اطلس جامع فیلترشکن‌ها در ایران | مردان بیشتر از زنان فیلترشکن می‌خرند

هفت صبح| ‌بعد از تشدید فیلترینگ در سال‌های اخیر، کمتر کسی پیدا می‌شود که از اینترنت استفاده کند، اما فیلترشکن در تلفن همراه یا کامپیوتر خود نداشته باشد. طبق گزارش جدید مرکز پژوهش‌های مجلس، حدود 80 درصد مردم کشور از فیلترشکن استفاده می‌کنند. بیش از 30 درصد آن‌ها فیلترشکن‌ پولی می‌خرند و حدود نیمی از کاربران، با وی‌پی‌ان رایگان کارشان راه می‌افتد.

در سال‌های اخیر، بسیاری از فیلترشکن‌های رایگان به دلیل شناسایی راحت‌تر و مسدود شدن آی‌پی‌ها بی‌استفاده شدند. از طرفی کیفیت پایین و قطعی پی‌در‌پی وی‌پی‌ان‌های رایگان، باعث شده افرادی که به طور روزمره با اینترنت سر و کار دارند، خرید وی‌پی‌ان‌های با کیفیت را ترجیح بدهند. همچنین بعد از فیلترشدن اینستاگرام در سال 1401، خرید فیلترشکن‌ها به طور قابل لمسی افزایش یافته است.

همین چند روز پیش بود که اعلام شد، اینستاگرام در بین کاربران ایرانی با وجود فیلترینگ، پربازدیدترین اپلیکیشن است. بعد از فیلترشدن این پلتفرم خیلی‌ها که به وی‌پی‌ان پرسرعت احتیاج چندانی نداشتند، مجبور به خرید فیلترشکن شدند. به این صورت حالا هزینه خرید فیلترشکن، به خرج و مخارج ماهانه جمعیت بزرگی از ایرانیان اضافه شده است.

مرکز پژوهش‌های مجلس به تازگی برای اطلاع از دیدگاه مردم درباره خدمات الکترونیکی و اینترنتی دولت، یک نظرسنجی تلفنی از مردم شهرها و روستاهای کشور ترتیب داد و در انتهای آن درباره استفاده مردم از اینترنت و فیلترشکن و رضایتشان از سرعت اینترنت هم سوال کرد. طبق گزارشی که از این نظرسنجی منتشر شده، 55 درصد از مردم همیشه به اینترنت دسترسی دارند اما برای بیش از 41 درصد کاربران، اینترنت فقط در برخی موارد در دسترس است. این کمبود دسترسی در روستاها و شهرهای اطراف مراکز استان، بیشتر و در شهرهای بزرگ کمتر بوده است. 

مردان بیشتر از زنان فیلترشکن می‌خرند

از طرفی بیش از 34 درصد مردم یعنی حدود یک سوم آن‌ها، به هیچ عنوان از سرعت اینترنت خود رضایت ندارند و فقط 22 درصد میزان رضایتشان از سرعت اینترنت را، زیاد یا خیلی زیاد اعلام کرده‌اند. جالب است بدانید نارضایتی مردها از سرعت اینترنت نسبت به زن‌ها بیشتر بوده؛ به طوری که مردان ناراضی حدود 42 درصد و زنان ناراضی 27 درصد بوده‌اند.

 نکته قابل تامل این گزارش این است که تنها 18 درصد از کاربران، همیشه در محل سکونتشان به اینترنت دسترسی دارند و از سرعت آن هم راضی هستند. در عوض، 15 درصد از افرادی که همیشه به اینترنت دسترسی دارند، به هیچ عنوان از سرعت آن راضی نیستند. 

نزدیک به 80 درصد پاسخ‌دهندگان این نظرسنجی از فیلترشکن استفاده می‌کنند و حدود 19 درصد گفته‌اند که اصلا وی‌پی‌ان ندارند. حدود نیمی از کاربران یعنی 49.4 درصد، فیلترشکن‌های رایگان را انتخاب کرده‌اند و 30.3 درصد آن‌ها، برای دسترسی به اینترنت بدون فیلتر، پول پرداخت می‌کنند. نتایج این نظرسنجی نشان می‌دهد مردها بیشتر از زنان بابت وی‌پی‌ان‌ پول می‌دهند. همچنین بررسی‌های این گزارش نشان می‌دهد که هر چه متوسط هزینه ماهانه خانوار کمتر باشد، استفاده از فیلترشکن هم کمتر می‌شود. اما افرادی که فیلترشکن خود را خریداری می‌کنند، ماهانه چقدر از درآمد خود را صرف خرید وی‌پی‌ان می‌کنند؟

نتیجه پرداخت ماهی 150هزار تومان: گردش مالی 26 همتی

نرخ وی‌پی‌ان‌های موجود در بازار، با توجه به فروشنده، نوع فیلترشکن و امکاناتش متغیر است. به طور مثال برخی کانال‌های تلگرامی یک سرویس دوکاربره با حجم نامحدود را ماهانه 99 هزار تومان می‌فروشند. دو کاربره به این معناست که دو نفر همزمان از دو دستگاه مختلف می‌توانند از آن استفاده کنند. بسته اقتصادی همین سرویس هم موجود است که ماهانه 49 هزار تومان آب می‌خورد و احتمالا قطعی‌های بیشتری دارد.

از طرفی فیلترشکن‌های مشهور و باکیفیتی هم هستند که حجمشان محدود است و قیمت بالاتری دارند. مثلا یک وی‌پی‌ان یک ماهه با حجم 50 گیگ، 200 هزار تومان است و دو کاربر همزمان می‌توانند از آن استفاده کنند. همین وی‌پی‌ان، بسته دیگری هم دارد که با حجم ماهانه 150 گیگابایت و قابلیت استفاده همزمان 4 کاربر، به قیمت 360 هزار تومان فروخته می‌شود.

با این حال میانگین قیمت فیلترشکن‌های موجود در بازار 150 هزار تومان است. با این حساب اگر 30 درصد از کاربران از فیلترشکن‌های پولی استفاده کنند و ماهانه 150 هزار تومان بابت آن پول بپردازند، گردش مالی ماهانه بازار فروش فیلترشکن به حدود 2هزار میلیارد تومان و سالانه به حدود 26 هزار میلیارد تومان می‌رسد.

این رقم قابل توجه، تقریبا 1.2 برابر درآمد عملیاتی مخابراتی ایران در سال گذشته است. البته این رقم یک رقم تقریبی است و نمی‌توان به آن اعتماد کرد. با این حال گزارش‌ها و تخمین‌های گذشته هم رقمی مشابه را نشان می‌دهند. در یک سال اخیر، برخی مسئولان گردش مالی سالانه فیلترشکن‌فروش‌ها را بین 20 هزار تا 50 هزار میلیارد تومان اعلام کرده بودند.