کاهش سن ابتلا به سکته مغزی
هر شب در تهران ۱۵۰ تا ۲۰۰ نفر دچار سکته مغزی شده و جان خود را از دست می‌دهند
هفت صبح| امروز مصادف است با روز جهانی سکته مغزی. امسال در حالی به استقبال این روز می‌رویم که بنا براعلام انجمن سکته مغزی، سکته مغزی دومین عامل مرگ و میر و نخستین علت ناتوانی در جامعه محسوب می‌شود و هر شب در تهران بین ۱۵۰ تا ۲۰۰ نفر دچار سکته مغزی شده، جان خود را از دست می‌دهند یا به ناتوانی دچار می‌شوند. این عارضه طی سال‌های گذشته چنان تشدید شده که هم اینک سالانه حدود 150 هزار بیمار مبتلا به عارضه سکته مغزی جدید، به لیست آماری این بیماران در کشور اضافه می‌شوند.
بهبود فقط 5 درصد سکته‌ای‌ها
این آمار و ارقام وقتی ترسناک‌تر می‌شود که بدانیم سن ابتلا به سکته مغزی هم کاهش پیدا کرده است و تنها چیزی حدود 5 درصد کسانی‌که سکته مغزی می‌کنند سلامت خود را دوباره به دست می‌آورند و بقیه یا فوت می‌کنند و یا با عوارض جسمی آن مانند لمسی بدن یا از بین رفتن قدرت تکلم تا پایان عمر یا سال‌های سال، دست به گریبان هستند.
آماری که در سایر کشورها 15 درصد است! قصه سکته مغزی اما روایتی است که در عین سادگی هم پیچیده است و هم خطرناک. بابک زمانی، رئیس انجمن سکته مغزی این پدیده را اینچنین توصیف می‌کند: تنها آسیبی که مغز را تهدید می‌کند، نرسیدن خون به بافت آن در اثر انسداد رگ‌هاست که باعث سکته می‌شود. در گذشته درمان مشخصی برای سکته مغزی وجود نداشت، اما امروزه روش‌های درمانی متعددی در جهان معرفی شده است.
شاید بد نباشد که بدانید، در کشور ما تا سال ۱۳۹۵ درمان مشخصی برای سکته مغزی وجود نداشت گرچه هنوز هم برنامه مدونی از سوی دولت برای این بیماری مهم وجود ندارد! زمانی با ذکر اینکه درمان این بیماری باید در ساعات اولیه آغاز شود، می‌گوید: به همین دلیل است که تدوین و اجرای یک برنامه ملی برای شناسایی سریع بیماران و درمان به‌موقع آنها از سوی دولت ضروری است. زمان طلایی درمان سکته مغزی محدود است.
در گذشته تصور می‌کردیم حدود چهار ساعت و نیم برای درمان فرصت داریم، اما تحقیقات جدید نشان می‌دهد هر دقیقه تاخیر می‌تواند بر نتیجه درمان اثرگذار باشد. به همین دلیل باید اطلاع‌رسانی عمومی گسترده‌تری صورت گیرد تا مردم در صورت مشاهده علائم اولیه بلافاصله به مراکز مجهز مراجعه کنند. وی باز هم تاکید می‌کند که بهترین زمان برای درمان سکته مغزی همان یک ساعت اول وقوع سکته است: اگر در همان ساعت اولیه بیمار به بیمارستانی منتقل شود، درمان صددرصد انجام می‌شود و از هر سه نفر ۲ نفر به طور کامل بهبود پیدا می‌کنند که نشان می‌دهد این زمان طلایی چقدر مهم است.
رد درمان‌های سنتی در فضای مجازی
در این میان پای سکته‌های مغزی هم به پیج‌های دکترنماهای فضای مجازی باز شده و مدعی‌اند که می‌توانند با روش‌های سنتی این بیماری را درمان کنند. با این وجود رئیس انجمن سکته مغزی تمامی این تبلیغات و ادعاها را رد کرده و می‌گوید: تبلیغات درمانی برای سکته مغزی، مانند درمان از طریق زدن سوزن و استفاده زالو اشتباه و غلط است و در صورت مشاهده این تبلیغات باید با آنها برخورد کرد.
داروی 19 میلیونی!
اما آیا داروهای جدید برای درمان سکته مغزی هم در ایران وجود دارد. زمانی در این خصوص به «هفت صبح» می‌گوید: بله. مثلا جدیدترین دارو در درمان سکته مغزی، « تکتپلاز» است که در ساعت اولیه ابتلا به صورت مستقیم به بیمار تزریق می‌شود و نه تنها اثرپذیری بسیار زیادی دارد که عوارض آن نیز کمتر از دیگر داروهای موجود در بازار است. این دارو که تزریق یکبار آن کافی است، به ایران هم وارد شده و هر عدد از آن در حال حاضر 19 میلیون تومان قیمت دارد و تحت پوشش بیمه نیست.
افزایش آمار مبتلایان طی دو دهه اخیر
احسان شریفی‌پور، دبیر انجمن سکته مغزی هم از افزایش آمار سکته مغزی طی دو دهه گذشته می‌گوید. به گفته وی، در دو دهه اخیر روند نه تنها ابتلا به سکته مغزی به شکل قابل توجهی افزایش یافته که حتی سن مبتلایان نیز کمتر شده و حالا دیگر جوانان نیز به راحتی به این عارضه مبتلا می‌شوند.
در واقع سن وقوع سکته مغزی در کشور ما نسبت به کشور‌های دیگر ۱۰ سال کمتر است، یعنی در کشور‌های دنیا سکته مغزی در ۷۰سالگی، اما در کشور ما در ۶۰ سالگی رخ می‌دهد و در سنین کمتر هم رخ می‌دهد.اگر آگاهی‌رسانی به مردم کافی نباشد، اگر پزشکان درگیر مشکلات صنفی شوند و اگر وزارت بهداشت نتواند اولویت‌های خود را درست تعیین کند، ما در مقابل این بیماری غفلت کرده‌ایم.
دبیر انجمن سکته مغزی درباره زمان طلایی درمان سکته مغزی عنوان کرد: در گذشته گفته شده که زمان طلایی سکته مغزی چهار ساعت و نیم است، اما امروز ساعت طلایی ۶ الی ۲۴ ساعت بعداز وقوع سکته مغزی است. در فاز حاد سکته مغزی فرد باید در ساعت طلایی برسد، در سال ۹۵ درمان یک درصد بوده، اما امروز در درمان با استاندارد جهانی فاصله داریم. به گفته وی، درمان فاز حاد دارویی می‌تواند حدود ۶۰ درصد موفقیت داشته باشد و ۳۰ درصد بیماران بهبود کامل و ۳۰ درصد بهبود نسبی پیدا کنند.
با این حال، مشکلاتی مانند کمبود تجهیزات، محدودیت‌های بیمه‌ای و پیچیدگی‌های اداری هنوز مانع ارائه درمان کامل به بیماران شده و می‌شود. این در حالی است که دسترسی به دارو و تجهیزات باید برای همه بیماران رایگان و بدون محدودیت باشد. بسته‌های ویژه درمان سکته مغزی در بیمارستان‌های دولتی و خصوصی می‌تواند اثر قابل توجهی در کاهش مرگ و ناتوانی داشته باشد.
عوامل موثر در وقوع سکته مغزی
اما چه عواملی در بروز سکته مغزی موثر هستند؟ شریفی‌پور در این مورد نیز می‌گوید: برخی از عوامل باعث تقویت احتمال سکته مغزی ارثی هستند و ژنتیک مانند مرد بودن، داشتن سن بالای ۵۰ سال، وجود سابقه سکته مغزی، وزن کم هنگام تولد. در عین حال در طول حیات نیز فاکتورهای دیگری مانند فشار خون، دیابت، اضافه وزن، رژیم غذایی نامناسب، مصرف دخانیات و... نیز می‌توانند باعث آماده شدن فرد برای سکته شوند.
راهکارهایی ساده اما موثر
حالا و با تمام این تفاصیل و با تمام کمبودهای تجهیزاتی و دارویی در این زمینه شهروندان چگونه می‌توانند احتمال ابتلا به سکته مغزی را در خود کاهش دهند؟ دکتر زمانی معتقد است که بهترین شیوه، تغییر سبک زندگی است. وی در این خصوص به «هفت صبح» می‌گوید: باید سبک زندگی‌مان را تغییر دهیم چه از جنبه عمومی و چه از منظر فردی. از جنبه عمومی دولت و شهرداری‌ها و سایر نهادهای متولی باید کاری کنند که خیابان‌ها و معابر و بوستان‌های ما برای پیاده‌روی و انجام فعالیت‌های ورزشی و دوچرخه سواری آماده شود.
چون اصولا انجام ورزش در سکته مغزی بسیار مهم است به‌طوریکه ثابت شده انجام حدود ۱۵۰دقیقه ورزش در هفته می‌تواند به نحو چشمگیری مانع از ابتلا به سکته مغزی شود. در کنار ورزش باید برنامه غذایی‌مان را نیز اصلاح کنیم. مثلا مصرف نمک را به حداقل برسانیم. یا دولت و وزارت بهداشت تدابیری را اتخاذ کنند که مواد اولیه‌های خوراکی نمک زیادی نداشته باشد. استرس هم از دیگر عوامل موثر در بروز سکته مغزی است. گرچه این عامل یک فاکتور عمومی در ابتلا به بیماری‌های مختلف است و نباید به این تصور اشتباه دامن زد که استرس به تنهایی می‌تواند باعث بروز سکته مغزی شود.
