مردی که غلامرضا تختی را ضربه کرد!
امامعلی حبیبی اولین طلایی ورزش ایران در تاریخ المپیک‌ها، دارنده سه مدال طلای کشتی آزاد جهان و عضو تالار مشاهیر اتحادیه جهانی کشتی درگذشت
هفت صبح| خبر کوتاه بود اما تلخ؛ درباره مردی که سریع‌ترین کشتی‌گیر تاریخ بود و ببر مازندران لقب گرفت اما در نهایت مغلوب یک بیماری مهلک شد و دارفانی را وداع گفت. در همین ارتباط بد ندیدیم به جای سوگنامه، چکیده‌ای از زندگی این اسطوره بلامنازع کشتی ایران را مرور کنیم.
یادگیری کشتی از خانم معلم!
در دوران طفولیت امامعلی حبیبی و در روستای محل زندگی‌اش مدرسه نبود، مکتب داشتند. او را هم از 5 سالگی به مکتب فرستادند. در مکتب هم آموزش قرآن می‌دادند و زبان عربی و فارسی و... چیزهایی که برای سواد اولیه لازم بود. یک ملا باجی و خانم معلم هم داشتند که همه بچه‌های منطقه پیش او می‌رفتند .9ساله بود که پدرش را از دست داد و سرپرستی‌اش برگردن برادر بزرگ و مادر افتاد. در مکتب به غیر از قرآن و خواندن و نوشتن، کشتی هم یاد گرفت؛ آن از یک خانم!
بله! یک خانم به اسم ملاباجی که در ساعت‌های بیکاری و اواخر روز، به او و سایر شاگردان مکتب کشتی آموزش می‌داد. ملاباجی زنی تنومند و خود‌ساخته بود.او علاقه زیادی به کشتی لوچو داشت و امامعلی کوچولو از همان زمان شیفته ورزش کشتی شد.
کوچ به قائمشهر و ملاقات با آقا بلور
کمی که بزرگ‌تر شد به همراه برادرانش به قائمشهر کوچ کرد؛ در آن شهر در مغازه آهنگری با روزی 5 ریال اجرت مشغول و چندی بعد در کارخانه نساجی قائمشهر استخدام شد و در باشگاه همان کارخانه زیر نظر اسکندر متولی تمرین کشتی را شروع کرد. دوران سربازی حبیبی در تیپ مستقل گرگان گذشت و در مهر ماه 1331 فرمانده گردان از او خواست در مسابقات کشتی لوچو در ساری شرکت کند.
حبیبی برای اینکه وزنش معادل قهرمانان وزن باشد، مجبور شد جیب‌هایش را پر از سنگ کند. با این حال پشت همه را به خاک رساند و مفتاح استاندار مازندران مدال افتخار را به سینه‌اش زد. حضور حبیب‌الله بلور در قائمشهر فرصت خوبی بود تا حبیبی ریزه‌کاری‌های کشتی مدرن را بیاموزد. در مسابقه دوستانه‌ای با حضور شهردار قائمشهر، مقابل تیم منتخب تهران، همه همشهریانش باختند و فقط دست او بالا رفت.
ضربه کردن قهرمان جهان با فن ملاباجی!
خدمت سربازی تمام شد و امامعلی به قائمشهر برگشت. در محل کارخانه نساجی یک سالن بود که می‌رفت در آنجا تمرین می‌کرد، یک روز در حال تمرین بود که استاد حبیب‌الله بلور و عبدالله مجتبوی به سالن آمدند جهت کشف استعداد برای تیم ملی.
استاد بلور مربی تیم ملی بود و مجتبوی قهرمان جهان و وقتی وارد سالن شدند بعد از چند دقیقه مرحوم بلور به مجتبوی گفت لخت شود و اشاره کرد به امامعلی حبیبی که با او کشتی بگیر! وقتی کشتی شروع شد حبیبی، ظرف یک دقیقه با یک سرزیر بغل که همان فن ملاباجی(!) بود، او را ضربه فنی کرد. این شروع کشتی ملی امامعلی شد و از همان‌جا در دل مرحوم بلور جا گرفت.
توفیق را ضربه کرد و برای رها کردن، سند خواست!
سال 1335 امامعلی حبیبی به اردوی تیم ملی برای انتخابی بازی‌های المپیک 1956 ملبورن دعوت شد. او نه مربی داشت و نه سرپرست که همراهی‌اش کند. خودش تک و تنها به تهران رفت و در آنجا برای امامعلی 17 کشتی گذاشتند که همه را یکی پس از دیگری برد و حتی مرحوم جهانبخت توفیق را که در آن زمان قهرمان جهان بود، شکست داد.
با این وجود قبول نکردند و گفتند باید شما دو نفر یک بار دیگر جلوی مقامات کشوری کشتی بگیرید. به هر حال کنار گذاشتن توفیق به عنوان قهرمان جهان بسیار سخت بود. کشتی دوم در سالن حیدرنیای فعلی برگزار شد. سالن مملو از جمعیت و داور وسط هم سعدیان معروف بود و همه تماشاچیان هم بچه تهران بودند.
وقتی داور سوت شروع مسابقه را زد، امامعلی حبیبی ظرف مدت یک دقیقه و 10 ثانیه جهانبخت توفیق را ضربه فنی کرد. سعدیان داور وسط گفت ولش کن! حبیبی اما گفت تا دیگر داوران نیایند، امضا ندهید و سند نکنید، من گردنش را ول نمی‌کنم چون ممکن است شما دوباره پشیمان شوید و بخواهید کشتی مجدد بگذارید! در همان لحظه در بین جمعیت یک نفر مازندرانی با صدای بلند فریاد زد:« زنده‌باد ببر مازندران» و از آنجا این لقب به او داده شد.
اولین طلای المپیکی ایران زیپ گردن شاگرد ملاباجی!
امامعلی حبیبی در حالی‌که بیمار بود و 40 درجه تب داشت، با فن ملاباجی یا همان شگردش یک دست و یک پای معروف، موفق به کسب مدال طلای بازی‌های المپیک تابستانی 1965 در وزن 67 کیلوگرم شد. این اولین طلای ایران در تاریخ المپیک‌ها بود. هر چند در همان رقابت‌ها بعد از حبیبی، جهان پهلوان غلامرضا تختی هم طلا گرفت. حبیبی کم نام و نشان در ملبورن در دور اول المپیک مقابل آندربرگ بلندآوازه پیروز شد. در فینال نیز در مقابل بستایف از شوروی قرار گرفت و او را ضربه فنی کرد و طلای المپیک را به دست آورد.
رم شهر افسوس بی‌پایان امامعلی
امامعلی حبیبی در المپیک 1960 رم هم می‌توانست قهرمان شود و دومین طلای المپیکش را صید کند اما اتفاقی حیرت‌آور رخ داد و او را از گردونه مسابقات بیرون انداخت. حبیبی در کاخ باستانی بازیلیکا با 4 پیروزی در آستانه کسب مدال طلا ایستاد. شب ششم، باید با داگلاس بلوباخ از آمریکا کشتی می‌گرفت.
حبیبی دو بار از پای راست زیرگیری می‌کند و هر دو بار خاک کرد. سپس با یک دست و یک پای مخالف تعادل حریف را به هم زد و همان فن را تبدیل به کول‌انداز کرد. لحظه‌ای شانه‌های بلوباخ با تشک آشنا شد اما بلافاصله پل زد. حدود یک دقیقه مقاومت کرد و سرانجام از زیر پل فرار کرد.
روند مسابقه کاملا یکطرفه می‌نمود. بلوباخ با اختلاف امتیاز فراوانی از حبیبی عقب بود. حبیبی که تشنه کسب امتیازات بیشتر بود، زیر زانو زده‌ای را نشان داد، در همین حین دست چپش بالا آمد و بلوباخ فرصت‌طلب، هوشیارانه فن رکبی را اجرا کرد. حبیبی هم حدود یک دقیقه روی پل شکننده‌ای که بسته بود مقاومت کرد اما ستون اصلی این پل یعنی دست راستش در گروی پل‌شکن بلوباخ بود. امامعلی حبیبی با همین شکست ضربه فنی، چهارم شد.
سه مدال طلای جهانی با سرعتی توفانی
حبیبی غیر از طلای المپیک، سه مدال طلای جهانی هم دارد. در مسابقات جهانی 1959 حریف نامدارش واختانگ بالاوادزه از شوروی را ضربه فنی کرد و ناخواسته، روی اجرای فن صحیح و قانونی، دنده‌هایش را هم شکست. همچنین اسماعیل اوغان از ترکیه را هم با فن برات کلندون در یک دقیقه و 15 ثانیه به سرنوشت بالاوادزه دچار کرد. حبیبی در مسابقات جهانی 1961 یوکوهاما نتیجه‌ای تاریخی به جا گذاشت. او تمام رقبایش از جمله نماینده شوروی را ضربه فنی کرد. در فینال هم که ورزشگاه مملو از تماشاگران ژاپنی بود، فقط 45 ثانیه به نماینده میزبان امان داد. حبیبی همچنین در مسابقات 1962 آمریکا دوباره اوغان را ضربه فنی کرد.
ضربه فنی کردن تختی ادعای حبیبی!
امامعلی حبیبی رابطه بسیار دوستانه‌ای با جهان پهلوان غلامرضا تختی داشت و در این رابطه نیز گفته بود:« تختی نزدیک‌ترین دوست من بود.من و تختی 12 سال با هم زندگی کردیم. من با تختی هم کشتی گرفتم و در 2 دقیقه و 40 ثانیه ضربه کردم. در سالن کشتی دارالفنون شاهد کشتی ما هم عباس زندی بود. پهلوان زندی را همه می‌شناسند و او قهرمان کشتی ایران بود. البته تختی خیلی مرد بود و من هرگز در 12 سالی که با تختی زندگی کردم، هیچ رفتار ناشایست از او ندیدم. برای همین رفتارش هم مردم دوستش داشتند.»
آخرین تماس تختی با امامعلی حبیبی
شاید جالب باشد بدانید آخرین تماس غلامرضا تختی پیش از خودکشی یا مرگ مشکوک او در روز 17 دی ماه 1346 با امامعلی حبیبی بود. شادروان تختی شب قبل ا زمرگ از امامعلی حبیبی دعوت کرد نزد او بیاید اما ببر مازندران عنوان کرد خسته است و فردا می‌رود پیش تختی، غافل از آنکه...
مردی که زمان کشتی را تغییر داد
امامعلی حبیبی اعجوبه بود تا جایی که کمتر کسی در آن دوران می‌توانست حریف سرعت و قدرت او شود. او با فن اصیل ایرانی یک دست و یک پا، کشتی طاقت فرسای آن زمان که 12 دقیقه بود را در چند دقیقه خلاصه و بزرگان را با ضربه فنی بدرقه می‌کرد. بعد از امامعلی حبیبی و به خاطر سرعت بالای او زمان کشتی به دو وقت 3 دقیقه‌ای تغییر پیدا کرد.
ببر مازندران در مجلس!
قهرمان افسانه ای کشتی ایران نه سیاستمدار بود و نه اهل سیاست اما یک روز نمایندگان انجمن شهر بابل به تهران رفته و در منزل امامعلی حبیبی به او گفتند باید نماینده آنها در مجلس شود! مرتبه اول فکر کرد می‌خواهند با او شوخی کنند ولی متوجه شد که نه، آنها خیلی جدی حرف می‌زنند! به آنها گفت اصلاً از سیاست چیزی نمی‌داند ولی آنها اصرار کردند و حبیبی در انتخابات آن دوره شرکت کرد و 35 هزار رای آورد که غیر‌منتظره بود!
علتش این بود که مردم به خاطر ورزش به او رای دادند. در زمانی که در مجلس بود، سالن ورزش آزادی در را ساخت. مرکز مخابرات استان در زمان حبیبی، به بابل آمد. کلیه خیابان‌های بابل در آن زمان آسفالت شد، لوله‌کشی آب شرب شهر بابل، پل حبیبی و جاده بابل به درزی کلا هم در زمان او درست شد.
بدهی 120 هزار تومانی و بازی در سینما
ببر مازندران، در دور دوم مجلس رای نیاورد و 120 هزار تومان به مردم بدهکار شد. فشار زندگی بالا رفته بود که نزد استاد بلور رفت و مشکلات خود را با استادش در میان گذاشت. مرحوم بلور گفت حاضری فیلم بازی کنی؟ حبیبی با تعجب گفت« استاد من فیلم بازی کردن را بلد نیستم!»
گفت کشتی گرفتن را که بلدی! تو کشتی می‌گیری و من هم می‌شوم مربی تو باقی کارها را دیگران انجام می‌دهند. بعد زنگ زد برای مهدی میثاقیه تهیه‌کننده فیلم و حبیبی هم مشکلات مالی خود را با او در میان گذاشت و گفت مبلغ 120 هزار تومان به مردم بدهکار است. میثاقیه به حسابدارش که همراه او آمده بود گفت مبلغ 150 هزار تومان چک بنویسد به او بدهد. «ببر مازندران» به کارگردانی ساموئل خاچیکیان و با بازی امامعلی حبیبی اکران شد اما نتوانست موفقیت دوران کشتی را برای ببر کشتی مازندران تکرار کند.
پرده آخر
و بالاخره روز گذشته امامعلی حبیبی اسطوره کشتی ایران و جهان به علت عارضه ریوی و در سن 94 سالگی در شهر بابل، چهره در نقاب خاک کشید و جان به جان آفرین تسلیم کرد. روحش شاد، یادش سبز و مسیرش پرنور باد...
