفاقا برایش رئیس جدید در دوره جدید ریاست‌جمهوری آمده، چه زمانی به این موضوعات پاسخ خواهد داد؟
چرا مردم خودروهای وارداتی را نمی‌خرند؟
افت قیمت خودروهای وارداتی، مسئله‌ای غیرقابل کتمان است. در بازار شاهد ریزش قیمت‌های این خودروها بوده‌ایم. فکرش را بکنید تویوتا کرولا توربو ابتدای سال 1403، 4میلیارد و 200 میلیون تومان قیمت داشت، حالا هنوز سال هم به پایان نرسیده 2 میلیارد و 750 میلیون تومان در بازار آزاد قیمت خورده است. قیمت سامانه این خودرو حدود 2میلیارد و 400 میلیون تومان است. اما با این حال باز هم مردم حاضر به خرید این خودروها نیستند. آمار فروش این خودروها عدم استقبال مردم را نشان می‌دهد.
قیمت برخی از این خودروها افت 30درصدی را نیز نشان می‌دهد. اما باز هم مردم نمی‌خرند. کارشناسان می‌گویند در ابتدای باز شدن واردات خودرو، مردمی که سال‌هاست فقط تولیدات داخلی و مونتاژی را دیده بودند یا خودروهای برند دست‌چندم با قیمت گزاف، برای خودروهای خارجی عطش زیادی داشتند. 33 هزار نفر همان ابتدا و در دوره اول سامانه فروش خودروهای وارداتی ثبت‌نام کردند و 500 میلیون تومان پول نیز در حساب وکالتی‌شان بلوکه شد.
دلالان هم بیکار ننشسته و از این عطش مردم برای خودروهای وارداتی سوءاستفاده کرده و قیمت‌های نجومی روی این خودروها گذاشتند. اما با گذشت زمان و مشخص شدن ماهیت خودروهای وارداتی که اکثرشان چینی بود یا رگه چینی داشت، انگار مردم گفتند برای خرید چنین خودرویی با چنینی قیمتی نباید هزینه کنند.
از سوی دیگر، دردسرهای ثبت‌نام در سامانه و بلوکه کردن پول و هر بار تغییر ماشین انتخابی‌شان، انگار در ذوق خریدار واقعی زد تا از خرید این ماشین‌ها صرف‌نظر کند و ترجیح بدهد به سمت همان خودروهای مونتاژی و تولیدی خودروسازان خصوصی برود که با شرایط اقساطی می‌فروشند.تاخیر در تحویل خودروها و مشخص نبودن خدمات پس از فروش‌شان که بماند. همین امر در کاهش قیمت خودروها و عدم استقبال از آنها موثر بود.
شایعه تعلیق ثبت‌سفارش خودرو در سال 1403
یکی از موارد مهمی که این روزها مطرح می‌شود، شایعه تعلیق ثبت سفارش خودرو بعد از شروع سال 1403 است. اگرچه مهدی ضیغمی، رئیس سابق سازمان توسعه و تجارت این موضوع را در شهریورماه تکذیب کرد اما واقعیت در عمل فرق دارد. شاید روی کاغذ ثبت‌سفارش باز باشد ولی در عمل ثبت‌سفارشی در سال جدید صورت نگرفته است.
اگرچه واردات رقم 22 هزار دستگاه را در این شش ماهه نشان می‌دهد اما این موضوع مربوط به ثبت سفارش خودروها قبل از سال 1403 است. در واقع خودروهایی که پارسال ثبت سفارش شدند، در حال ترخیص هستند. ضیغمی در تکذیبه خود به موضوع تخصیص ارز اشاره کرده و گفته بود بانک مرکزی در حال همکاری است. اما هفت‌صبح در تحقیق از چند شرکت واردکننده خودرو به این نتیجه رسید که ثبت‌سفارش در سال جدید با اینکه سایت باز است؛ انجام نشده.
در نتیجه نمی‌توان گفت این موضوع فقط یک شایعه است. شائبه اینکه چرا ثبت سفارش انجام نشده است را به این دلیل عنوان می‌کنند که در ابتدای باز شدن واردات، برندهای چینی به کشور سرازیر شدند. وقتی در مراحل بعدی پای ژاپنی‌ها و کره‌ای‌ها به میان آمد، در نتیجه مردم به چینی‌ها اقبالی نشان ندادند. حالا حجم زیادی خودروی چینی وارداتی بدون مشتری در بازار مانده که باید به فروش برود تا مجدد ثبت سفارش آغاز شود.
در پایان‌بندی این گزارش باید بررسی کرد شاید وعده افزایش واردات خودرو تا پایان سال محقق شود و دست مردم نیز به این خودروها برسد. ماه قبل از تخصیص یک میلیارد دلار ارز توسط بانک مرکزی برای واردات خودرو خبر آمد که حدود 50 هزار دستگاه خودرو با سقف 20 هزار دلار می‌شود. به هرحال اگر مورد محقق نشود، نمی‌توان گفت حتی واردات قطره‌چکانی بوده است.
