حل‌المسائل بازنشستگی با فرمول جدید
روزنامه هفت صبح| تصميم روز گذشته مجلس براي افزايش سن بازنشستگي مردان و زنان آنقدر مهم است كه روي خبرهاي ديگر سايه انداخت و شايد بتوانيم آن را يكي از مهم‌ترين اصلاحات اقتصادي سال‌هاي اخير در نظر بگيريم كه به‌طور مستقيم با وضعيت صندوق‌هاي بازنشستگي در ارتباط است.
اين تصميم مربوط به يك بند الحاقي در لايحه برنامه هفتم توسعه بود كه ديروز در مجلس تصويب شد و منتظر تاييد از طرف شوراي نگهبان است. حالا جزئيات آن چيست و چرا اين تصميم در برنامه هفتم توسعه گنجانده شده است؟
اولين و مهم‌ترين نكته اين است كه سقف سن بازنشستگی برای مردان ۶۲سال و برای زنان ۵۵سال تعیین شد يعني بيشتر از اين سن اجازه كار نداريد و با هر ميزان سابقه كار بايد به بازنشستگي سلام كنيد.
علاوه بر اين حداكثر سقف سنوات خدمت 35 سال تعيين شد يعني براي دريافت حقوق كامل بعد از بازنشستگي به همين ميزان سابقه پرداخت بيمه داشته باشيد. اين قانون براي افرادي است كه در حال حاضر شاغلند.
حالا چقدر بايد كار كنيد تا بازنشسته شويد؟ اين رقم به صورت پلكاني و طبق سابقه كار فعلي شما مشخص مي‌شود. هرچقدر سابقه كار بيشتر و سال‌هاي بيمه‌پردازي بيشتري داشته باشيد، كمتر در انتظار بازنشستگي مي‌مانيد.
طبق اين فرمول كه ديروز در مجلس تصويب شد، مي‌توانيد حساب كنيد چند سال تا آغاز دوران بازنشستگي شما باقي مانده است:
اگر بين 28 تا 30 سال سابقه كار داريد، با همان 30 سال سابقه كار مي‌توانيد بازنشسته شويد. در واقع شما تنها گروهي هستيد كه نبايد بيشتر كار كنيد. شاغلاني كه سابقه كار كمتري دارند، بايد خودشان را براي سال‌هاي كاري بيشتر و ديرتر رسيدن به بازنشستگي آماده كنند.
كساني كه بين 26 تا 28 سال سابقه خدمت دارند، به ازای هر سال باقي‌مانده تا پايان خدمت، دو ماه به ميزان خدمتشان اضافه می‌شود.
اين مثال بيشتر به واضح شدن ماجرا كمك مي‌كند: شما كارمندي هستيد كه 26 سال سابقه كار داريد و طبق قوانين فعلي چهارسال ديگر زمان داريد تا به 30 سال خدمت برسيد. حالا به ازاي هر سال باقي‌مانده- يعني همين چهار سال- بايد دوماه كار كنيد تا بازنشسته شويد؛ به اين ترتيب بعد از 30سال و هشت ماه كار به دوران بازنشستگي مي‌رسيد.
کسانی كه 20 تا 25سال سابقه كار دارند، به‌ازای هر سال باقي‌مانده تا زمان بازنشستگی، سه ماه اضافه مي‌شود؛ براي مثال كساني‌كه 25سال كار كرده‌اند، با 30سال و 15 ماه بازنشسته مي‌شوند.
کسانی که بین 10 تا 20 سال سابقه كار و پرداخت بيمه دارند هم به‌ازای هر سال باقي‌مانده، چهار ماه به سنواتشان اضافه می‌شود؛ يعني اگر 10سال سابقه كار داشته باشيد، بعد از 30 سال و 80 ماه بازنشسته مي‌شويد.
کسانی که زیر10 سال سابقه كار دارند هم ميزان سنوات خدمتشان 35سال می‌شود.
افرادي كه در سن 62سالگي قرار دارند، تكليفشان چيست؟ آنها مشمول اين بندها نمي‌شوند و با هر ميزان سابقه كاري كه دارند، بازنشسته مي‌شوند. بازنشستگي پيش از موعد هم در اين لايحه مجاز شمرده شده و قوانين مربوط به بازنشستگي ایثارگران و مشاغل سخت هم جداي از اين لايحه است و طبق قوانين داخلي خود دستگاه‌ها تعيين مي‌شود.
در سال‌هاي گذشته درخواست براي افزايش سن بازنشستگي از طرف كارشناسان زيادي مطرح شده و از نگاه اين گروه براي سرپا نگه داشتن صندوق‌هاي بازنشستگي ضروري است چون اين صندوق‌ها يا ورشكسته‌اند يا در آستانه رسيدن به اين مرحله قرار دارند.
هدف مجلس هم اصلاح اين وضعيت است و درواقع طبق آنچه ديروز در اين لايحه تصويب شد، ميزان سال‌هاي بيمه‌پردازي مردم بيشتر و تعداد سال‌هاي دريافت مستمري به نسبت قوانين فعلي كمتر مي‌شود تا شايد در طولاني مدت ميزان ورودي صندوق‌هاي بازنشستگي افزايش پيدا كند.
افزايش سن بازنشستگي در واقع راهكاري براي جبران ناترازي منابع و مصارف صندوق‌هاي بازنشستگي است. در شرايط عادي بايد به ازای یک نفر شاغل، شش یا هفت نفر بازنشسته داشته باشيم، اما اين نسبت فعلا در ايران برعكس است و تعداد كساني كه مستمري دريافت مي‌كنند، از كساني كه حق بيمه مي‌پردازند بيشتر است.
دلايل زيادي در بحراني شدن وضعيت اين صندوق‌ها وجود دارد كه پيرشدن جمعيت و مداخلات دولت در قوانين بازنشستگي و بيمه‌ها بخشي از آنهاست. سهم افراد بالاي 65 سال و بازنشسته در سال 1415 نسبت به امروز چند برابر مي‌شود و تعدادشان به 10 برابر مي‌رسد و اين يعني بيشتر شدن پرداخت مستمري توسط صندوق‌ها.
علاوه بر اين قوانین مختلفی در این سال‌ها تصویب شده که سن بازنشستگی را کم کرده و دولت هم به طور کلی کارمندان کمتری نسبت به گذشته دارد. مشکلات اقتصادی و مدیریتی هم باعث شده سرمایه‌گذاری صندوق‌ها چندان سودده نباشد و با توجه به تعداد کارمندان زیادی که در سال‌های گذشته جذب شده، تعداد بازنشستگان هم زیاد است.
۹۰ درصد منابع این صندوق‌ها از طرف دولت تامین می‌شود تا برای تأمین هزینه‌های مربوط به بازنشستگان که حدود یک میلیون و ۷۰۰ هزار نفر هستند، مشکلی ایجاد نشود. حالا اين دومينو در حال رسيدن به سازمان تامين اجتماعي است كه بزرگترين صندوق بيمه‌اي ايران محسوب مي‌شود و معيشت بخش زيادي از جمعيت كشور به اين صندوق گره خورده است.
روند فعلي در سال‌هاي آينده باعث مي‌شود اين صندوق هم با بحران روبه‌رو شود و در اين شرايط كمك گرفتن از بودجه دولتي هم كار را پيش نمي‌برد. امروز ۱۸صندوق بازنشستگی در كشور فعالند كه وضعيت مشابهي دارند. دولت در بودجه سال 1402، حدود ۳۳۱هزار میلیارد تومان به اين صندوق‌ها اختصاص داد تا از بحران خارج شوند.
