چرخ تولید همچنان می‌چرخد
دولت وعده داده که هیچ شغلی بدون حمایت نخواهد ماند و همه خسارت‌ها جبران می‌شود
هفت صبح،محمد حاجی‌مومنی| ایران بیدار است؛ کارگاه‌ها روشن‌اند و صاحبان کسب‌وکار با امید به فردا می‌نگرند. در سایه حمله خصمانه به خاک کشور، دولت و مردم دست در دست هم می‌کوشند تا قلب اقتصاد همچنان بتپد. از گمرک تا بیمه، همه در یک صف ایستاده‌اند تا ضربه‌های بحران را به فرصت برای همبستگی و نوسازی تبدیل کنند.
روایت مردمی از روزهای مقاومت، تصمیم‌های فوری و امید به آینده
یک هفته از آن شب عجیب می‌گذرد؛ شبی که آسمان ایران پذیرای شلیک‌های خصمانه شد و صبح فردای آن، صدای آژیر نه فقط در پادگان‌ها و مراکز نظامی که در گوش هر شهروندی پیچید. تهران، اهواز، اصفهان، شیراز و بسیاری دیگر، روزهایی را تجربه می‌کنند که دیگر هیچ چیز مانند دیروز نیست. اقتصاد اما قلب تپنده‌ای است که باید در اوج بحران بتپد؛ کارخانجات باید بچرخند، بیمه‌ها باید خسارت را جبران کنند، بازار سرمایه باید از شوک عبور کند و مشاغل خرد و کلان منتظرند ببینند دولت و حاکمیت چه تصمیمی برای عبور از این پیچ سخت گرفته‌اند.
در این میانه، چهره‌های بسیاری را می‌توان دید که هرکدام، قصه‌ای تازه از مقاومت و سازگاری دارند. مرد جوانی در یک کارگاه کوچک قطعه‌سازی حوالی شهرک صنعتی شمس‌آباد می‌گوید: «آن لحظه که خبر رسید، تا صبح پلک نزدم. با خودم فکر کردم حالا که وضعیت اینطور است، آیا فردا کارگرانم برمی‌گردند؟ آیا می‌شود دوباره ماشین‌ها را روشن کرد؟» شاید صدها هزار تولیدکننده کوچک و بزرگ همین نگرانی را با خود به خانه برده‌اند و همین گروه نخستین مخاطبان تدابیر تازه وزارت اقتصاد و بانک مرکزی هستند.
تدابیر فوری وزارت اقتصاد: «باید اقتصاد، در همه شرایط، جان داشته باشد»
در روزهای نخستین پس از حمله، سیدعلی مدنی‌زاده، وزیر امور اقتصادی و دارایی، در صدر اخبار قرار گرفت. او وعده داد که اقدامات وزارتخانه‌اش به گونه‌ای خواهد بود که خدمت‌رسانی به مردم و تولیدکنندگان لحظه‌ای متوقف نشود. همین وعده، انگار کورسوی امیدی شد برای آنهایی که زیر بار بدهی‌های مالیاتی یا هزینه‌های بیمه، دست و پا می‌زنند.
بازار سرمایه و مدیریت شوک: اولین شوک، بازار سرمایه را هدف گرفت. تصمیم به توقف معاملات بورسی، شاید برای برخی، علامتی از نگرانی باشد اما برای صاحبان سرمایه و سهامداران، اقدامی به جا تلقی شد. «در چنین شرایطی، کوچک‌ترین تلاطم می‌تواند موجب زیان‌های جبران‌ناپذیر شود. توقف موقت بازار، نشانه عاقلانه‌ای از مدیریت بحران است»، این را یکی از فعالان باسابقه بورس می‌گوید که روزهای پرنوسان اقتصادی را بارها تجربه کرده است. صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت اما قرار است فعالیت خود را از هفته تازه از سر بگیرند؛ تا جایی که امکان نقدشوندگی و اعتماد سرمایه‌گذاران حفظ شود. بورس کالا و انرژی نیز قرار است همزمان دوباره فعال شوند تا چرخ تامین مواد اولیه تولید از حرکت نایستد.
حمایت مالیاتی:بر اساس اعلام رسمی، سازمان امور مالیاتی کشور چندین مهلت تازه را برای ثبت و ارسال اظهارنامه‌ها، پرداخت مالیات و جرایم مالیاتی در نظر گرفته است. تمدیدها تا تیرماه، کمک می‌کند کسب‌وکارهایی که در این مدت آسیب دیده‌اند، نفسی تازه کنند. یک حسابدار باسابقه درباره بخشودگی جرایم تا ۲۲ تیر می‌گوید: «این موضوع خیلی مهم است، چون بسیاری از شرکت‌های کوچک‌تر حتی فرصتی برای تهیه مدارک مالی نداشتند. حالا می‌توانیم با آرامش بیشتری کارها را پیش ببریم»
گمرک و واردات در خدمت تولید:در دستورالعمل جدید گمرک، محدودیت‌های تودیع ضمانت‌نامه بانکی برای واردات کالا برداشته شده و امکان ارائه ضمانت‌نامه با هر مبلغی مهیا شده است. همین اقدام، چراغ سبزی برای تولیدکنندگانی است که این روزها به خاطر افزایش ریسک، نقدینگی کمتری در اختیار دارند. افزایش سقف زمانی ضمانتنامه‌ها از سه به شش ماه نیز می‌تواند واردکنندگان مواد اولیه و ماشین‌آلات را امیدوار کند. «برای ما تولیدکننده‌ها، هر روز توقف، برابر است با از دست دادن بازار. وقتی این خبر را شنیدیم، انگار یک بار سنگین از دوشمان برداشته شد»، این را مدیر یکی از کارخانه‌های قطعات خودروی اراک می‌گوید.
بیمه‌ها: «وقتی حادثه غیرقابل پیش‌بینی است، باید به مردم اعتماد داد»
در دل بحران، چتر بیمه به شکل ویژه‌ای اهمیت پیدا می‌کند. وزیر اقتصاد تأکید کرده که خدمات بیمه‌ای بدون وقفه ادامه دارد و هیچکس برای دریافت خسارت یا دریافت خدمات جدید، بلاتکلیف نمی‌ماند. در شرایط فعلی، تاکید بر پوشش ریسک‌های تازه، نشانه‌ای از مسئولیت‌پذیری شرکت‌های بیمه است. حالا قرار شده حتی آن ریسک‌هایی که قبلاً بیمه نمی‌شدند، تحت پوشش قرار بگیرند.
یک نماینده بیمه در منطقه صدمه‌دیده می‌گوید: «در این چند روز، پرونده‌های خسارت زیادی باز کردیم. مهم این است که مردم بدانند پشت‌شان خالی نیست. پرداخت خسارت به موقع، حال و هوای مردم را بهتر می‌کند.» تاکید شده که ارزیابی و پرداخت خسارت با اطلاع‌رسانی شفاف و بدون تأخیر انجام شود. این هم نشانه‌ای از بازگشت اعتماد به نظام اقتصادی است.
حمایت از مشاغل آسیب‌دیده: روایت یک دوره تازه همبستگی
برای بسیاری، از دست دادن شغل حتی به طور موقت، بزرگ‌ترین کابوس این روزهاست. روایت‌های تلخ از بنگاه‌هایی که در حملات اخیر آسیب دیده‌اند و کارگرانی که خانه‌نشین شده‌اند، بی‌پایان است. اما وزارت کار، تجربه مقابله با بحران‌های مشابه را دارد؛ دوران کرونا یکی از همین تجربیات بود که حالا الگوی پرداخت تسهیلات به بیکارشدگان قرار گرفته است.
بسته‌های تسهیلاتی بدون نیاز به مراجعه حضوری به بانک، در اختیار کسانی قرار می‌گیرد که شغل خود را در این مدت از دست داده‌اند. تهران به عنوان اولین منطقه هدف معرفی شده، چرا که آسیب‌پذیری بیشتری داشته است. یک فروشنده در پاساژ فردوسی که مجبور شده مغازه‌اش را چند روز تعطیل کند، با شنیدن خبر حمایت مالی می‌گوید: «امیدوارم پرداخت‌ها سریع انجام شود. هزینه اجاره و قسط بانکی تعطیلی سرش نمی‌شود»
هدف نهایی، به گفته احمد میدری وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، بازگشت زندگی مردم به روال عادی است. این همان تصویری است که همه دولت‌ها در شرایط جنگی دنبال می‌کنند: حفظ اشتغال و پایداری کسب‌وکارها. بسیاری از مراکز تولیدی کوچک و متوسط، برای ادامه حیات در چنین شرایطی، بیش از هر زمان دیگری نیازمند این حمایت هستند.
منابع بانکی: «وقتی پول باید بچرخد»
توزیع منابع ریالی بانک‌ها موضوعی است که در این شرایط بحران، می‌تواند نگرانی‌هایی ایجاد کند. اما فرشاد محمدپور معاون بانک مرکزی تاکید کرده که در موضوع تامین و توزیع پول در بانک‌ها هیچ خللی وجود ندارد. هر جا کمبودی احساس شده، منابع فوری تامین شده است. این روند طبیعی و بدون وقفه، تضمین می‌کند که چرخ نقدینگی در کشور متوقف نشود.
یک راننده تاکسی که این روزها برای تهیه نقدینگی دچار مشکل شده بود، حالا با شنیدن این خبر، امیدوار است: «اگر بتوانم بدون مشکل واریز و برداشت کنم، بقیه مشکلات هم قابل حل است. همین که بدانیم بانک‌ها کار می‌کنند، خودش دلگرمی است»
مناطق آزاد: فرصت حمایت از اقتصاد محلی
بر اساس دستورالعمل تازه شورای عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی، هر منطقه باید بسته‌های حمایتی ویژه خود را متناسب با شرایط و مزیت‌های محلی تدوین و اجرا کند. این تصمیم، فعالان اقتصادی و سرمایه‌گذاران را تشویق می‌کند تا با اطمینان بیشتری به فعالیت خود ادامه دهند. دبیرخانه این شورا نیز آمادگی خود را برای پشتیبانی از اجرای این طرح‌ها اعلام کرده است. به گفته کارشناسان اقتصادس: «اینکه مناطق آزاد بتوانند با اختیارات قانونی خود، بسته حمایتی خاص هر منطقه را ارائه دهند، امید بزرگی است. »
روزهایی متفاوت اما امید جاری است
در این روزها، اقتصاد کشور آزمون تازه‌ای را تجربه می‌کند؛ آزمونی که نه فقط با تصمیمات مدیریتی که با روحیه و همراهی مردم و فعالان اقتصادی، باید از آن عبور کند. صدها هزار تولیدکننده، کارمند، کارگر، تاجر، سرمایه‌گذار، بیمه‌گذار و بیمه‌گر در گوشه‌گوشه این سرزمین، به جای توقف و انتظار، دست به کار شده‌اند تا جریان زندگی از حرکت نایستد.
اگرچه زخم‌هایی در دل جامعه اقتصادی ایران نشسته، اما تدابیر ویژه دولت، حس همراهی و همبستگی مردم و روایت‌های امیدبخش از تداوم کار و تولید، نوید فردایی روشن را می‌دهد. همه این‌ها یعنی اقتصاد ایران، حتی در روزهای سخت، ایستاده و زنده است؛ چون مردمش ایستاده‌اند و زنده‌اند.
