نبرد سایه‌ها و گروگان‌ها در ساحل مدیترانه
فرماندهان ارتش هشدار داده‌اند که ورود به جنگ شهری در غزه به تلفات سنگین و بن‌بست نظامی منجر می‌شود
هفت صبح، حسین فاطمی| تصویب طرح اشغال کامل شهر غزه در کابینه امنیتی - سیاسی بنیامین نتانیاهو موجی از واکنش‌های بین‌المللی، هشدارهای انسانی و نگرانی‌های امنیتی را برانگیخته است. این تصمیم که پس از یک نشست ۱۰ ساعته و در بحبوحه جنگ ۲۲ ماهه با حماس اتخاذ شد، نه‌تنها نشان‌دهنده تغییر تاکتیکی در راهبرد اسرائیل در نوار غزه است، بلکه آزمونی جدی برای توان دیپلماتیک قدرت‌های جهانی و ساختارهای بین‌المللی محسوب می‌شود.
با وجود مخالفت شماری از مقامات نظامی اسرائیل، انتقاد خانواده‌های گروگان‌ها، هشدار سازمان ملل و محکومیت‌های گسترده، نتانیاهو تاکید دارد که تنها با افزایش فشار نظامی می‌توان حماس را به پذیرش شروط اسرائیل وادار کرد اما این تصمیم درست در زمانی اعلام شد که بحران انسانی در غزه به مرحله‌ای هشداردهنده رسیده و خطر قحطی فراگیر، جان صدها هزار غیرنظامی را تهدید میکند.
صف‌بندی جهانی؛ از مخالفت آشکار چین و فرانسه تا مانع‌تراشی آمریکا
تصمیم تل‌آویو به سرعت به یک موضوع داغ در شورای امنیت سازمان ملل تبدیل شد. بنا بر گزارش منابع دیپلماتیک، ۹ کشور ازجمله چهار عضو دائم شورای امنیت خواستار تشکیل جلسه فوری برای بررسی این طرح شدند؛ در حالی‌که ایالات متحده آشکارا تلاش میکند مانع از برگزاری آن شود. چین در موضع‌گیری صریح خود، غزه را بخشی جدایی‌ناپذیر از سرزمین‌های فلسطینی دانسته و توقف فوری این اقدام را خواستار شد. پکن با تأکید بر راهکار دو دولتی، آتش‌بس را تنها مسیر کاهش بحران انسانی معرفی کرده و از آمادگی برای همکاری با جامعه جهانی برای حل پایدار مسئله فلسطین خبر داده است.
در اروپا نیز، وزیر خارجه فرانسه «ژان نوئل بارو» این طرح را به شدت محکوم کرده و هشدار داده که اجرای آن بدون آزادی اسرا و خلع سلاح حماس، شرایط فاجعه‌بار کنونی را تشدید خواهد کرد. نخست‌وزیر انگلیس کی‌یر استارمر نیز تصمیم اسراویل را «اشتباه» خوانده و خواستار بازنگری فوری شده است. همچنین به دنبال برنامه اسرائیل برای اشغال غزه، بلژیک سفیرش را فراخواند و آلمان هم صادرات تسلیحاتش را متوقف میکند.
در مقابل، آمریکا که همواره حامی امنیتی و سیاسی اسرائیل بوده، این بار نیز ترجیح داده با ابزار دیپلماتیک از ورود شورای امنیت به این پرونده جلوگیری کند. واشنگتن بر این باور است که فشار بین‌المللی ممکن است دست اسرائیل را در میز مذاکره با حماس محدود کند، هرچند این رویکرد به قیمت نادیده گرفتن هشدارهای انسانی سازمان ملل تمام می‌شود.
ملاحظات امنیتی و چالش گروگان‌ها
در سطح داخلی اسرائیل، اختلاف نظر جدی میان رهبران سیاسی و نظامی درباره پیامدهای امنیتی اشغال شهر غزه شکل گرفته است. ژنرال «ایال زمیر» رئیس ستاد ارتش، در نشست کابینه هشدار داده که حمله به غزه می‌تواند جان حدود ۲۰ گروگان زنده را که در دست حماس هستند، به خطر بیندازد. از میان ۲۵۱ گروگان حادثه ۷ اکتبر ۲۰۲۳، هنوز حدود ۵۰ نفر در غزه باقی مانده‌اند و گزارش‌ها نشان می‌دهد برخی از آنها به شدت دچار سوءتغذیه شده‌اند.
نگرانی دیگر به فرسایش توان نظامی اسرائیل بازمی‌گردد. دو سال جنگ مداوم در غزه و مرزهای شمالی، نیروهای ارتش را تحت فشار قرار داده و عملیات جدید می‌تواند این فشار را به نقطه بحرانی برساند. حتی برخی فرماندهان سابق ارتش هشدار داده‌اند که ورود به جنگ شهری در غزه که پیچیدگی بالایی دارد، ممکن است به تلفات سنگین و بن‌بست نظامی منجر شود.
براساس اطلاعات یک منبع اسرائیلی، تصویب کابینه امنیتی اسرائیل برای گسترش جنگ در غزه شامل بیش از یک مرحله است. به نوشته سی‌ان‌ان، مهلت برای مرحله اول عملیات که شامل «تخلیه شهر غزه» و گسترش توزیع کمک‌هاست، ۷ اکتبر (۱۵ مهر) تعیین شده است. این تاریخ به‌طور عمدی به دلیل نمادگرایی آن انتخاب شده، زیرا ۷ اکتبر ۲۰۲۵، دومین سالگرد حمله‌ای است که توسط حماس انجام شد و جنگ اسرائیل در غزه را به دنبال داشت.
از سوی دیگر، طرح نتانیاهو برای واگذاری اداره شهر به «نیروهای عربی همسو» پس از پاکسازی، ابهامات زیادی دارد. تجربه‌های گذشته در جنوب لبنان و کرانه باختری نشان داده که ساختارهای امنیتی وابسته، در صورت عدم مقبولیت مردمی، به سرعت به کانون‌های بحران بدل می‌شوند. حماس نیز با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرده مردم غزه در برابر هرگونه اشغال ایستادگی خواهند کرد و استقرار نیروهای عربی تحت نفوذ اسرائیل را آغاز بحرانی تازه دانسته است.
بحران انسانی؛ خط قرمز نادیده گرفته شده
ابعاد انسانی این تصمیم، شاید مهم‌ترین بخش ماجرا باشد. آمار وزارت بهداشت غزه نشان می‌دهد که تاکنون بیش از ۶۱ هزار نفر در حملات اسرائیل شهید و ۱۵۲ هزار نفر زخمی شده‌اند. ادامه عملیات و تصرف شهر غزه می‌تواند ده‌ها هزار نفر دیگر را آواره کند، مسیر کمک‌رسانی به مناطق گرفتار قحطی را ببندد و بحران گرسنگی را به مرحله غیرقابل بازگشت برساند.
سخنگوی دبیرکل سازمان ملل، «فرحان حق» با لحنی تند هشدار داده که این تصمیم «فاجعه را عمیق‌تر و رنج غیرنظامیان را افزایش خواهد داد». او تاکید کرده که ارسال کمک‌های هوایی به غزه به دلیل خطر بالای جانی برای مردم، جایگزین مسیرهای زمینی امن نمی‌شود و آتش‌بس فوری تنها راه تضمین دسترسی به کمک‌ها و آزادی گروگان‌هاست.
این بحران فقط به ابعاد انسانی محدود نمی‌شود، بلکه پیامدهای سیاسی و امنیتی گسترده‌ای نیز دارد. تشدید آوارگی، گسترش بیماری‌ها و مرگ ناشی از گرسنگی، می‌تواند زمینه‌ساز افراط‌گرایی بیشتر و شعله‌ور شدن خشونت در نسل‌های آینده شود؛ عاملی که حتی برخی متحدان غربی اسرائیل نیز نسبت به آن هشدار داده‌اند.
بن‌بستی با هزینه‌های سنگین
`اما این مسیر با موانع جدی روبه‌روست؛ مخالفت بخشی از جامعه جهانی، هشدار متحدان غربی، اختلافات درون اسرائیل، خطر گروگان‌ها، فرسایش توان ارتش و بحران انسانی رو به گسترش. در سطح بین‌المللی، این تصمیم می‌تواند شکاف‌های دیپلماتیک را عمیق‌تر و اعتبار ساختارهای چندجانبه مانند شورای امنیت را به چالش بکشد؛ به‌ویژه اگر آمریکا همچنان در مسیر جلوگیری از مداخله این نهاد حرکت کند.
در نهایت، به نظر می‌رسد اشغال غزه، حتی اگر از نظر نظامی امکانپذیر باشد بدون یک استراتژی روشن برای «روز بعد» و بدون توافق سیاسی فراگیر، نه‌تنها امنیت اسرائیل را تضمین نمی‌کند، بلکه خطر ورود منطقه به چرخه‌ای جدید از خشونت و بی‌ثباتی را به همراه خواهد داشت. غزه، در معادلات سیاسی و امنیتی خاورمیانه، همچنان گره‌ای است که باز شدن آن بیش از هر چیز به دیپلماسی، اراده سیاسی و توجه به واقعیت‌های انسانی وابسته است؛ مسیری که تصمیم اخیر کابینه نتانیاهو، فاصله گرفتن از آن را نشان می‌دهد.
