تقاطع سیاست، مد، سینما و جنجال در قلب فرانسه
کن ۲۰۲۵ نه‌فقط جشنواره‌ای هنری بلکه صحنه‌ای برای بیان دیدگاه‌های سیاسی و اجتماعی شده است
هفت صبح، نوشین آذرنگ| هشتاد و هشتمین جشنواره فیلم کن ۲۳ اردیبهشت به مدت دوازده روز (۱۳ تا ۲۴ مه) در فرانسه برگزار می‌شود. امسال بیش از هر زمان دیگری نگاه‌ها متوجه جزئیاتی است که گاهی از چشم خبرهای رسمی پنهان می‌مانند. از پوستر عاشقانه‌اش تا لباس‌هایی که کنش سیاسی شده‌اند، از تشویق‌های ایستاده‌ای که صحنه را به تئاتر بدل می‌کند تا چهره‌هایی که روی فرش قرمز از مد صحبت می‌کنند.
این گزارش نگاهی جزئی‌نگر و تصویری به حال و هوای کن ۲۰۲۵ دارد. جشنواره‌ای در تقاطع سیاست، مد، جنجال و سینما. آنچه خواهید خواند روایتی معمول از جشنواره نیست، بلکه کلاژی از روایت‌های پراکنده‌ای است که کن را نه یک رویداد صرفا هنری بلکه یک موجود زنده می‌بیند.
افتتاحیه با فیلم اولی
فیلم افتتاحیه امسال اثری از کارگردان جوان فرانسوی، لو بونن است که نخستین فیلم بلند خود را ساخته. این انتخاب در نگاه اول کمی هولناک است چرا که جشنواره‌ای با این سطح از توجه جهانی، معمولا با فیلم‌هایی از نام‌های بزرگ آغاز می‌شود. بونن، با نخستین فیلم بلندش در کنار کارگردانان صاحب‌نامی چون وس اندرسن با فیلم «طرح فینیقی»، آری استر با «ادینگتون»، و لین رمز با «بمیر، عشق من» قرار می‌گیرد. همچنین نام‌هایی چون ماشا شیلینسکی با فیلم «به خورشید نگاه کن» نیز دیده می‌شود. اتفاقی نادر که جسارت انتخاب مدیران کن را نشان می‌دهد.
هیات داوران با ردپای لومیر
ژولیت بینوش که امسال ریاست هیأت داوران را برعهده دارد، چهره‌ای آشنا برای کن است. تصویری که از او برای پوستر سال ۲۰۱۰ منتشر شد. پابرهنه با قلم‌مویی از نور در دست؛ ادای دینی به برادران لومیر بنیان‌گذاران سینما. حالا او پس از چهل سال حضور پیوسته در این جشنواره از فیلم «قرار» گرفته تا «طعم چیزها» بر صدر می‌نشیند. هیأت داوران امسال با اکثریتی زنانه، چهره‌هایی چون هالی بری، پایال کاپادی و مالی منینگ واکر را نیز در کنار خود دارد. این ترکیب ادامه روندی است که سال گذشته با ریاست گرتا گرویگ آغاز شد. یورونیوز لبخند بی‌ریای بینوش را «امضای همیشگی کن» می‌نامد.
پوسترهایی که بیش از کلمات حرف می‌زنند
فروردین امسال جشنواره با رونمایی از دو پوستر رسمی، حال و هوای جدی خود را آغاز کرد. دو تصویر از فیلم «مرد و زن» ساخته کلود للوش، برنده نخل طلا که چهره آنوک اِمه و ژان‌لوئی ترنتینیان را در حال رقصی عاشقانه روی ساحلی خلوت به تصویر کشیده‌اند. با چرخشی بیست ثانیه‌ای که «چنان زنده است که به دو پوستر نیاز دارد.»
طراح این پوسترها، هارتلند ویلا، هدف خود را بازنمایی «گردباد زندگی در روزگار پرتلاطم» اعلام کرده است. رسانه‌ها آن را ادای احترام به آزادی، پویایی و همچنین یادبودی از این دو بازیگر فقید می‌دانند. یورونیوز این حرکت را «نفی سکون» و تجلیل از شور زندگی نامیده است. این پوسترها در کنار پوسترهای خاطره‌انگیز سال‌های گذشته مانند تصویر اغواگرانه فیلم «در حال و هوای عشق» از وونگ کاروای، تصویر جاودانه مرلین مونرو و رقص روی پشت‌بام کلودیا کاردیناله قرار می‌گیرند. جالب آنکه هنوز کسی نمی‌داند عکس مشهور کاردیناله در سال ۱۹۵۹ را چه کسی گرفته اما همان تکه لباس قرمز، تصویر را ماندگار کرده است.
مد به‌مثابه اعتراض
در جشنواره‌ای که قوانین پوشش لباس سفت و سخت دارد، مد همیشه میدان شورش بوده است. از زمانی که زنان را به‌خاطر پوشیدن کفش تخت به مراسم نمایش «کارول» راه ندادند تاکنون اتفاقات مشابه بارها تکرار شده است.
کریستن استوارت سال ۲۰۱۸ کفش پاشنه بلند خود را وسط فرش قرمز درآورد. جنیفر لارنس در سال ۲۰۲۳ لباس دیور خود را با دمپایی ست کرد و گفت از قانون خبر نداشته. کریس همس‌ورث سال گذشته بدون کراوات روی فرش قرمز آمد و دی‌جی کیدی اسمایل در ۲۰۱۹ به خاطر پوشیدن پیراهن گلدار، نزدیک بود از نمایش فیلم «درد و شکوه» باز بماند. ووگ از مامور امنیتی‌ای نقل می‌کند که در سال ۲۰۲۳ به خبرنگارش گفته بود: «رنگ لباس باید مشکی باشد» وگرنه راهی نیست. حتی پابلو پیکاسو هم سال ۱۹۵۳ با کت پوست‌دار روی شلوار مخمل کبریتی قوانین را به‌هم ریخت.
کلاسیک‌هایی زیر نور ماه
در بخش «کلاسیک‌های کن» از ۱۳ مه، فیلم «تب طلا» ساخته چارلی چاپلین با کیفیت 4K روی پرده می‌رود. فیلم‌های «گلوله داغ» از جان وو، «طاق» از تنگ شوشوئن هم در این بخش حضور دارند. فیلم‌های «عشق سگی، سعید افندی» (1955) از عراق و «فراتر از فراموشی» از آرژانتین، رنگی بین‌المللی به بخش کلاسیک‌ها بخشیده‌اند. نمایش‌های شبانه در «سینما دُ لا پلاژ» روی ساحل، رایگان و عمومی برگزار می‌شوند.
جنجال‌هایی که هنوز ادامه دارند
در بخش ACID جشنواره امسال، فیلم «روحت را بگذار کف دستت و راه برو» از سپیده فارسی به نمایش درمی‌آید. اما در آستانه جشنواره، خبر درگذشت فاطمه حسونه، مستندساز فلسطینی که فیلمش برای همین بخش انتخاب شده بود در حمله هوایی منتشر شد. واقعه‌ای که سایه‌ای سنگین بر جشنواره انداخت. سال گذشته نیز سخنرانی جاناتان گلیزر در اسکار علیه اقدامات اسرائیل در غزه با انتقاد شدید لاسلو نمش همراه شد. فیلم تازه او با نام «یتیم» که در مجارستان ۱۹۵۶ می‌گذرد، در جشنواره امسال حضور دارد. کن همچنان صحنه تقابل هنر و سیاست است.
کن، جشنی پویا و در حال حرکت
کن ۲۰۲۵ نه نمایشگاهی از گذشته بلکه صحنه‌ای زنده و سیال است. کارناوالی مدرن در دل سواحل سنتی کوت دازور. از بازیگرانی که پابرهنه روی فرش قرمز قدم می‌زنند تا لباس‌هایی که به بیانیه‌های سیاسی تبدیل می‌شوند. از نخل طلا تا دمپایی، از فیلم‌های نوظهور تا ترمیم شده‌های کلاسیک، همه چیز در کن در جریان است. این جشنواره فقط محل اکران فیلم‌ها نیست بلکه آینه‌ای از تحولات فرهنگی، سیاسی و اجتماعی جهان امروز است.
در روزگاری که سینما گاهی در سایه صنعت و پول محو می‌شود، کن همچنان بر زنده بودن هنر هفتم پافشاری می‌کند. زنده نه فقط به معنای تولید، بلکه به معنای گفت‌وگو، برخورد، تشویق و حتی جنجال. همین ویژگی‌هاست که به گفته اسکرین دیلی، کن را یک‌بار دیگر به «قلب تپنده سینما» بدل کرده‌اند. قلبی که هر تپش آن، پژواکی در جهان فرهنگ و رسانه دارد.
تشویق‌های ایستاده
در کن مدت تشویق‌های ایستاده همان‌قدر مهم است که فیلم‌ها. سال گذشته، فیلم «ماده» یازده دقیقه و «کنت مونت‌کریستو» نزدیک دوازده دقیقه ایستاده تشویق شدند. برخی زمان را از شروع تیتراژ می‌شمارند، برخی از زمانی که حاضران می‌ایستند. رکورددارها؟ «هزارتوی پن» (2006) با ۲۲ دقیقه و «فارنهایت ۹/۱۱» (2004) با ۲۰ دقیقه.
مدهای ماندگار فرش قرمز
ناتالی پورتمن با بازآفرینی لباس مشهور «ژونون» از دیور، در اکران فیلم «مه-دسامبر» (2003) همه نگاه‌ها را ربود. از سوی دیگر، کایا گربر با لباس درخشان سلین، کوکو روشا با کت و شلوار ساختارشکن گوراو گوپتا و وینی هارلو با لباسی از آرشیو ژان پل گوتیه حضور یافتند. «دلایلی رز» به مجموعه ۱۹۹۴ شنل ادای احترام کرد و اشلی گراهام با پیراهن شفاف پرادا در حاشیه جشنواره درخشید. تیلدا سوینتن هم با کیف مشبک در نمایش «فارنهایت ۹/۱۱» (2004) همه قواعد را شکست.
اکران‌های مهم و چهره‌های بزرگ
بازگشت تام کروز به کن، همیشه خبرساز است. از شیرجه‌اش در سال ۲۰۲۲ با فیلم «تاپ گان: ماوریک» گرفته تا امسال با فیلم «ماموریت غیرممکن: حساب نهایی» که خارج از بخش مسابقه نمایش داده می‌شود. اتان کوئن با کمدی معمایی «عزیزم نه» با بازی مارگارت کوالی و کریس ایوانس در بخش شبانه حضور دارد. فیلم‌های دیگری از لاو دیازبا «ماژلان» و هیلنور پالماسون با «عشقی که باقی ماند» نیز از جمله آثار مهم‌اند.
