تهران در آستانه بحران خشکسالی با ۳۲ هزار چاه غیرمجاز
تهران در آستانه بحران خشکسالی با ۳۲ هزار چاه غیرمجاز قرار دارد
به گزارش هفت صبح و به نقل از رکنا، بحران آب در منطقه تهران، به‌ویژه در زمستان ۱۴۰۳، با توجه به کاهش بارش‌ها و ذخایر آبی ، یکی از چالش‌های جدی محیط‌زیستی و اجتماعی کشور است. این بحران ناشی از ترکیب عواملی مانند کاهش بارش، تغییرات اقلیمی و مشکلات مدیریتی است.
مهدی زارع، استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی، در این‌باره می‌گوید: خشکسالی ناشی از کمبود بارندگی‌های سال‌هاست که موجب کاهش ذخایر زیرزمینی و ناتوانی در بازسازی آنها می‌شود. تغییرات اقلیمی نیز بر این وضعیت تأثیرگذار است، زیرا بارش‌ها به طور منظم و پیوسته نمی‌آیند.
وضعیت بارندگی‌ها و منابع آب
بارش برف و باران در زمستان ۱۴۰۳ در البرز مرکزی، که منبع اصلی تأمین آب تهران است، به‌شدت کاهش یافته است. از اول مهر تا ۱۰ اسفند ۱۴۰۳، بارش‌ها در استان تهران به ۸۸ میلی‌متر رسید که نسبت به سال گذشته، ۴۴ درصد کاهش نشان می‌دهد. کاهش ذخیره برف در ارتفاعات البرز، مهم‌ترین منبع آب شیرین برای تابستان، نگرانی‌ها را افزایش داده است.
رودخانه‌های اصلی تأمین‌کننده آب تهران مانند جاجرود، لار و لتیان با کاهش شدید جریان مواجه‌اند و حجم آب سدهای تهران به زیر ۴۰ درصد ظرفیت خود رسیده است. همچنین، افت سطح آب‌های زیرزمینی به میزان یک تا دو متر در سال و فرونشست زمین در برخی مناطق نیز از پیامدهای بحران آب است.
علل بحران و فشارهای مضاعف
برخی از عوامل دامن‌زننده به بحران کم‌آبی تهران شامل کشاورزی ناکارآمد، کاهش بارش برف، افزایش دما و حفر چاه‌های غیرمجاز است. این عوامل همزمان با مدیریت ناپایدار و افزایش جمعیت در تهران و حومه (بیش از ۱۶.۵ میلیون نفر) فشار مضاعفی بر منابع آب وارد می‌آورند. همچنین، مصرف بی‌رویه آب در صنایع و ویلاهای لوکس و کاشت محصولات پرآب مانند هندوانه و صیفی‌جات در مناطق کم‌آب نیز بحران را تشدید می‌کند.
راهکارهای مقابله با بحران
برای مقابله با بحران آب، توسعه سیستم‌های بازیافت فاضلاب شهری، مقابله با تغییرات اقلیمی از طریق کاشت درختان مقاوم به خشکی، مشارکت در برنامه‌های بین‌المللی کاهش گازهای گلخانه‌ای، اصلاح قوانین و تقویت زیرساخت‌های آبرسانی ضروری است. علاوه بر این، اعمال جریمه‌های سنگین برای مصرف‌کنندگان پرمصرف و سرمایه‌گذاری در تصفیه‌خانه‌ها و شبکه‌های آبرسانی مدرن از جمله اقداماتی است که باید در دستور کار قرار گیرد.
خشکسالی و پیامدهای آن
خشکسالی در منطقه البرز طی ۲۵ سال اخیر به مراحل پیشرفته‌تری همچون خشکسالی هیدرولوژیک و اجتماعی-اقتصادی رسیده است. کاهش ذخیره برف و بارش، کاهش جریان آب رودخانه‌ها و مشکلات کشاورزی از جمله پیامدهای این روند است. کاهش رطوبت خاک و تنش آبی برای کشاورزی در دشت‌های پایین‌دست البرز، مانند ورامین و شهریار، از جمله نشانه‌های خشکسالی کشاورزی است.
تأثیرات تغییرات اقلیمی
افزایش دما در البرز طی ۲۵ سال اخیر به کاهش ذخیره برف و تبخیر بیشتر آب منجر شده است. از سال ۱۳۷۵ تا ۱۴۰۳، ۱۵ سال با بارش زیر نرمال در البرز ثبت شده است. این روند به کاهش بارش‌ها و تغییر الگوهای بارشی منجر شده و خشکسالی را تشدید کرده است.
پیش‌بینی آینده و لزوم اقدامات فوری
اگر روند کنونی ادامه یابد، ممکن است البرز جنوبی و منطقه پیرامون تهران طی دهه آینده به یک «منطقه نیمه‌خشک» تبدیل شود که بازگشت از آن نیازمند دهه‌ها تلاش و سرمایه‌گذاری خواهد بود. برای جلوگیری از این وضعیت، اقداماتی همچون تغذیه مصنوعی آبخوان‌ها، اصلاح الگوی کشت و کاهش مصرف آب به‌طور فوری ضروری است.
