خاوری کجاست؟ سیر تا پیاز افسانه ۳هزار میلیاردی
روزنامه هفت صبح، نگین باقری| ماجرای بازگشت خاوری یک شایعه مبهم در فضای مجازی بود که تا روز پنجشنبه کسی آن را رد نمی‌کرد و فقط از این کانال به آن کانال می‌چرخید. در این مدت برخی حساب‌های فعال در فضای مجازی با ادعای مفقود شدن محمودرضا خاوری متهم فراری مقیم کانادا مدعی انتقال او به ایران شدند.
این برای اذهان عمومی دو معنا می‌داد: اول اینکه یک مجرم به کشور برگشته، دوم اینکه سه هزار میلیارد تومان سرمایه وارد کشور شده است. حالا که خبر ورود خاوری به ایران تکذیب شده، آیا اصلا این فرض که او سه هزار میلیارد تومان با خود در چمدان برده، درست است؟ اصلا چطور می‌شود سه هزار میلیارد تومان را با خود خارج کرد؟
اگر در مورد ماجرای خاوری و میزان دقیق اتهام مالی او کنجکاو هستید این گزارش را بخوانید:دراین گزارش به روز بیست و یکم شهریور سال ۱۳۹۰ برگشتیم تا ببینیم این سه هزار میلیارد تومان چطور قطره قطره جمع شد و درگیر شدن بانک‌ها با یکدیگر، دست روابط مالی مه‌آفرید خسروی و خاوری را هم رو کرد.
* خبر گم شدن و بعد انتقال خاوری به ایران اول یک شایعه بود اما وقتی مشرق‌نیوز و خبرگزاری فارس برای لحظاتی خبر را منتشر و بلافاصله آن را حذف کردند، دیگر همه بیشتر از قبل به داستان مشکوک شدند.
* خاوری کیست؟ او مدیرعامل بانک ملی در اواخر دهه ۸۰ است که بیش از یک دهه قبل در پی اختلاس سه هزار میلیارد تومانی به کانادا فرار کرد و اینطور که مقامات ایران می‌گویند، به خاطر همکاری نکردن کانادا برای استرداد مجرمین، دیگر به کشور برنگشت. همین باعث شده که خاوری، خانه‌اش، اموالش و حتی فعالیت اقتصادی فرزندانش برای همه ایرانیان شبیه یک طلب قدیمی باشد که هر وقت اسم خاوری می‌آید، داغ این سه هزار میلیارد تومان هم تازه شود.
* بعد از دو روز شایعه و فضای مبهم بر‌سر این موضوع، مدیرعامل خبرگزاری قوه قضاییه ماجرا را تکذیب کرد. دیگر چه خبر رسمی درباره این موضوع آمده؟ وزارت دادگستری کانادا درباره اخبار متناقض از مفقود شدن محمودرضا خاوری و انتقال احتمالی او به ایران، گفته با ایران معاهده استرداد ندارند و بعد هم اضافه کرده که در موقعیتی نیستیم که توضیح بیشتری درباره وضعیت خاوری بدهیم. از طرف دیگر پلیس تورنتو به صدای آمریکا گفت هیچ گزارشی از مفقود شدن محمودرضا خاوری دریافت نکرده است.
* آیا این اولین بار است که چنین شایعه‌ای درباره خاوری منتشر می‌شود؟ نه. سال ۹۱ که کانادا اصلا زیر بار اینکه خاوری به این کشور سفر کرده نمی‌رفت. بعد از پذیرش این موضوع، در سال ۹۲ شایعه خروج خاوری از کانادا مطرح شد و تسنیم نوشت که « به گفته پلیس کانادا، خاوری از کانادا خارج شده و احتمالا به کشورهای آمریکای جنوبی و حوزه کارائیب فرار کرده است.» یک بار دیگر هم در سال ۱۳۹۶ در آستانه صدور حکم، شایعه شد که خاوری به قتل رسیده است.
* شهریور ۹۰ وقتی قوه قضاییه خبر آشکار شدن فساد سه هزار میلیارد تومانی را داد، آن را بزرگ‌ترین فساد اقتصادی تا آن روز توصیف کرده بود. این تخلف سنگین ابتدا از بانک صادرات شروع و در ادامه به بانک‌های خصوصی و دولتی دیگر سرایت کرد.
چطور می‌شود سه هزار میلیارد تومان دزدید؟
یک: برای جواب به این سوال، اول باید سراغ اسم امیر منصور آریا برویم. قبل از همه این اتفاق‌ها آریا ساکن آلمان بود ولی وقتی به ایران برمی‌گردد هلدینگی با همکاری برادرانش تاسیس می‌کند که ۲۰ هزار کارمند داشته. در طول سال‌ها مدام شرکت‌های جدیدی زیر پرچم این هلدینگ جمع و هلدینگ او هر سال بزرگ و بزرگ‌تر می‌شود. از بیرون اینطور به نظر می‌رسید که امیر منصور آریا یا همان مه‌آفرید خسروی با این شرکت‌ها تجارت می‌کرد اما بعدا مشخص شد که بخشی از کار او غیرقانونی بوده. همین باعث شد که پای آریا شهریور ۱۳۹۰ گیر بیفتد.
دو: صورت ساده ماجرا این بوده که شرکت الف، زیرمجموعه دارایی‌های آقای آریا، از شرکت ب که باز هم متعلق به همان فرد بوده، به صورت صوری جنس می‌خرید. شرکت ب از الف درخواست ضمانت پول اجناس می‌کرد و بر همین اساس آقای آریا راهی بانک می‌شد و از بانک درخواست یک ضمانتنامه بانکی یا همان ال‌سی می‌کرد تا قراردادی سه‌طرفه بسته شود. به این صورت که طرف اول (خریدار) با واریز وجه یا ارائه وثیقه به بانک از بانک درخواست می‌کند که بعد از تحویل کالا، پرداخت وجه به فروشنده را تضمین کند. بانک هم در مقابل کارمزدی دریافت می‌کند که در ازای تضمین خریدار و تامین پول به جای او این کارمزد محاسبه می‌شود.
سه: اینجا اولین بانک، بانک صادرات شعبه فولاد خوزستان بوده که باید از امیرمنصور خسروی وثیقه دریافت و برای او ضمانتنامه صادر می‌کرد. او اولین قدم رشوه را برداشته بود و با یک میلیارد تومان، بدون اینکه وثیقه‌ای بگیرد، ضمانتنامه بانکی برای آریا صادر می‌کند. بعد از آن آریا این ضمانتنامه را به بانک‌های دیگر می‌برد و در ازای آن وام می‌گیرد.
چهار: بانک‌های دیگر ضمانتنامه بانک صادرات را به عنوان تضمین بازپرداخت وام درنظر گرفته، بهره بانکی را از ضمانتنامه کم کرده و باقی مانده را به خسروی پرداخت کرده است. با این کار آریا حدود سه هزار میلیارد تومان وام می‌گیرد و اقساط این وام‌ها را هم پرداخت می‌کند.
پنج: در مرحله بعد بین بانک‌ها مجادله‌ای در می‌گیرد. چون همانطور که نوشته شد، آنها در ازای ضمانتنامه‌های بانکی بانک صادرات، وام داده بودند و حالا سودشان را می‌خواستند. در این شرایط که آریا فقط می‌توانسته اصل وام را برگرداند، آنها یقه بانک صادرات را می‌گیرند که تو ضمانتنامه صادر کردی، پس باید سود ما را هم بدهی.
شش: ماجرا زمانی بر‌ملا شد که آریا در یکی از معاملات خود در نقدینگی به مشکل برخورد و به جای اینکه از مدیر بانک صادرات شرکت فولاد بخواهد که باز هم ضمانتنامه برایش صادر کند، از مدیر بانک صادرات خوزستان درخواست می‌کند یک ضمانتنامه ۳۰ میلیارد تومانی برای شرکتش صادر کند. مدیر ابتدا با توجه به گردش بالای مالی و اعتبار شرکت هلدینگ آریا، قبول می‌کند ولی در بررسی‌های بیشتر متوجه می‌شود که درخواست صدور ضمانتنامه به صورت رسمی به ثبت نرسیده و اسناد پشتیبان وجود ندارد.
این موضوع منجر به بازرسی از بانک صادرات شعبه فولاد شده و معلوم می‌شود که طی دو سال گذشته، حدود دو هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان، ضمانتنامه صوری توسط این شعبه صادر شده است. خبر ساعت ۱۳ روز پنجشنبه سیزدهم مرداد سال ۱۳۹۰ بر‌ملا می‌شود. وزارت اطلاعات و قوه قضاییه در جریان قرار می‌گیرند و سه نفر از آن بانک اختلاس‌کننده بازداشت می‌شوند.
هفت: از این دو هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان بخش اعظم پول‌های از دست رفته، پول‌های بانک ملی بوده که این سوءاستفاده‌ها در آن رخ داده. بانک‌های دیگری مانند رفاه کارگران، پارسیان، سپه، سامان و صادرات هم در آن درگیر بودند. خسروی در یکی از جلسات دادگاه خود گفته که خاوری برای این وام‌ها از او درخواست رشوه کرده بود. او در واقع تایید کرد که «سه میلیون دلار به محمود خاوری، مدیرعامل پیشین بانک ملی ایران رشوه داده .» این درخواست از سوی خاوری برای این مطرح شده تا سقف اعتباراتی که برای مه‌آفرید صادر می‌کند بالاتر برود.
هشت: نکته جالب اینکه بعدا مشخص می‌شود خاوری خانه‌ای به همین قیمت در کانادا خریداری کرده که از همین محل تامین شده بود. به همین خاطر است که گفته می‌شود بانک ملی بیشترین همکاری را با مه‌آفرید داشت. طوری که از این ۲۸۰۰ میلیارد تومان فقط ۲۳۰۰ میلیارد تومان مربوط به بانک ملی بوده است.
به غیر از تسهیلاتی که بانک ملی در حدود ۸۰۰ میلیارد تومان به خود مه‌آفرید خسروی جدای از ال‌سی‌ها داده بود. این را بعدا مدیرعامل سابق بانک صادرات در یک مصاحبه گفته بود.۹۲۰ شهریور ۹۰ خاوری رئیس بانک ملی به عنوان ماموریت، تقاضای خروج از کشور به انگلستان را داشت. ۲۹ شهریور با ماموریت وی به خارج از کشور موافقت شد و در نهایت کمی بعد او در هتلی در انگلستان و از طریق فکس استعفای خود را به دفترش اعلام کرد.
۹ : خاوری هفت روز پس از خروج دائمی از ایران و ورود به خاک کانادا، وام خانه سه میلیون دلاری خود را بازپرداخت و آن را به دخترش پرندیس انتقال داد. او سال‌ها پیش از خروج دائمی از ایران، به سرمایه‌گذاری در زمینه ساختمان‌سازی در کانادا پرداخته بود و در سال ۲۰۰۵ میلادی توانسته بود تابعیت کانادا را نیز بگیرد. خانواده او نیز حداقل از سال ۲۰۰۱ میلادی در تورنتو مالک چندین ملک بوده‌اند.
دو پسرش نیز ریاست یک آژانس مسافرتی اکنون منحل شده را بر‌عهده داشتند و همین ماه پیش اردشیر به عنوان یک تاجر برتر در یکی از نشریات کانادایی معرفی شد. این خانواده دو مورد شکایت حقوقی بابت کار ساخت و ساز و املاک خود در تورنتو داشته‌اند. ۱۳ فروردین ۹۸ ویدئوی تبلیغاتی فروش این خانه در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد.
۱۰: پاییز سال ۱۳۹۶ دادگاه با وجود غیبت خاوری برگزار شد. او به اتهام اخلال در نظام اقتصادی به ۲۰ سال حبس و بابت اتهام دریافت رشوه به ۱۰ سال حبس و همچنین پرداخت ۳ میلیون دلار پول نقد به عنوان جزای نقدی محکوم شد.
