کدام گونه انسان‌تبار توانست برای طولانی‌ترین مدت زنده بماند؟

اگر به نزدیک‌ترین خویشاوندانمان نگاه کنیم، برای هر عضوی از دودمان انسان (هومو)، نیم میلیون سال زندگی روی زمین می‌تواند دستاوردی بزرگ محسوب شود. بسیاری از اجداد انسان‌تبار ما در حوالی همین زمان از روی سیاره محو شدند و گونه‌ی خود ما نیز در مسیر منتهی به سن انقراض، فاصله‌ی زیادی را پیموده است.

با‌این‌حال، گونه‌ای انسان باستانی وجود دارد که توانست برای مدت زمان حیرت‌آوری از دست انقراض فرار کند. انسان راست‌قامت یا هومو ارکتوس که به دلیل ایستاده راه‌رفتن به‌عنوان اولین عضو در سرده انسان، بدین نام خوانده می‌شود، نزدیک به دو میلیون سال از موجودیت خود دفاع کرد و در بسیاری از مناطق کره‌ی زمین گسترش یافت تا آنکه سرانجام در زمانی که انسان‌های مدرن ظهور کردند، از بین رفت.

طول عمر طولانی انسان راست‌قامت او را به موفق‌ترین انسان تمام دوران تبدیل می‌کند. برای درک بهتر موفقیت خارق‌العاده‌ی این گونه در دوام‌آوردن طولانی، می‌توان به یک گونه‌ی شناخته‌شده اشاره کرد؛ نئاندرتال‌ها فقط حدود ۴۰۰هزار سال زندگی کردند و حدود ۴۰‌هزار سال پیش منقرض شدند، در‌حالی‌که انسان هایدلبرگی که جد مشترک نئاندرتال‌ها و انسان‌های مدرن است، تقریباً برای حدود ۵۰۰ هزار سال روی زمین وجود داشت.

انسان راست‌قامت همچنان سرسختانه به زندگی خود ادامه داد و در نهایت به چین و اندونزی رسید؛ جایی که تا حدود ۱۰۰ هزار سال پیش دوام آورد. در این مسیر، این گونه یاد گرفت که تیشه‌های مُشتی بسازد و ممکن است استفاده از آتش را نیز آموخته باشد. همچنین شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهند این گونه از انسان شاید حتی قایق ساخته باشد.

در نهایت، به نظر می‌رسد که انسان راست‌قامتِ دیرپا سرانجام در جاوه، جایی که آخرین فسیل‌های متعلق به آن یافت شده است، شکست خورد و منقرض شد. تا همین اواخر، اعتقاد بر این بود که انسان‌های امروزی ممکن است مسئول مرگ انسان راست‌قامت بوده باشند، اگرچه اکنون به نظر می‌رسد که این انسان باستانی حدود ۲۵هزار سال قبل از رسیدن هومو‌ساپینس (انسان خردمند) به جاوه، از روی زمین محو شده بود.

دانشمندان معتقدند که گونه‌ی انسان راست‌قامت به دلیل تغییرات اقلیمی از بین رفت؛ زیرا درختزارهای سایه‌ای و باستانی جاوه با جنگل‌های بارانی جایگزین شد و شرایط سکونت را برای این گونه دشوار کرد. انسان راست‌قامت با تمام موفقیت‌هایش به سادگی هوشمندی لازم برای انطباق با زیستگاه جدید را نداشت و قادر به به‌روز‌رسانی ابزار‌های خود برای مقابله با چالش‌های ناشی از تغییرات گسترده‌ی شدید اکوسیستم نبود.

اکنون که تغییرات اقلیمی دوباره شدت گرفته، سؤالاتی در مورد توانایی انسان مدرن در تغییر رفتارهایش و جلوگیری از پیوستن به دیگر گونه‌های انسانی در آرشیوهای موزه مطرح شده است. با توجه به اینکه ما انسان‌های هوشمند اولین بار حدود ۳۰۰‌هزار سال پیش در آفریقا تکامل یافتیم، ‌آن‌چنان از آستانه‌ی انقراض دور نیستیم.

این که آیا ما می‌توانیم از سقف زمانی انقراض گونه‌‌های انسانی عبور کنیم و همچنان مانند انسان راست‌قامت دوام بیاوریم، بدون شک بستگی به این دارد که چگونه به بحران تغییرات اقلیمی سیاره‌ای که در‌حال‌حاضر در آن قرار داریم، پاسخ دهیم.