خداحافظی دلچسب با انحصار
درس‌هایی مهم از اتفاق ویژه‌ای که همزمان با برگزاری مسابقات جام ملت‌های آسیا رقم خورده: پخش بازی‌ها در پلتفرم‌ها...
روزنامه هفت صبح، گروه تلویزیون| هنوز ماجرای لزوم راه‌اندازی تلویزیون خصوصی ادامه داشت که صدای پای آی‌پی‌تی‌وی و وی‌او‌دی به گوش رسید. از قضا شروع جدی سکوها با پخش مسابقات مختلف ورزشی بود و همزمان برخی، ویژه‌برنامه مرتبط هم آماده کردند.
حذف آزاده صمدی از برنامه اینترنتی «زابیواکا» و سخت‌گیری‌های بعدی، آدرسی روشن داشت و اینکه تلویزیون نمی‌خواهد پیله انحصار را بشکند. این نکته‌ای بود که سال پیش درباره‌اش نوشتیم و هشدار دادیم. خلاصه، پلتفرم‌ها آرام‌آرام رشد کردند و به‌رغم نوپا بودن، مورد توجه طیف زیادی از مردم هستند.
آنها در کنار تولید محصولات مختلف نمایشی و سرگرم‌کننده، توجهی جدی به پخش زنده مسابقات ورزشی دارند. تازه‌ترین آن مسابقات جام‌ملت‌های آسیا 2023 است. این اتفاق در حالی رخ می‌دهد که هنوز رابطه صداوسیما با سکوها چندان «خوب» نیست.
مورد اول| آنچه می‌گذرد
پلتفرم‌ها سال پیش تصمیم داشتند مسابقات جام‌جهانی را پخش کنند. جلوی این کار اما گرفته شد و پیرو همین سابقه است که خیلی‌ها با تردید به پخش بازی‌های جام‌ملت‌های آسیا نگاه می‌کردند. دلیل که همان ماجرای انحصار‌طلبی صداوسیماست را می‌دانید و در ادامه به آن اشاره شده. فعلا اتفاق خوب رخ داده و پلتفرم‌ها در حال پخش زنده مسابقات هستند.
مورد دوم| چگونه است
نه قصد قضاوت داریم و نه تلاش تلویزیون در پخش مسابقات مختلف از جمله همین بازی‌های جام ملت‌ها را نادیده می‌گیریم. این وسط اما یک مسئله همچنان حل نشده باقی مانده و آن ممیزی است. افتتاحیه طوری در شبکه سه و ورزش پوشش داده شد که داد همه در آمد.
مسابقه اول ایران با فلسطین توام با سانسور بود؛ حال آنکه به مدد شبکه‌های اجتماعی، مردم خیلی زود پی می‌برند مثلا پوشش طرفداران ایرانی و فلسطینی چه شکلی بوده است. یا بازی هند و استرالیا به خاطر داور زن، به شکل عجیب گرفتار سانسور می‌شود.
شاید مدیران سیما هم از این وضع ناراضی باشند و نگرانی‌شان به فشارهای بیرونی برگردد اما فعلا وضع تلویزیون همین است که شرح دادیم. آن طرف اما در پلتفرم‌ها مسابقات بدون حساسیت‌ها و ممیزی‌های کاذب در اختیار کاربران قرار می‌گیرد. معنای این اتفاق چیزی نیست جز احترام به مردم. تازه، بازی‌ها با گزارشگران متنوع و حتی به زبان‌های مختلف پخش می‌شود و این یعنی تنوع و بهره‌مندی از حق انتخاب.
مورد سوم |پایان انحصار
اشاره شد که بحث تلویزیون خصوصی در کشورمان به سرانجام نرسید. هزاران دلیل می‌توان ردیف کرد اما مشخصا خود تلویزیون ما دوست ندارد رقیب داشته باشد. از این رو تا سال‌ها، اغلب مردم برای تماشای مسابقات گزینه‌ای نداشتند جز شبکه سه و ورزش.
ذات فضای مجازی اما اجازه تداوم انحصار سنتی را نمی‌دهد و پخش مسابقات جام‌ملت‌های آسیا نمونه‌ای تازه از پایان انحصار تلویزیونی است. دوستان صداوسیما هم نباید نگران باشند؛ آنها خود می‌دانند که مخاطب ثابت و وفادار دارند و اگر دست از سخت‌گیری‌های کاذب بردارند، بازارشان داغ‌تر هم خواهد شد.
مورد چهارم| نوبت رقابت
داریم از یک آزمون تجربه شده و موفق در کشورهای پیشرفته می‌گوییم که سال‌های سال است، شبکه‌های خصوصی و سکوهای اینترنتی کنار تلویزیون دولتی فعالیت دارند. نتیجه به‌دست آمده، منجر به رشد هر دو شده و اگر در کشور ما نیز سنگ‌اندازی ایجاد نشود، رقابت به معنای واقعی میان پلتفرم‌ها و تلویزیون شکل می‌گیرد.
همانطور که موفقیت سریال‌سازی در شبکه خانگی، مدیران سیما را به تکاپو برای ارتقای کیفی آثار انداخته است. یک اصل مهم را نباید فراموش کرد و اینکه در بازار رقابتی، مردم خود تصمیم‌گیرنده هستند. متاسفانه هنوز این تفکر در بخشی از بدنه مدیریت صداوسیما هست که محتوایی مثل پخش زنده فوتبال باید در انحصار تلویزیون باشد و اگر کسی بخواهد بازی‌ها را اینترنتی تماشا کند باید به سمت تلوبیون (سامانه اینترنتی صداوسیما) برود.
مورد پنجم| آزمون ساترا
در آستانه شروع مسابقات جام‌ملت‌ها، نامه‌ای به صورت رسمی از سمت ساترا منتشر شد که انحصار بازی‌ها در اختیار صداوسیماست و سکوها حق پخش ندارند. خوشبختانه حسین زارعی، مدیر کل صدور مجوز ساترا تاکید کرد که سکوها با دریافت مجوز می‌توانند بازی‌ها را پخش کنند.
همین مقدار هم خوب است! ولی نفهمیدم دلیل گرفتن مجوز چیست؟ ساترا که بارها، درست یا غلط، در مظان اتهام بوده، خوب است از بزنگاه‌هایی این چنین بهره ببرد. راستی حالا که صحبت از انحصار شد، یادمان آمد خود تلویزیون در ماجرای حق پخش مسابقات لیگ‌برتر چه وضعیتی دارد!
