نگاهی به فیلم‌های اکران نوروز ۱۰ سال اخیر؛ از کمدی تا تاریخی

«برای حضور در اکران عید سینما، باید به جشنواره فیلم فجر فیلم را ارائه می‌دادیم»؛ این جمله را ابراهیم عامریان در نشست خبری «کفایت مذاکرات» گفت. وقتی عامریان به غرفه «فرهیختگان» در جشنواره فیلم فجر آمد باز هم این جمله را در پاسخ به این سوال که چرا کفایت مذاکرات به جشنواره فکر آمده؟ تکرار کرد. یک هفته بعد از این بیم و امیدها، کمدی‌هایی که به فجر برای اکران نوروز دل بسته بودند، نقره‌داغ شدند و هیچ‌کدام از آنها جایی در اکران نوروز پیدا نکردند. اتفاقی که در نوع خود جالب توجه بود، چون در 10 سال اخیر 6 اثر کمدی حاضر در فجر به اکران نوروز راه پیدا کردند. «تمساح خونی»، «آپاراتچی»، «شادروان»، «مصادره»، «گشت ارشاد 2» و «خوب، بد، جلف» 6 فیلمی بودند که توانستند بلیت اکران نوروز را از راه جشنواره بگیرند. 

سلامِ تاریخی به اکران نوروز

در میان فیلم‌هایی که به اکران نوروز سال 1404 آمدند یک رکورد هم ثبت شده. وقتی «موسی کلیم‌الله» ابراهیم حاتمی‌کیا در این ایام اکران شود، به اولین اثر تاریخی اکران نوروز بدل می‌شود. فیلمی که از نظر تکنولوژیک و استفاده از cgi هم اتفاق متفاوتی را رقم زد و جایزه دستاورد فنی جشنواره را از آن خود کرد. ترکیب کمدی‌های خارج از جشنواره و یک اثر تاریخی از فجر، همه شمایل اکران نوروز 1404 را نمی‌سازد. حضور یک فیلم ملودرام، یک اثر دفاع مقدسی و دو اثر کودک و نوجوان پرفیلم‌ترین اکران نوروز چند سال اخیر را می‌سازد. با این حال انتخاب‌های شورای صنفی نمایش چندان هم بی‌حاشیه نبود. عدم حضور بهترین فیلم فجر امسال یعنی «زیبا صدایم کن» در اکران نوروز و قرار گرفتن بهترین فیلم اول، یعنی رها، به جای آن در اکران در نوع خود جالب است. 

ترکیبِ بهترین فیلم اول، بهترین فیلم از نظر تماشاگران، بهترین انیمیشن فجر و صاحب بیشترین تعداد سیمرغ در فجر نشان می‌دهد نگاه شورای صنفی نمایش در فجر 43، بیشترین شباهت را به فجر 96 و 97 و 1403 دارد و حضور 4 ، 5 فیلم در فجر نشان می‌دهد، جایگاه جشنواره در اکران نوروز در حال تثبیت و این مساله به‌شدت به نفع تثبیت قدرت جشنواره است. با این حال آثار دیگری نیز در فجر امسال حضور دارند که شانس ورود به اکران نوروز را داشته‌اند. به‌طور مثال «بچه مردم» به تهیه‌کنندگی سید علی احمدی یا «شمال از جنوب غربی» از دیگر آثاری هستند که می‌توانستند در لیست هشت‌فیلمه اکران نوروز قرار بگیرند، با این حال ترکیب انتخاب شده برای اکران نوروز 1404 هم از نظر کمیت و هم کیفیت در وضعیت مطلوبی به سر می‌برد و می‌توان انتخاب‌های اکران نوروز را مثبت ارزیابی کرد و انتظار می‌رود عدم عبور چند ساله مخاطبان 1 میلیون و 500 هزار نفر بالاخره شکسته شود. 

طی 10 سال اخیر به جز نوروز 98 که رکوردی خیره‌کننده در اکران نوروز اتفاق افتاد، بقیه سال‌ها به هر لطایف‌الحیلی نتوانستند از 2 میلیون مخاطب عبور کنند و حتی در سال‌های پس از کرونا – هم‌پا با کاهش مخاطب جهانی- حتی به 1 میلیون مخاطب نزدیک هم نمی‌شد اما مشخص شدن زود هنگام فیلم‌های حاضر در اکران نوروز و البته اختصاص دادن بخش مهمی از فجر به کمدی، نوید کنار رفتن آثاری چون «زودپز» و «هفتاد سی» را از اکران می‌دهد و به نظر می‌رسد رسیدن هفتاد سی به پروفروش‌ترین فیلم سینمای ایران ( بدون احتساب تورم) به اما و اگر بیفتد. 

آمارهای اکران نوروز در 10 سال اخیر

حدود 22 فیلم کمدی، 7 اثر کودک و نوجوان، 6 اثر دفاع مقدسی، 11 اثر اجتماعی، 4 اثر اکشن-جنایی، 1 تاریخی و 3 فیلم ورزشی؛ آمار دسته‌بندی‌های 10 سال اخیر اکران نوروزی است. البته باید به این نکته توجه کرد که اکران سال 1399 به دلیل کرونا لغو شد و عملا تعداد آثار در فجر را کمتر می‌کند. 54 فیلمی را که در طول 8 سال اخیر – بدون احتساب نوروز 1404- در تعطیلات آغاز سال اکران شده‌اند، حدود 11 میلیون و 4 هزار نفر تماشا کرده‌اند و در صورتی که همه چیز خوب پیش برود، امکان اینکه این عدد به 13 میلیون برسد وجود دارد. 

طی 10 سال اخیر تهیه‌کنندگانی چون ملکان و محمود رضوی با 3 فیلم رکوردداران حضور در اکران مردمی هستند و مهدویان و حاتمی‌کیا هر کدام با سه فیلم رکوردداران حضور در اکران نوروز هستند. حاتمی‌کیا با فیلم «به وقت شام»، «بادیگارد» و «موسی کلیم‌الله» و مهدویان با «لاتاری»، «ماجرای نیمروز» و «مرد بازنده» توانسته‌اند جای خود را در اکران‌های نوروزی تثبیت کنند. نکته جالب توجه اینجاست که نه حاتمی‌کیا و نه مهدویان هیچ‌کدام از آثارشان خارج از فجر نیامده و این موضوع نشان می‌دهد برای ورود به اکران نوروز باید از فجر آمده باشید، البته اگر کمدی نیستید.