هفت صبح| در ژرفای اقیانوس آرام، جایی که رقابتهای ژئوپلیتیک دیگر تنها روی سطح دریا یا آسمان جریان ندارد، نبردی خاموش اما تعیینکننده در جریان است؛ نبردی میان زیردریاییهایی که بیصدا حرکت میکنند اما نقششان در جنگ و بازدارندگی، سرنوشتساز است. آمریکا، بهعنوان قدرت سنتی دریایی جهان، امروز با یک واقعیت نگرانکننده روبهروست: تعداد زیردریاییهای رقیب از شمار زیردریاییهای تهاجمی این کشور پیشی گرفته است. در چنین شرایطی، کرهجنوبی طرحی را مطرح کرده که میتواند قواعد بازی را تغییر دهد. سئول میخواهد به جمع محدود کشورهایی بپیوندد که زیردریایی هستهای در اختیار دارند؛ باشگاهی بسیار انحصاری که تاکنون تنها شش عضو داشته است. اگر این برنامه محقق شود، کرهجنوبی به هفتمین قدرت زیرسطحی هستهای جهان تبدیل خواهد شد.
برد–برد واشنگتن و سئول
از نگاه استراتژیک، این طرح برای هر دو طرف وسوسهانگیز است. کرهجنوبی با زیردریاییهای هستهای میتواند تحرکات دریایی کرهشمالی و چین را در آبهای اطراف شبهجزیره کره با دقت و پایداری بیشتری رصد کند. در مقابل، آمریکا بخشی از بار سنگین گشتزنی زیرسطحی در منطقه را از دوش خود برمیدارد و میتواند زیردریاییهای تهاجمیاش را به نقاط داغتری مانند دریای چین جنوبی و آبهای اطراف تایوان منتقل کند. یوجی جیهون، پژوهشگر مؤسسه تحلیلهای دفاعی کره و افسر پیشین زیردریایی، این تحول را «تغییردهنده بازی» توصیف میکند. به گفته او، زیردریایی هستهای نهتنها تهدید زیرسطحی کرهشمالی را مهار میکند، بلکه جایگاه کرهجنوبی را در اتحاد با آمریکا از یک متحد وابسته به یک تأمینکننده فعال امنیت ارتقا میدهد.
چرا زیردریایی هستهای؟
برتری زیردریاییهای هستهای بر نمونههای دیزلی تنها در قدرت آتش نیست. این زیردریاییها میتوانند ماهها و حتی از نظر فنی سالها، بدون نیاز به آمدن به سطح آب در عمق باقی بمانند. سرعت بالاتر، برد عملیاتی گستردهتر و صدای کمتر، آنها را به ابزار ایدهآل برای جنگهای مدرن دریایی تبدیل کرده است. در مقابل، زیردریاییهای دیزلی ناچارند برای تأمین اکسیژن و شارژ باتریها به سطح آب نزدیک شوند؛ نقطهضعفی که در نبردهای پیشرفته میتواند مرگبار باشد. همین محدودیتهاست که به گفته رئیسجمهور کرهجنوبی، توان سئول را برای تعقیب زیردریاییهای هستهای چین و پروژههای در حال توسعه کرهشمالی کاهش داده است.
کمبود خطرناک آمریکا زیر آب
نیروی دریایی آمریکا خود بهخوبی میداند که به کمک نیاز دارد. بر اساس آمار رسمی، تا تابستان ۲۰۲۵ این کشور تنها ۴۹ زیردریایی تهاجمی در اختیار داشته که باید تمام اقیانوسهای جهان را پوشش دهند. این در حالی است که حدود ۴۰۰ زیردریایی نظامی در جهان فعالاند و نزدیک به ۷۵درصد آنها در منطقه هند–آرام مستقر شدهاند. از این تعداد، ۱۶۰ فروند متعلق به چین، روسیه و کرهشمالی است. فرماندهان نظامی آمریکا سالهاست هشدار میدهند که زیردریاییهای قدیمی سریعتر از جایگزینی آنها بازنشسته میشوند. همین خلأ عددی است که ایده ورود کرهجنوبی به میدان را برای واشنگتن جذاب کرده است.
چراغ سبز سیاسی، گره فنی
کرهجنوبی دهههاست آرزوی زیردریایی هستهای را در سر دارد اما یک مانع بزرگ همواره سر راهش بوده است: محدودیتهای ناشی از توافق هستهای با آمریکا که اجازه بازفرآوری سوخت هستهای را به سئول نمیدهد. این موضوع همواره در مذاکرات پشت درهای بسته مطرح میشد تا اینکه رئیسجمهور کرهجنوبی آن را علنی کرد. واکنش واشنگتن غافلگیرکننده بود. تنها یک روز بعد، دونالد ترامپ در پیامی اعلام کرد که به کرهجنوبی برای ساخت زیردریایی هستهای مجوز داده است؛ اظهارنظری که بحث را از سطح فنی به سطح سیاسی ارتقا داد.
ساخت کجا؟
اما شیطان، طبق معمول، در جزئیات پنهان است. محل ساخت زیردریاییها به کانون اختلاف تبدیل شده است. ترامپ از کارخانه کشتیسازی فیلادلفیا نام برده؛ کارخانهای که اکنون تحت مالکیت یک شرکت بزرگ کرهای است. در مقابل، سئول ترجیح میدهد زیردریاییها در داخل کرهجنوبی ساخته شوند تا انتقال فناوری و منافع صنعتی از دست نرود. برخی کارشناسان هشدار میدهند که اگر ساخت در آمریکا انجام شود، کرهجنوبی تنها خریدار یک محصول آماده خواهد بود، نه مالک فناوری. در مقابل، شرکت سازنده کرهای میگوید سرمایهگذاری مشترک در آمریکا به ایجاد اشتغال و امنیت مشترک دو کشور کمک خواهد کرد.
زمان؛ دشمن پنهان پروژه
حتی اگر همه موانع سیاسی و حقوقی کنار برود، زمان عامل تعیینکننده است. کارشناسان میگویند حداقل یک دهه طول میکشد تا کرهجنوبی نخستین زیردریایی هستهای خود را عملیاتی کند. کارخانه فیلادلفیا نیز به طور عمده برای کشتیهای تجاری طراحی شده و برای ساخت زیردریایی نیازمند سرمایهگذاری سنگین در زیرساختهای تخصصی است.
واکنشها؛ زنگ خطر منطقهای
این برنامه بدون واکنش نمانده است. کرهشمالی آن را گامی به سوی نظامیسازی هستهای منطقه خوانده و هشدار داده که چنین اقدامی میتواند دومینوی تسلیحاتی خطرناکی را به راه بیندازد. چین نیز با لحنی محتاطانه از دو کشور خواسته به تعهدات عدم اشاعه پایبند بمانند. برخی تحلیلگران در سئول معتقدند این تصمیم کرهجنوبی را به نوک پیکان راهبرد مهار چین به رهبری آمریکا تبدیل میکند؛ نقشی که میتواند پیامدهای اقتصادی و سیاسی پرهزینهای بههمراه داشته باشد. در نهایت، زیردریایی هستهای برای کرهجنوبی فقط یک پروژه نظامی نیست؛ انتخابی راهبردی است میان امنیت بیشتر و ریسکهای ژئوپلیتیک سنگینتر.
