دولت بدهی‌اش را‌ با آستان قدس صاف کرد

هفت صبح، گروه ویژه| خبرگزاری تسنیم خبر داد که قرار است بخشی از سهام دو شرکت بزرگ «فولاد مبارکه اصفهان» و شرکت «ملی صنایع ایران» به آستان قدس واگذار شود و این نهاد بزرگ‌ را فربه‌تر کند. 

بیست و سومین روز از ماه دی در وزارت اقتصاد تصمیم گرفته شده بود  که بدهی دولت به آستان قدس رضوی اینطور تسویه شود که بخشی از سهام شرکت‌های «فولاد مبارکه اصفهان» و «ملی صنایع مس ایران» را به آستان واگذار کنند. در این شورا مشخص شده که مجموع سهام واگذارشده این دو شرکت برابر 8 هزار میلیارد تومان است و با این کار مطالبات استان از دولت تهاتر می‌شود. اینطور که اعلام شده سهام این دو شرکت تا امروز دو بار در بورس به فروش گذاشته اما خریداری نداشته است. این سهام شامل واگذاری 0/488 درصد سهام شرکت «فولاد مبارکه اصفهان» با قیمت هر سهم  7/371 ریال و 0/5 درصد سهام شرکت «ملی صنایع مس ایران» باقیمت  هر سهم 10/751 ریال می‌شود. 

درباره اینکه این بدهی دولت چطور شکل گرفته توضیحات رسمی وجود ندارد. آستان قدس یکی از بزرگ‌ترین نهادهای موقوفاتی کشور است، زمین‌ها و املاک بسیاری دارد و ممکن است ساخت جاده‌ها، زیرساخت‌ها، طرح‌های عمرانی دولت یا استفاده از موقوفات آستان ،  سهم زیادی در درشت شدن اعداد این بدهی داشته باشد.

این اولین بار نیست که دولت بدهی خود را با فروش شرکت‌های وابسته جبران می‌کند. یکی از بزرگ‌ترین تهاترهای دولت با  طلبکارانش  اواخر دهه 80 اتفاق افتاد. آن زمان دولت وقت برای صاف کردن طلب سنگین صندوق تامین اجتماعی، شرکت قطارهای مسافربری رجا را به آنها واگذار کرد و بدهی 18 هزار میلیارد تومانی به تامین اجتماعی  کمی سبک شد. البته این واگذاری خیلی هم دستاورد محسوب نمی‌شد. چراکه نه تنها «رجا» سودی نداشت بلکه منابعی هم از سازمان تامین اجتماعی  برای ادامه فعالیت این شرکت تزریق شد. 

هدف دولت برای صاف کردن بدهی خود با تهاتر فقط از روی بی پولی نیست بلکه این کار برای آن ها  یک تیر و دو نشان است. دولت اولا ماموریت دارد که در مسیر کوچک‌سازی خود قدم بردارد و شرکت‌های پردردسر را از سر خود باز کند. درنتیجه با این نوع پرداخت، شرکت‌های دولتی را به سمت خصوصی‌سازی هل می‌دهد. دوما برای دولت  صرفه اقتصادی بیشتری دارد که مثل مورد رجا، اداره صنایعی که سود چندانی نمی‌دهد به جای پول نقد به طلبکارهای خود واگذار ‌کند و خودش را رها کند. 

این تصمیم‌گیری گاهی در مورد خاص شرکت رجا متعلق به راه‌آهن، شبانه و در سکوت اتفاق افتاده اما این بار همه چیز نسبتا در مسیر شفاف‌تری حرکت کرد. بهمن سال پیش شورای‌عالی هماهنگی اقتصادی سران قوا به ریاست مرحوم رئیسی با درخواست تهاتر مطالبات آستان قدس رضوی موافقت و به دولت اجازه داده شد تا از طریق روش‌های قانونی نسبت به تهاتر بدهی‌های خود به آستان قدس رضوی اقدام کند. 

از دهه 80 بارها حرف بدهی‌های دولت به این نهاد مطرح بوده. سال 1386 این عدد معادل 300 میلیارد تومان بود. سال 1390 به هزار میلیارد تومان رسید. سال 1395 تولیت آستان قدس گزارش داد که آنها 3 هزار و 700 میلیارد تومان از دولت طلب دارند و  سال 1398 این بدهی 4 هزار و 800 میلیارد تومان شد. این جهش آنقدر ادامه پیدا کرد که حالا امسال به 8 هزار میلیارد تومان رسیده است. مبلغی که به نظر می‌رسد با واگذاری شرکت فولاد و مس تامین شود و احتمالا موفقیت‌آمیزتر از مورد شرکت مسافربری رجا برای تامین اجتماعی باشد.