درباره پرونده جنجالی شامپانزه ۴ساله باغوحش ارم
روزنامه هفت صبح، فاطمه رجبی | باران یکی از بدشانس‌ترین شامپانزه‌های معروف دنیاست، سختی‌های زندگی کوتاهش از همان اول به شکلی عجیب شروع شد و حالا هم که گفته می‌شود در کنیا، هزاران کیلومتر دورتر از جایی‌که به‌دنیا آمده بود، کشته شده است. این خبر را دیروز دامپزشک باران اعلام کرد. کسی که این شامپانزه کوچک، سه سال اول زندگی‌اش را در کنار او گذرانده بود. ایمان معماریان در مورد نحوه مرگ باران می‌گوید:
«حدود یک هفته پیش دامپزشک سوئیت واتر به من گفت که اتفاق بدی افتاده و باران درِ جایگاهی که در آن بوده را باز کرده و از تونلی که بین جایگاه او و شامپانزه‌های بالغ بوده، به سمت محل نگهداری شامپانزه‌های باغ رفته و متاسفانه آنها توانسته‌اند باران را بکشند. گویا مسئولان نگهداری شامپانزه‌ها سعی کرده‌اند دخالت کنند و شامپانزه‌های درگیر را جداسازی کرده و حمله را خاتمه بدهند اما باران کوچک آسیب زیادی دیده بوده و نتوانسته زنده بماند.
من همان موقع به مسئولان سوئیت واتر گفتم که این ماجرا باید هرچه زودتر شفاف و رسمی اعلام شود و آنها مسئولیت کشته شدن باران را بپذیرند. چون شامپانزه که نمی‌تواند خودش در قفل شده را باز کند، بنابراین در باز مانده بوده.»معماریان توضیح می‌دهد که :«در حال حاضر باغوحش ارم به‌عنوان مالک باران می‌تواند موضوع را از نظر حقوقی دنبال کند و شکی وجود ندارد که مسئولان سوئیت واتر باید مسئولیت بپذیرند.»
ماجرای باران ازآنجا جالب می‌شود که او در باغ وحش ارم نگهداری می‌شد اما یک موج رسانه‌ای علیه شرایط نگهداری او در ارم و تاکید برخی چهره‌های محیط زیستی بر لزوم حضور باران در کنار همنوعان خودش موجب شد تا او در میان چند گزینه اروپایی و آفریقایی به سوئیت واتر در کنیا منتقل شود و آنجا این اتفاق ناراحت کننده برای این شامپانزه کوچک مشهور رخ دهد. معماریان می‌گوید: « در این مدت برخی دوستداران محیط زیست حمایت از این شامپانزه را با توجه به‌گونه بومی و مهم نبودن آن چندان ضروری نمی‌دانستند و می‌توان گفت که این حیوان نمونه‌ای از مدیریت حیات وحش ایران بود که با لجبازی و سودجویی از بین رفت.»
از آن‌طرف شنیده‌ها حاکی از این است که مسئولان باغوحش ارم در حال صدور توضیحاتی هستند تا یادآوری کنند انتقال باران به محل نگهداری خارج از ایران به اصرار فعالان و سازمان محیط زیست و افرادی از‌جمله خود ایمان معماریان بوده است و آنها بودند که با نگهداری از باران در ایران مخالفت می‌کردند و در نهایت انتقال او را رقم زدند که به مرگ غم انگیز باران ختم شد.
از تولد تا انتقال
باران در سال ۹۶ زودتر از موعد و نارس به‌دنیا آمد و همه کسانی که شاهد تولدش بودند فکر می‌کردند مرده است، یکی از اعضای تیم پزشکی باغوحش ارم گفته که حتی شمسی، مادر باران مشغول تمیز کردن زمین با بدن باران بوده است تا اینکه مراقبان متوجه زنده بودن بچه شامپانزه می‌شوند اما مادرش او را نمی‌پذیرد، به این ترتیب ایمان معماریان که در آن زمان دامپزشک باغوحش ارم بوده، تصمیم می‌گیرد شخصا از باران مراقبت کند تا کمی قوی‌تر شود و بشود او را کنار مادرش قرار داد اما باز هم بخت با باران همراه نبوده و شمسی به شکل ناراحت‌کننده‌ای کشته می‌شود.
اینطور که معماریان می‌گوید شمسی از نظر رده‌های اجتماعی در مقایسه با سایر شامپانزه‌های ارم از رده اجتماعی پایینی برخوردار بوده و تمام بچه‌هایش به‌جز باران که به بیرون قفس منتقل شده بوده، توسط سایر شامپانزه‌ها کشته شده بودند. دلیل وضعیت بد شمسی هم این بوده که شامپانزه‌های ماده در زمان خاص و مشخصی می‌توانند جفت‌گیری کنند، اما شامپانزه‌هایی که ضعیف‌تر هستند به اجبار مورد جفت‌گیری شامپانزه‌های نر قرار می‌گیرند و شمسی هم از‌جمله همین شامپانزه‌ها بوده و توانایی مراقبت از بچه‌هایش را نداشته است و حتی چندین بار از طرف برادر خودش شروین به‌شدت زخمی شده بود، در نهایت هم قبل از اینکه باران پیشش برگردد کشته شد.
گویا شامپانزه‌ها وقتی در شرایط ویژه‌ای قرار می‌گیرند بسیار پرخاشگر هستند و در صورتی‌که شرایط زندگی‌شان مناسب نباشد، دچار انواع مشکلات روانی می‌شوند و به اعتقاد فعالان محیط زیست، شامپانزه‌ها در باغوحش ارم به هرحال پرخاشگر و بسیار تهاجمی شده بودند و خب از اینجا به بعد داستان پیچیده شد. معماریان گفت که باران را به باغ وحش پس نمی‌دهم! پاییز پارسال حتی پای او و باران به دادگاه هم باز شد؛ دادگاهی که به دلیل شکایت مجموعه ارم از ایمان معماریان برگزار شده بود.
مسئولان ارم می‌گفتند که معماریان به دلیل وابستگی عاطفی که به باران پیدا کرده حاضر به پس دادن آن نیست، در حالی‌که باران به باغوحش ارم تعلق دارد و باید به آن برگردد. معماریان هم می‌گفت که علاقه شخصی در میان نیست و به محض ورود باران به جمع شامپانزه‌های باغوحش ارم ،کشته خواهد شد. در نهایت این دادگاه موجب مصالحه میان باغ وحش و معماریان شد. به این ترتیب که معماریان، باران را پس دهد و باغ وحش هم باران را در قفسی جدا از بقیه شامپانزه‌ها نگهداری کند جدا از بقیه همنوعانش که حاضر به پذیرفتن او نبودند.
به این ترتیب زندگی باران در قفسی جدا از بقیه شامپانزه‌ها شروع شد اما معماریان و بقیه چهره‌های حامی حیوانات و محیط زیست فشار آوردند که شامپانزه‌ها اجتماعی هستند و تنها زندگی کردن آنها برایشان شکنجه است. آنها این بار برای انتقال باران به مراکز نگهداری از بچه شامپانزه‌هایی مثل خودش تلاش کردند. اولین گزینه آنها یتیم‌خانه شامپانزه‌ها در انگلستان بود اما در نهایت تصمیم گرفته شد که باران به مرکز مشابهی در کنیا برود و حتی سفیر ایران در کنیا به بازدید از این مرکز رفت و زمینه انتقال باران فراهم شد.
در نهایت او ۱۴تیرماه به سوئیت واتر در کنیا رسید. محمدزاده دامپزشک باغوحش ارم درباره مرکز سوئیت واتر گفته بود: «این مرکز بین‌المللی یکی از ۱۸مرکزی است که در ۱۲ کشور آفریقایی تحت یک مجموعه به‌نام «Pan African Sanctuary Alliance» قرار دارند و میزبان بیش از ۸۰۰ شامپانزه یتیم از سراسر دنیا هستند. امکانات این مرکز از لحاظ یادگیری مهارت‌های تخصصی و اجتماعی و امکان آموزش دادن به علت وجود شامپانزه‌هایی که نقش دایه را بازی می‌کنند، فراهم و بسیار مناسب است.»
با این وجود باران در حالی‌که دوره سه ماهه قرنطینه را با موفقیت پشت‌سر گذاشته بود و در مراحل اولیه آشنایی با گروه جدید قرار داشت، قبل از کامل شدن روند آشنایی با گروه جدید به میان آنها رفت و کشته شد تا پرونده این شامپانزه کوچک در چهار سالگی و بعد از همه این فراز و نشیب‌ها بسته شود.
