سیامک کاکایی: سفر فیدان به تهران، بازنگری در نگاه ترکیه به ایران است
پیرو نکات فوق و برای بررسی دقیق اهداف سفر هاکان فیدان به تهران، سیامک کاکایی طی گفت وگو با هفت صبح تلاش دارد تصویری چندلایه و واقعبینانه از اهداف حضور وزیر خارجه ترکیه به ایران ارائه میکند؛ تصویری که نشان میدهد که از منظر استاد مطالعات ترکیه، «این سفر، نه یک دیدار تشریفاتی، بلکه بخشی از پازل بزرگتر دیپلماسی نوین آنکارا است». به گفته تحلیلگر ارشد مسائل ترکیه، «باید حضور فیدان در تهران را در بستر مجموعهای از تحولات منطقهای و دگرگونیهای سیاست خارجی آنکارا فهم کرد؛ تحولاتی که از تشدید تجاوزات اسرائیل و تغییر آرایش نیروها در سوریه گرفته تا بازنگری گسترده در سیاست منطقهای ترکیه امتداد یافته است.»
کاکایی در ادامه میگوید که «در یک سال اخیر ترکیه با چهار روند عمده مواجه بوده است؛ تداوم حملات اسرائیل و تهدیدات منطقهای، تغییر غیرمنتظره در وضعیت سوریه پس از سقوط نظام اسد، بازبینی عمیق در راهبرد منطقهای آنکارا و تلاش برای بازطراحی ترکیبی از سیاست امنیتی-اقتصادی و همه این موارد، فضای تازهای را برای تنظیم روابط با ایران ایجاد کرده و سفر فیدان را از جنس «ضرورت» ساخته است، نه انتخاب.»
استاد مطالعات ترکیه، «نخست به وجه دوجانبه روابط تهران – انکارا اشاره میکند؛ مناسباتی که اگرچه همواره در سطح مقامات عالیرتبه دنبال شده، اما بسیاری از آنها نیمهتمام مانده است. از تجارت ۳۰ میلیارد دلاری که سالهاست روی کاغذ مانده تا اختلافهای مزمن بر سر مسائل گازی و تعرفهای، مجموعهای از پروندهها وجود دارد که ترکیه امیدوار است در قالب «شورای عالی همکاری»، مدلی که در سالهای اخیر با کشورهای عربی خلیج فارس هم اجرا کرده جان تازهای به روابط اقتصاد با ایران بدهد». به گفته کاکایی، «در کنار تجارت، موضوعات مرزی، امنیتی و پرونده مبارزه با تروریسم همچنان محور گفتوگوها هستند». چرا که وی معتقد است، «حتی با وجود خلعسلاح و انحلال پ.ک.ک، این موضوع (تروریسم) همچنان یک پرونده دائمی در روابط تهران–آنکارا باقی خواهد ماند».
به گفته تحلیلگر ارشد مسائل ترکیه، «مهمترین تغییر در سیاست خارجی آنکارا، رویکرد «موازنهسازی فعال» است؛ سیاستی که اجازه میدهد ترکیه روابطش را تنها به غرب گره نزند و همزمان در چند جبهه بازی کند؛ با ایران، با روسیه، با اروپا و با کشورهای عربی» و به زعم کاکایی، «فیدان یکی از طراحان اصلی این نگاه است؛ چهرهای امنیتی که حالا نقش تئوریپرداز دیپلماسی ترکیه را هم ایفا میکند. بر اساس همین رویکرد است که ترکیه بار دیگر تمایل دارد در روابط ایران با غرب نقش میانجی فعال داشته باشد؛ همان نقشی که در بحران اوکراین میان مسکو و ناتو ایفا کرد و اکنون احتمال دارد در قبال واشنگتن و تهران نیز زمینهسازیاش را آغاز کرده باشد.»
