۱۳ راز بزرگ بازار سکه که باید بدانید

هفت صبح| ‌رشد بالای 100 درصد قیمت‌ها طی یک سال گذشته، باعث شکل‌گیری ماراتن خرید سکه شده است. قیمت دلار در این مدت حدود 50 تا 60 درصد بالا رفته برای همین، مردم از ریز و درشت به محض اینکه پول اضافی دستشان برسد، سراغ خرید سکه می‌روند. شیوه‌های فروش سکه هم تحت تاثیر جو روانی حاکم بر بازار، تنوع پیدا کرده تا علاوه بر شیوه سنتی، فروش آنلاین، حراج مرکز مبادله و پیش‌فروش سکه را هم شاهد باشیم. بد نیست قبل پیوستن به این موج عظیم، اطلاعاتتان را در حد حرفه‌‌ای‌ها بالا ببرید.

یک: عیار به کار رفته در ضرب سکه با طلای مورد استفاده در مصنوعات طلا متفاوت است. عیار طلای سکه۹۰۰ در هزار است. یعنی 90 درصد از وزن سکه را طلای خالص تشکیل می‌دهد. معنای طلای 18 عیار متفاوت است و در ساخت زیورآلات، 18 قسمت از 24 قسمت آلیاژ مورد استفاده را به طلای خالص اختصاص می‌دهند. به عبارت دیگر، 75 درصد از وزن طلای 18 عیار را طلای خالص تشکیل می‌دهد. برای همین قیمت سکه گرمی با یک گرم طلای 18 عیار برابر نیست. سکه‌های پارسیان اغلب طلای 18 عیار ساخته می‌شوند.

دو: قیمت سکه طلا علاوه بر موضوع عیار، از مسائلی مانند  قیمت جهانی طلا، نرخ ارز، عرضه و تقاضا، سیاست‌های پول و مالی، اخبار و رویدادهای سیاسی و حباب سکه تاثیر می‌پذیرد.

سه: حباب سکه به زبان ساده، یعنی اختلاف بین ارزش واقعی سکه و قیمت بازاری آن. ارزش واقعی سکه بر اساس میزان طلای خالص موجود در سکه و قیمت جهانی طلا محاسبه می‌شود ولی اگر قیمت بازاری سکه از ارزش واقعی آن بیشتر باشد، می‌گوییم سکه حباب دارد و منظورمان این است که قیمت سکه به طور غیرواقعی بالا رفته. حباب منفی وقتی شکل می‌گیرد که قیمت بازاری سکه از ارزش واقعی آن کمتر باشد. این مورد به ندرت در طول تاریخ اتفاق افتاده است. 

چهار: حباب سکه نشان می‌دهد که قیمت آن تا چه حد تحت تأثیر عوامل غیرواقعی از جمله هیجانات بازار قرار دارد. اندازه حباب سکه نشان‌دهنده ریسک سرمایه‌گذاری در سکه است چون امکان دارد قیمت سکه به طور ناگهانی کاهش پیدا کند. (این مورد هم به ندرت مشاهده شده)

پنج: سکه تمام بهار آزادی، 8.133 گرم وزن دارد. وزن نیم سکه بهار آزادی به 4.0665 گرم می‌رسد و سکه ربع بهار آزادی با وزنی معادل 2.03225 گرم عرضه می‌شود. وزن سکه گرمی معادل یک گرم است.

شش: طرح سکه تمام بهار آزادی در سال 1370 تغییر کرد. به سکه ضرب شده قبل این تاریخ سکه قدیم و به طرح‌های جدید سکه جدید یا طرح امامی می‌گویند. در یک طرف سکه طرح قدیم، تصویر بارگاه امام رضا و عبارت «نخستین بهار آزادی» نقش بسته و از سال 1358 تا 1370 ضرب شده‌اند. در یک طرف سکه طرح جدید، تصویر امام خمینی و در طرف دیگر، تصویر حرم امام رضا دیده می‌شود و عبارت «بهار آزادی» را روی آن می‌توان دید.

هفت‌: سکه ضرب 1403 و سکه ضرب 1404 از نظر ظاهری تفاوتی با سکه طرح امامی ندارد. فقط تاریخ پایین سکه به سال 1403 و 1404 تغییر کرده است. بانک مرکزی، به دلیل تقسیم تقاضا و خراب کردن بازار سکه‌های قدیمی به ضرب سکه‌های جدید اقدام کرده و انتظار دارد چون طبق قانون تنها خودش مجاز به ضرب سکه است، حداقل بخشی از خریداران بی‌خیال بازار آزاد و صرافی‌ها شوند و مشتری طرح حراج یا پیش‌فروش سکه شوند.

هشت: خرید سکه از طلافروشی یا صرافی روش سنتی و معمول است اما امسال در کنار حراج سکه شاهد برگزاری جلسات آنلاین پیش‌‌فروش سکه هستیم که توسط مرکز مبادله ارز و طلای ایران و با نظارت رسمی بانک مرکزی انجام می‌شود.

9 : در طرح پیش‌فروش، قیمت سکه‌ها از قبل توسط بانک مرکزی تعیین و اعلام می‌شود. متقاضیان با پرداخت مبلغ مشخص، سکه‌ها را با قیمت ثابت پیش‌خرید می‌کنند. زمان تحویل سکه‌ها در آینده و در یک بازه زمانی مشخص تعیین می‌شود. به طور مثال اولین سکه‌های پیش‌فروش شده در سال 1403، زمان تحویلشان به خرداد سال 1404 موکول شده است. هدف از پیش‌فروش سکه، کنترل قیمت‌ها، تنظیم بازار و پاسخ به نیاز متقاضیان است.

10: در حراج سکه، قیمت‌ها بر اساس مکانیزم عرضه و تقاضا تعیین می‌شود. متقاضیان با ارائه پیشنهاد قیمت، در حراج شرکت می‌کنند و سکه‌ها به بالاترین پیشنهادها فروخته خواهد شد. معمولاً سکه‌ فروخته شده در حراج را طی یک بازه زمانی کوتاه تحویل می‌دهند. هدف از حراج، کشف قیمت واقعی سکه‌ها در بازار و ایجاد شفافیت در معاملات است.

11: خرید سکه از بازار به پول نقد نیاز دارد و باید با قر و اطوار فروشنده یا مسئله تغییر لحظه‌ای قیمت سکه کنار بیایید. در فروش حضوری می‌توانید فیزیک سکه را چک کنید و فاکتور رسمی بگیرید تا مشکلی پیش نیاید هرچند اگر وارد نباشید امکان کلاهبرداری زیاد است. در پیش‌فروش، قیمت سکه ثابت و موعد تحویل، زمان آینده است اما در حراج سکه، قیمت متغیر و بر اساس رفتار سایر شرکت‌کنندگان انجام می‌شود. تحویل سکه در این روش به شکل فوری یا زمان انتظار کوتاه انجام می‌شود.

12: عرف بازار این است که سکه طلا را در یک بسته‌بندی وکیوم شده و به شکل مهر و موم عرضه کنند. این اقدام توسط خود طلافروش‌ها باب شده و از پلمب سکه به‌عنوان اعتبار یا کارت تبلیغاتی رایگان استفاده می‌کنند اما اگر سکه هر طلافروشی را پیش همکارش ببرید، موقع خرید آن را باز می‌کند تا تست شود ولی به شکلی شیطنت‌آمیز موقع خرید سکه بدون پلمب قیمت آن را کم می‌کنند تا در اصطلاح توی سر مال زده باشند.

13: تا قبل سال 90، سکه قدیم را به بهانه ارزش کلکسیونی گران‌تر می‌فروختند اما افزایش تقاضا برای سکه جدید این فرآیند را معکوس کرد. حالا قیمت سکه طرح جدید گران‌تر است. احتمال دارد این اتفاق پس از شروع پروسه تحویل سکه ضرب 1403 و 1404 تکرار شود.