زنگ هشدار برای صرافی‌های ایرانی

هفت صبح| هشدارها درباره به‌کارگیری استیبل‌کوین متمرکز تتر به واقعیت پیوست و در آخرین اتفاق، بنیاد تتر 27میلیون دلار از دارایی‌های صرافی گارانتکس که یک صرافی تحت تحریم روسی است را ضبط کرد. گارانتکس در پی این اتفاق به فعالیت خود پایان داده و دامنه‌اش از دسترس خارج شده است. اتفاقی که ممکن است برای هر کشوری که آمریکا دل خوشی ازش ندارد، بیفتد.

گارانتکس در اطلاعیه که در کانال تلگرام خود منتشر کرده نوشته: «خبر بدی داریم! تتر وارد جنگی با بازار رمزارز روسیه شده است!» اتفاقی که بعید نیست برای صرافی‌های ایرانی و بازار رمزارز ایران هم بیفتد. هرچند هیچ‌کدام از صرافی‌های ایرانی تحت تحریم آمریکا یا اتحادیه اروپا نیستند‌ اما این صرافی روسی هم در ابتدا چنین وضعیتی نداشت. مرور این وقایع می‌تواند درسی برای فعالان ایرانی صنعت رمزارز برای عدم به‌کارگیری تتر در معاملات روزمره‌شان باشد. به خصوص که جایگزین‌های مناسبی هم برای این استیبل‌کوین پرحاشیه وجود دارد. 

صرافی‌ روسی گارانتکس توقیف شد

سرویس مخفی آمریکا صرافی گارانتکس را توقیف کرد. این صرافی که در استونی ثبت شده، عمده فعالیتش در مسکو پیگیری می‌شد. سرویس مخفی آمریکا بعد از توقیف این صرافی اطلاعیه‌ای را در دامنه آن قرار داده که می‌گوید این اقدام در راستای مقابله با پولشویی و تراکنش‌های غیرقانونی صورت گرفته است. در این اطلاعیه همچنین گفته شده این عملیات با هماهنگی چند نهاد بین‌المللی از جمله وزارت دادگستری ایالات متحده، اداره تحقیقات فدرال (FBI)، Europol، پلیس ملی هلند، دفتر فدرال پلیس جنایی آلمان (BKA)، دادستانی کل فرانکفورت، دفتر ملی تحقیقات فنلاند و پلیس ملی جنایی استونی انجام شده است.

این صرافی متهم به همکاری با بازارهای دارک‌نت و گروه‌های باج‌افزاری است. در پی این اتفاق، بنیاد تتر در اطلاعیه از فریز کردن 27 میلیون دارایی در کیف‌پول‌های مربوط به این صرافی خبر داد که این تیر خلاصی بر پیکر نیمه‌جان این صرافی روسی بود. هرچند 27 میلیون دلار به عنوان دارایی یک صرافی شاید رقم خیلی خیلی زیادی نباشد‌ اما همین موضوع باعث پایان فعالیت این صرافی روسی شد.

تا جایی که این صرافی گفته تمام فعالیت‌ها از جمله واریز و برداشت دارایی کاربران تعلیق شده است. گارانتکس گفته: «ما از مبارزه دست نمی‌کشیم. توجه داشته باشید که اکنون تمام تترهای نگهداری شده در کیف‌پول‌های روسی در خطر هستند.» هنوز مشخص نیست که این صرافی چه برنامه‌ای برای آینده دارد و آیا می‌خواهد باقیمانده پول کاربرانش را به آنها بازگرداند یا نه؟

ماجرا از کجا شروع شد؟

نقطه آغاز داستان گارانتکس مربوط به سال 2022 است. زمانی که روسیه در جریان واکنش‌های بین‌المللی نسبت به جنگ اوکراین، کانال سوئیفت را به روی روسیه بست. از آن سال بسیاری از تاجران روسی به رمزارزها روی آوردند و بانک مرکزی هم مجوز استفاده از رمزارزها در تجارت‌های بین‌المللی را صادر کرد. در همان سال، ایالات متحده، گارانتکس را به عنوان «صرافی دارایی‌های دیجیتال دخیل در باج‌افزارها» متهم کرد و تحت تحریم قرار داد.

گفته می‌شود که گارانتکس بیش از 100 میلیون دلار تراکنش مربوط به دارک‌نت را پولشویی کرده است که از جمله آن می‌توان به ارتباط با گروه باج‌افزاری روسی Conti اشاره کرد.  براساس اطلاعات کوین‌پاپریکا، حجم معاملات گارانتکس بعد از سال 2022 رشد قابل‌توجهی داشت. طوری که در سه سال اخیر، حجم معاملات روزانه این صرافی از 11 میلیون دلار به حدود 121 میلیون دلار رسیده است.

رشد قابل توجهی است اما همچنان فاصله زیادی بین این صرافی و صرافی‌های بزرگ دنیا وجود دارد. برای درک این مسئله لازم است بدانید حجم معاملات روزانه بایننس به 23 میلیارد دلار می‌رسد. کار برای گارانتکس زمانی بالا گرفت که در 24 فوریه همین امسال به لیست تحریم‌های اتحادیه اروپا و سرفصل حمله روسیه به اوکراین اضافه شد.

اتحادیه اروپا علت این اقدام را همکاری صرافی گارانتکس با بانک‌های تحریم شده روسی جهت پولشویی و دور زدن تحریم‌های روسیه اعلام کرده است. از آنجا که استونی به عنوان کشوری که گارانتکس در آن ثبت شده عضو اتحادیه اروپاست، این اتفاق برای صرافی روسی بسیار سخت‌تر از تحریم سال 2022 بود و در کمتر از دو هفته، این صرافی را به چنین روزی انداخت.

 تتر چطور دارایی‌ها را بلوکه می‌کند؟

گارانتکس اعلام کرده که بنیاد تتر 2.5 میلیارد روبل از دارایی‌های این صرافی را توقیف کرده که ارزش آن بین 27 تا 28 میلیون دلار گزارش شده است. بنیاد تتر هنوز درباره این موضوع اطلاعیه‌ای نداده و حتی آن را تایید نکرده است.تتر برخلاف بسیاری از رمزارزها، توسط یک نهاد متمرکز اداره می‌شود. یعنی ایجاد بلوک‌های جدید و انجام تراکنش‌ها دیگر در اختیار ولیدیتورها نیست.

بلکه بنیاد تتر آنها را مدیریت می‌کند و می‌تواند یک تراکنش را کاملا رد کند. چنین قابلیتی، این اختیار را برای بنیاد تتر فراهم می‌کند که با فریز کردن دارایی‌های یک کیف پول عملا آن کیف پول را از شبکه بلاکچین خود حذف کند و دارایی‌های موجود در آن دیگر قابل انتقال نباشد و این به معنای آن است که آن دارایی دیگر به چرخه باز نخواهد گشت و کاملا از بین رفته است.  این اولین بار نیست که بنیاد تتر دارایی‌های یک کیف پول را فریز می‌کند.

نمونه آن همین یکی دو هفته پیش است که تتر دارایی‌های سرقت شده توسط هکرهای بای‌بیت را فریز کرد. ولی شاید کمتر پیش آمده باشد که تتر دارایی‌های یک صرافی را هرچند تحت تحریم آمریکا و اتحادیه اروپا قرار داشته باشد، فریز کند. این یک گام جسورانه و البته خطرناک از طرف بنیاد تتر است.  با اینکه رقم توقیف شده چندان بالا نیست و به تنهایی اتفاق خیلی بزرگی به شمار نمی‌رود اما نشان می‌دهد که یک نهاد متمرکز چطور می‌تواند برای دارایی‌های دیگران تصمیم بگیرد. 

 زنگ هشدار برای صرافی‌های ایرانی

هیچ کدام از صرافی‌های رمزارز ایرانی مستقیما تحت تحریم هیچ یک از نهادهای بین‌المللی نیستند. اما این موضوع نمی‌تواند خطرات استفاده از استیبل‌کوین متمرکز تتر را کاهش دهد. تا پیش از این اتفاق گفته می‌شد که تتر حتی شده برای حفظ اعتماد جامعه رمزارز، با نهایت دقت از مکانیزم فریز کردن دارایی استفاده می‌کند. ولی وقتی مشاهده می‌شود که این بنیاد به خاطر عمل به تحریم‌ها دارایی‌های یک صرافی را به طور کلی فریز کرده، می‌توان نسبت به آن احساس ترس داشت.

چراکه بعید نیست یک روزی یکی از صرافی‌های ایرانی هم به عاقبتی مشابه دچار شود که با اتهام به همکاری در دور زدن تحریم‌ها، مورد تحریم ثانویه قرار گرفته و دارایی‌های آن فریز شود. کمااینکه پیش از این هم سابقه داشته که صرافی‌های ایرانی توسط نهادهای مختلف و حتی خبرگزاری‌هایی مثل رویترز به دور زدن تحریم‌ها متهم شوند.  در چنین شرایطی بیش از گذشته باید به فکر راه‌حلی برای جایگزینی تتر با دیگر استیبل‌کوین‌های ترجیحا غیرمتمرکز مثل دای بود تا قبل از آنکه اتفاق ناگواری برای اکوسیستم رمزارز ایران پیش بیاید، وابستگی‌مان به تتر از بین برود.