بازخوانی کارنامه علی حاتمی در سالروز تولد این فیلمساز فقید
روزنامه هفت صبح، گروه تلویزیون | علی حاتمی ۲۳ مرداد ۱۳۲۳ به دنیا آمد و ۱۴ آذر ۱۳۷۵ بر اثر بیماری سرطان از دنیا رفت. در همه این سال‌ها کارنامه‌اش بارها مرور شده و از منظر مختلف مورد ارزیابی قرار گرفته است. گزارش امروز هفت‌صبح مروری است بر سریال‌هایی که حاتمی کارگردانی کرد. او صاحب سریال ماندگار «هزاردستان» است که متن و فرامتن آن روی دیگر ساخته‌های تلویزیونی‌اش سایه انداخته. حال آنکه مجموعه دیگرش همچنان روپا، جذاب و پرنکته هستند.
داستانهای مولوی| 1353
فیلم‌های «حسن کچل»، «طوقی»، «باباشمل»، «قلندر»، «خواستگار» و «ستارخان» را ساخته بود که سراغ سریال «داستانهای مولوی» رفت. جالب آنکه غالب این آثار توفیقی در گیشه نداشتند و موردی مثل «ستارخان» در زمان خود فهم نشد. علی حاتمی پس از آن به تلویزیون رفت و فیلمنامه اولین سریالش را با نگاهی به حکایت‌های مولانا نوشت و آن را در شش قسمت کارگردانی کرد.
زنده‌یاد جمشید مشایخی شاخص‌ترین بازیگر سریال بود و داستان با بیت مشهور مولوی و با صدای احمد شاملو شروع می‌شد: «خوش‌تر آن باشد که سر دلبران / گفته آید در حدیث دیگران». کیفیت نسخه‌ای که در اینترنت موجود است، بالا نیست اما همچنان می‌توان با داستان آن همراه شد. نکته مهم‌تر اما کوشش حاتمی برای برگردان برخی داستانهای مثنوی معنوی به زبان تصویر است. اتفاقی که پس از آن در فیلم‌ها و سریال‌ها به این شکل تکرار نشد.
سلطان صاحبقران|1354
علی حاتمی همزمان که «داستانهای معنوی» را می‌ساخت، روی طرح سریال بعدی کار می‌کرد. او پیش‌تر با فیلم «ستارخان» علاقه‌اش به تاریخ را نشان داده بود و با سریال «سلطان صاحبقران» وجهی دیگر از تاریخ را به تصویر کشید. داستان سریال روایتی است از ماجرای قتل امیر‌کبیر و اتفاقات خاص بارگاه ناصرالدین‌شاه که اولین‌بار سال 54 روی آنتن رفت؛ سال 56 بازپخش شد اما دیگر امکان پخش از تلویزیون را به‌دست نیاورد.
اين سريال تا سال‌ها در آرشيو تلویزیون رها شده بود تا اينكه لابراتوار صداوسیما به درخواست جشنواره جهاني فجر يك فيلم 90دقيقه‌اي از آن استخراج كرد و با عنوان «اميركبير» رونمايي شد. حاتمی در این اثر، هنرش در خلق تصویرهای بدیع و دیالوگ‌های خاص را به رخ کشید و بازی‌هایی متفاوت از بازیگران گرفت.
تا جایی که به‌زعم غالب منتقدان، يكي از بهترين نقش‌آفريني‌هاي ناصر ملك‌مطيعي در «سلطان صاحبقران» و نقش اميركبير رقم خورده است. ایرِن زازیانس نیز در نقش مهدعلیا عملکردی تحسین‌شده از خود به‌جا گذاشت. همین اتفاق برای جمشید مشایخی (ناصرالدین‌شاه قاجار)، زری خوشکام (عزت‌الدوله)، پرویز فنی‌زاده (ملیجک) و دیگران رخ داد. بر اساس روایت‌ها، حاتمی سه سال برای نوشتن فیلمنامه سریال وقت گذاشته و از 32 كتاب معتبر تاریخی بهره برده است.
هزاردستان| ۱۳۶۷
شاخص‌ترین سریال علی حاتمی «هزاردستان» است که روایت‌های متعددی درباره متن و حاشیه‌اش بیان شده. او ایده‌ای بزرگ در سر داشت و می‌خواست یک مجموعه تاریخی با نام «جاده ابریشم» با نگاهی به زندگی شخصیت‌های برجسته معاصر بسازد. در نهایت اما به نسخه فعلی رسید که گفته می‌شود 11 ساعت آن سانسور شده!
حاتمی در «هزاردستان» برخی اتفاقات و آدم‌های واقعی را دراماتیزه کرد که در قالب شخصیت‌های رضا خوشنویس، خان مظفر، ابوالفتح صحاف، مفتش شش‌انگشتی، شعبان جعفری و… به بار نشست. سریال عرصه درخشش چشمگیر بازیگرانی چون عزت‌الله انتظامی، جمشید مشایخی، داوود رشیدی، محمد‌علی کشاورز و … بود.
این را هم می‌دانید که حاتمی برای این سریال شهرک غزالی را ساخت و یک یادگاری ارزشمند به جا گذاشت. همچنین حاتمی تهران خودش را ساخت و تاریخ خودش را روایت کرد. «هزاردستان» بارها روی آنتن تلویزیون رفته و هنوز از جذابیت‌هایش کم نشده. اتفاقا هر بار می‌توان نکته‌ای تازه از این سریال جذاب به‌دست آورد…. . «هزاردستان» در فهرست ملی برنامه حافظه جهانی یونسکو ثبت شده است.
جهان پهلوان تختی| ناتمام ماند
علی حاتمی سودای ساخت دو فیلم داشت که اجل مهلت نداد. یکی درباره پیامبر اسلام با عنوان «آخرین پیامبر» بود و دیگری «جهان پهلوان تختی». حین ساخت فیلم «جهان پهلوان تختی» اما بیمار شد و روایت او از این چهره خاص ورزش ایران ناتمام ماند. حاتمی تصمیم داشت در کنار ساخت نسخه سینمایی «جهان پهلوان تختی» یک سریال هم از آن تدوین کند. حیف که چنین اتفاقی رخ نداد و فیلم-مجموعه تختی به سرانجام نرسید.
