پرونده‌ای برای بازیگران مطرحی که دست به قلم شدند
روزنامه هفت صبح، مرجان فاطمی | بسیاری از بازیگران و مجریان در سراسر دنیا قبل یا بعد از اینکه به شهرت رسیده‌اند، دست به انتشار کتاب‌هایی در حوزه‌های مختلف زده‌اند. در ایران هم از این موارد کم نداریم. به بهانه بازگشایی نمایشگاه کتاب بعد از دو سال تعطیلی، پرونده این هفته را به بازیگران و مجریانی اختصاص داده‌ایم که در دوره‌ای از فعالیت‌های حرفه‌ای‌شان تصمیم گرفته‌اند داستانی بنویسند، شعری بسرایند یا کتاب‌هایی از نویسنده‌های مطرح و پرفروش دنیا را ترجمه کنند.
تعدادشان کم نیست و طبیعتا در دو صفحه روزنامه امکان برای پرداختن به همه آنها وجود ندارد. سعی کرده‌ایم در هر مورد دست روی چهره‌هایی بگذاریم که یا آثار مهمتری منتشر کرده‌اند یا خودشان چهره‌هایی مطرح یا خبرساز بوده‌اند. از میان بازیگران، لیلا اوتادی و شیلا خداداد هم باید در این جمع قرار می‌گرفتند. اوتادی مجموعه شعری به‌نام «در بهشتی که کلاغ نیست، مترسک هم نیست» منتشر کرده و خداداد هم سال‌ها پیش کتابی در حوزه کودک به‌نام «من و مهارت‌های زندگی» را ترجمه کرده است. در هر مورد ضمن بیان مطالبی درباره آثار هریک از بازیگران به این مسئله هم اشاره کرده‌ایم که آنها در کدام بخش از کارنامه بازیگری‌شان سراغ نگارش کتاب‌ها رفته‌اند.
حسن پاکدل / تالیف / نام کتاب: یاغی
در نمایشگاه کتاب امسال از اولین رمان حسین پاکدل با نام «یاغی» در نشر ثالث رونمایی شد. هنوز اطلاعات چندانی درباره حال‌وهوای رمان در دسترس نیست. فقط این بخش از کتاب منتشر شده است: «خب، الحمدلله!… بسیار خشنودم که یاران موافق بالاخره رسیدن به فصل برداشت. در این کارزار البته طیِ طریقِ سختی شد ولی با این همه، برای من مثل روز روشن بود با جدّ و جهد دوستانِ همقسم می‌رسیم به این نقطه آرامش عاقبت!… چرا؟… ا
لبته جان کلام رو دوستان گفتن ولی بنده هم اشاره‌ای می‌کنم… این ملت خواستش مبنایی نداره، بیشتر دربندِ فتح و تخریبِ نظمِ جاریّه‌ست، اندیشه جایگزینِ بی‌عیب نداره و نداشته هیچ‌وقت، با نهیبی هم جا می‌زنه فی‌الفور، احساسش به باران بهاری شبیهه، تبِ تندش که فرو نشست، می‌نشینه به تماشا و آه و ناله؛ همین فقره در این مُلک شده اسباب اغتشاش…»
جایگاه بازیگر زمان انتشار کتاب: حسین پاکدل را بیشتر به عنوان مجری و بازیگر در سینما و تلویزیون می‌شناسیم اما او سالیان سال است که دستی بر قلم دارد و فیلمنامه و نمایشنامه‌‌های موفقی نوشته است و از این جهت اهمیت بسیار زیادی دارد. پاکدل اولین رمانش را همین امسال درحالی منتشر کرده که به عنوان نویسنده و بازیگر در جایگاه ویژه‌ای قرار دارد.
علی مصفا / ترجمه / نام کتاب: یادداشت‌های زیرزمین
کتاب «یادداشت‌های زیرزمینی»، نوشته فئودور داستایفسکی با ترجمه علی مصفا در نشرچشمه رونمایی شد. این داستان پیش‌تر توسط رحمت الهی و حمیدرضا آتش‌برآب ترجمه شده بود و حالا علی مصفا سومین ترجمه از این اثر درخشان داستایفسکی را به بازار فرستاده است. اینکه علاقه‌مندان به ادبیات تا چه حد برای خواندن این داستان به علی مصفا اعتماد کنند مشخص نیست اما به هرحال مصفا با ترجمه یکی از آثار داستایوفسکی در اولین قدم، کار موثری انجام داده است. چون به هرحال «یادداشت‌های زیرزمین» مربوط به سال‌های پختگی این نویسنده شهیر روس است و یکی از پیچیده‌ترین آثار او به حساب می‌آید. داستایوفسکی در «یادداشت‌های زیرزمین» به جنبه‌های مختلف روانشناختی انسان پرداخته است.
جایگاه بازیگر زمان انتشار کتاب : علی مصفا از اوایل دهه هفتاد با فیلم‌هایی مثل «لیلا»، «پری»، «پارتی» و … توانست به چهره مهمی در سینمای ایران تبدیل شود و در تلویزیون هم با دو سریال «کیف انگلیسی» و «پریدخت» توجه‌ها را جلب کند. مصفا سال ۱۳۸۲ اولین فیلمش را به نام «سیمای زنی در دوردست» ساخت اما دومین فیلمش «پله آخر» که اقتباسی از «دوبلینی‌ها»ی جیمز جویس بود خیلی بیشتر مورد توجه قرار گرفت و جوایز زیادی هم برایش به همراه داشت. فیلم‌های «چیزهایی هست که نمی‌دانی»، «در دنیای تو ساعت چند است؟» و «جهان با من برقص» از مهمترین آثار او در دهه نود بودند.
نیکی کریمی / ترجمه / نام کتاب: آوازهایی که مادرم به من آموخت، نزدیکی، عشق زمان غم، نور ماه بر درختان کاج
از بین بازیگران، نیکی کریمی بیشترین تجربه را در ترجمه آثار ادبی داشته است. سابقه ترجمه او به سال ۱۳۸۰ و ترجمه کتاب «آوازهایی که مادرم به من آموخت» برمی‌گردد؛ کتابی درباره زندگی مارلون براندو که به قلم رابرت لینزی نوشته شده بود. کریمی چهار سال بعد، رمان «نزدیکی» اثر حنیف قریشی را ترجمه کرد؛ نویسنده‌ای که کریمی چند سال بعد سراغ مجموعه داستان «عشق زمان غم» به قلم او رفت و آن را هم ترجمه کرد. «نور ماه بر درختان کاج» مجموعه هایکویی بود اثر جاناتان کلمنتس که کریمی سال ۱۳۸۵ ترجمه آن را به بازار فرستاد. او همچنین ترجمه مجموعه‌ای از اشعار صد شاعر زن چینی را هم در کارنامه‌اش دارد.
جایگاه بازیگر زمان انتشار کتاب : نیکی کریمی از دهه هفتاد به عنوان یکی از ستاره‌های مطرح سینما شناخته می‌شود. او اولین کتابش را زمانی ترجمه کرد که به خاطر بازی در فیلم‌های «عروس»، «سارا»، «پری»، «روانی» و «دو زن» بسیار مورد توجه قرار گرفته بود و برای هرکدام از این فیلم‌ها نامش در فهرست نامزدهای سیمرغ قرار گرفته بود. او بخش عمده فعالیت‌هایش را در حوزه ادبیات در دهه هشتاد انجام داد و بعد از رفتن سراغ کارگردانی، فعالیتش در این حوزه کمتر شد.
لیلا حاتمی / ترجمه / نام کتاب: شب افتتاح، شش گ‍ف‍ت و گ‍و با پیکاسو، گرترود
لیلا حاتمی سال ۱۳۸۱ فیلمنامه «شب افتتاح» نوشته جان کاساوتیس را برای مجموعه «صدسال سینما، صد فیلمنامه» نشر نی ترجمه کرد. «شب افتتاح» یکی از بهترین فیلم‌های کاساوتیس و از شاخص‌ترین فیلم‌هایی است که به تئاتر می‌پردازد به احساس بازیگر روی صحنه و دلهره او هنگام ایفای نقش. «شش گفت‌و‌گو با پیکاسو: گفت‌و‌گو با پیکاسو درباره تابلوی زنان الجزیره» نوشته دانیل هانری کان وایلر، دومین ترجمه لیلا حاتمی بود که سال ۱۳۸۲ برای نشر دیگر انجام داد. سومین ترجمه‌اش هم فیلمنامه فیلم مشهور «گرترود» اثر کارل تئودور درایر بود که سال ۱۳۸۲ با مقاله‌ای از بابک احمدی توسط نشر مرکز منتشر شد.
جایگاه بازیگر زمان انتشار کتاب : حاتمی سال ۱۳۸۱ در حالی سراغ ترجمه رفت که با فیلم‌های «لیلا»، «شیدا»، «آب و آتش» و «ایستگاه متروک» بسیار مورد توجه قرار گرفته بود. برای «لیلا» یک دیپلم افتخار در کارنامه داشت و برای «شیدا» و «ایستگاه متروک» هم نامزد دریافت سیمرغ شده بود. همچنین در جشن انجمن منتقدان و جشن خانه سینما برای «آب و آتش» مورد تحسین قرار گرفته بود. عمده فعالیت‌های حاتمی در زمینه انتشار کتاب به اوایل دهه هشتاد برمی‌گردد و بعد از سال ۱۳۸۲ فعالیتی در این زمینه از او ندیده‌ایم.
ترانه علیدوستی / ترجمه / نام کتاب: تاریخ عشق و رویای مادرم
سال ۱۳۹۵ رمان «تاریخ عشق»، نوشته نیکول کراوس با ترجمه ترانه علیدوستی توسط نشر مرکز منتشر شد. آن زمان کتاب با چنان استقبالی روبه‌رو شد که در مدت‌زمان کوتاهی به چاپ دهم رسید. این رمان درباره رابطه یک نویسنده ناموفق و آواره جنگ جهانی دوم با دختر جوانی است که سرپرستی مادر بیوه و عزادارش را به عهده گرفته. این اثر سال ۲۰۰۶ در زمره نامزدهای نهایی جایزه ادبی اورنج اعلام شده و در سال ۲۰۰۸، جایزه ادبی ویلیام سارویان را به دست آورده بود. علیدوستی دو سال بعد یعنی در سال ۱۳۹۷ هم مجموعه داستان «رویای مادرم»، را به قلم آلیس مونرو، نویسنده کانادایی ترجمه کرد. این مجموعه توسط نشر مرکز منتشر شد. علیدوستی جایزه ادبی پروین اعتصامی را در پنجمین دوره برگزاری آن در قسمت ادبیات داستانی با ترجمه رویای مادرم به‌دست‌آورد. این کتاب حالا به چاپ پانزدهم رسیده و هنوز هم جزو آثار پرفروش نشر مرکز است.
جایگاه بازیگر زمان انتشار کتاب : علیدوستی از همان نقطه ورودش به سینما با «من ترانه پانزده سال دارم» شناخته شد و اولین سیمرغش را گرفت. بعد از آن به خاطر «شهر زیبا»، «چهارشنبه سوری»، «کنعان»، «درباره الی»، «پذیرایی ساده»، «آسمان زرد کم‌عمق» و … توانسته بود بار دیگر توجه‌ها را به سمت خودش جلب کند. او در شرایطی سراغ ترجمه رفت که جایگاهش از همه نظر در سینمای ایران تثبیت شده بود.
