«فیروز» برگشت، قوی‌تر از همیشه
در سالروز تولد توله‌های ناکام«ایران» و«فیروز»، دامپزشک سرشناس آفریقای جنوبی برای ارزیابی سلامت تنها یوزپلنگ‌نر مرکز تکثیر‌توران به ایران آمد
هفت صبح| همزمان با سالروز تولد سه توله‌یوزپلنگی که دو سال پیش چشم به جهان گشودند اما به دلایلی در همان روزهای نخست از دست رفتند، توران دوباره شاهد نشانه‌هایی از امید است. امیدی که نامش «فیروز» است و همچنان با غرور در خاک وطن قدم می‌زند.
در روزهای گذشته دکتر پیتر کالدول، دامپزشک شناخته‌شده اهل آفریقای جنوبی مهمان ذخیره‌گاه زیست‌کره توران در شرق استان سمنان شد. حضور او برای معاینه تخصصی، نمونه‌گیری از خون و اسپرم «فیروز» تنها یوز نر سایت تکثیر و انتقال واکسن‌ها و داروهای لازم برای یوزهای ایرانی، موجی از توجه و امیدواری را به‌دنبال داشت.
سعید یوسف‌پور، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان سمنان می‌گوید: «فیروز از نظر سلامت جسمی، وضعیت دهان و دندان، و شاخص‌های بدنی در شرایط بسیار خوبی قرار دارد. نمونه‌برداری‌ها انجام شده و نتایج نهایی به‌زودی اعلام خواهد شد.»
فیروز یوزی بالغ است که سال ۱۳۹۱ در همین منطقه شناسایی شد. او در حال حاضر تنها یوز نر مجموعه تکثیر در اسارت است. سال ۱۴۰۱، حاصل جفت‌گیری او با یوز ماده‌ای به‌نام «ایران»، سه توله بود که متأسفانه هر سه به دلایل پزشکی جان باختند. اما حالا با بهبود زیرساخت‌های نگهداری و حضور کارشناسان بین‌المللی، امید به تولد موفق نسل بعدی بیشتر از همیشه شده است.
یوسف‌پور همچنین از سرمایه‌گذاری ۶۰ میلیارد ریالی برای بهبود فضای اقامتی یوزها در مجموعه تکثیر توران خبر داد: «تعداد جایگاه‌های یوزها افزایش یافته و شرایط نگهداری آنها به استانداردهای بین‌المللی نزدیک شده است. هدف ما فراهم کردن محیطی امن و استاندارد برای زادآوری دوباره است.»
در حال حاضر، شش یوزپلنگ در اسارت در پارک ملی توران زندگی می‌کنند: «فیروز»، «ایران»، «دلبر»، «آذر»، «توران» و یوز ماده‌ای جوان به‌نام «ابریشم کنام» که تابستان گذشته با وضعیت جسمانی ضعیف به این مرکز منتقل شد.
ماجرای «آذر» و «توران»، دو یوز ماده‌ای که در آذر ۱۴۰۱ توسط چوپانی در توران پیدا شدند و پس از انتقال، واکسیناسیون و مراقبت‌های خاص به‌مرکز تکثیر بازگردانده شدند، یکی از نمونه‌های موفق مداخله به‌موقع برای نجات نسل یوزهاست.
این دستاوردها نتیجه تجربه‌ای است که از روزهای سخت گذشته حاصل شده؛ روزهایی که حتی تلف شدن توله‌ها نتوانست اراده تیم حفاظت را برای نجات یوز آسیایی بشکند. اکنون با حضور متخصصان داخلی و بین‌المللی، توسعه زیرساخت‌ها و آغاز فاز جدیدی از پایش و تکثیر نیمه‌طبیعی، این امید وجود دارد که یوز آسیایی دوباره در دشت‌های ایران بدود.
از سوی دیگر، یوسف‌پور می‌گوید تلاش‌ها تنها محدود به نگهداری در اسارت نیست: «کاهش تهدیداتی مانند چرای شترها، سگ‌های گله، کمبود طعمه و تغییر اقلیم از اولویت‌های ماست و پروژه زیستگاه فراجمعیتی نیز در دستور کار قرار دارد.»
امروز دیگر «فیروز» فقط یک یوز نیست. او نماد مقاومت و امید است. در جهانی که زیستگاه‌های طبیعی یکی پس از دیگری قربانی توسعه بی‌برنامه می‌شوند، حفظ او یعنی حفظ تکه‌ای از تاریخ و هویت زیستی ایران. حالا همه منتظرند؛ منتظر اعلام نتایج آزمایش‌ها، منتظر فصل جفت‌گیری، منتظر تولد دوباره در توران. شاید همین اردیبهشت، ماه تولد برای «فیروز» و هم‌نوعانش نقطه‌ای نو باشد. آغازی برای نسلی تازه.
