یادداشت| صلح را بنیان کنیم اندر جهان
در اهمیت حضور هم‌زمان اهالی قلم هند و پاکستان در نمایشگاه کتاب تهران
هفت صبح، حمیدرضا محمدی| زبان فارسی نقشی بسیار افزون‌تر از یک زبان ایفا کرده است و اکنون نیز اهمیت نقش آن اگر بیشتر از گذشته نباشد، کمتر نیست./ محمدعلی اسلامی ندوشن
کتاب محمل گفت‌وگوست و نمایشگاه کتاب، جشنی برای پاس‌داشت این گفت‌وگو. وقتی صحبت از فرهنگ باشد، فرهنگ‌مداری بر صدر می‌نشیند و فرهنگ‌مداران جز کتاب، فصل مشترک دیگری ندارند. کاری ندارند در جهان‌های موازی دیگر چه خبر است و چه می‌گذرد. نه این‌که بی‌تفاوت باشند، حاشا و کلا، که همه‌شان در همه برهه‌های خطیر شعری سروده‌اند و یادداشتی نوشته‌اند.
اگر فقری بوده است، برابری را فراخوانده‌اند و اگر جنگی بوده است، از صلح گفته‌اند. حتی اگر دو دولتی در رزم بوده‌اند، نویسندگان و شاعران آن دو ملت، همه را دعوت به آشتی و دوستی کرده‌اند. همین آخرین‌اش، آتش‌افروزی اخیر میان هند و پاکستان بود که نخستین جنگ پهپادی جهان لقب گرفت و به کشته‌شدن شماری غیرنظامی بی‌گناه از دو طرف انجامید اما کیلومترها آن‌سوتر، در تهران و در سی‌وششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب، اهالی قلم هندی و پاکستانی، بی‌آن‌که هماهنگی پیشینی داشته باشند، این‌سو و آن‌سو در کنار یکدیگر نشستند و به‌ویژه از زبان فارسی در جایگاه و پایگاهِ دلیل و علتِ وحدت‌بخشِ افکار و افواه سخن گفتند.
وقتی «سیداختر حسین»، استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه جواهر نعل نهرو هند و «سیدکوثر عباس موسوی»، مترجم و مدیر انتشارات العرفان پاکستان را در جایی، در یکی از محوطه‌های مشرف به مصلی در گفت‌وگو با هم دیدم و سراغ‌شان رفتم و از این جنگ بیهوده دولت‌های‌شان بر سر کشمیر پرسیدم و این‌که چطور و چگونه حالا در پایتخت ایران این‌چنین گرم گپ‌وگفت هستند، هردو متفق‌القول بودند که اگرچه غمخوار آن کشته‌شدگان بی‌گناه هستیم اما تا وقتی فرهنگ باشد و کتاب، مقال و مجال به بحث دیگری نمی‌رسد و اصلاً وقت است که می‌تواند مصروف و مشغول مداقه و حتی محاجه‌ای علمی و عملی شود.
این یعنی آنان خود را مبرا از این آلودگی‌های روزمره و زودگذر می‌دانند و زهی سعادت از این همه بلندنظری و روشن‌اندیشی و حکیمانه‌نگری. باید بر اندیشه آنان آفرین گفت. این‌که تامل و تعمق و تدبر می‌تواند آدمی را بر چه قله‌های رفیع و منیعی نشاند، که در بازی سیاست و فضای آغشته به نزاع و نقار، چه حاجت به سوگیری و جهت‌گرایی.
باری آنان دانشی‌مردانی هستند که در این روزگار آکنده از خون و خشم و جنگ و جنون و دوره و دوران رونق سیاست‌مدارانِ فرهنگ‌نامدار، سروکارشان جز با کتاب و قلم نیست و از آن مهم‌تر هردو محیط و مسلط بر فارسی‌اند که همین زبان، در همه این هزار سال نگارش نثر و سرایش نظم، خود الگو و اسوه‌ای بوده است برای سازش و صافی و صفا و رهیافت‌اش سرشار و سراسر از طعم نوع‌دوستی و دگرخواهی و انسانیت‌طلبی. / عکس: ایبنا
* مصراعی سروده ملک‌الشعرا بهار
