سناریوهای محتمل در مذاکرات ایران و آمریکا؛ احتمال شکست وجود دارد؟
در صورتی که یکی از خواسته‌های آمریکا کنار گذاشتن کامل قابلیت غنی‌سازی اورانیوم توسط ایران باشد، تهران این شرط را نخواهد پذیرفت و مذاکرات به شکست خواهد انجامید.
به گزارش هفت صبح مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا در شرایطی آغاز شده که به نظر می‌رسد با توجه به تفاوت‌های فاحش مواضع طرفین، رسیدن به توافقی پایدار دشوار باشد. هنوز هیچ توافق مشترک واضحی میان دو طرف وجود ندارد که مشخص کند دقیقاً بر سر چه موضوعاتی باید به توافق برسند.
با این حال، بسیاری از کارشناسان معتقدند که این مذاکرات پتانسیل تبدیل شدن به یک توافق تاریخی و آغاز مرحله جدیدی در روابط دو کشور را دارد.
آمریکا چه پیشنهاداتی خواهد داشت؟
هنوز مشخص نیست که آمریکا دقیقاً چه خواسته‌هایی در این مذاکرات خواهد داشت. اما اگر یکی از شروط آمریکا، کنار گذاشتن کامل قابلیت غنی‌سازی اورانیوم از سوی ایران باشد، به نظر می‌رسد ایران چنین خواسته‌ای را نخواهد پذیرفت و مذاکرات شکست خواهد خورد. تجربه نشان داده که درخواست‌های حداکثری مانند برچیدن کامل برنامه هسته‌ای ایران یا پیشنهادات مشابه، به ویژه مدل‌های «توافق لیبی»، شانس کمی برای موفقیت دارند و چنین خواسته‌هایی می‌تواند مذاکرات را حتی قبل از شروع واقعی به بن‌بست بکشد.
سناریوهای محتمل مذاکرات
در بررسی سناریوهای محتمل، نخستین سناریو بازگشت به توافقی مشابه با برجام است. این در حالی است که فاصله زیادی بین ارزیابی طرفین از توافق و شرایط کنونی وجود دارد. دولت ترامپ پیش‌تر این توافق را غیرقابل قبول اعلام کرده و از آن خارج شد. علاوه بر این، پیشرفت‌های هسته‌ای ایران اکنون به هیچ‌وجه قابل مقایسه با زمان امضای برجام نیست و بعید است ایران بخواهد به سطح آن زمان بازگردد. اگر هم چنین چیزی پذیرفته شود، احتمالاً در قالب توافقی محدود و موقت خواهد بود.
سناریوی دوم و محتمل‌تر، تمرکز بر راستی‌آزمایی برنامه هسته‌ای ایران و توافق درباره رژیم‌های بازرسی است. در این سناریو، ایران ممکن است با پذیرش برخی امتیازات در زمینه بازرسی‌ها، ماهیت صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای خود را اثبات کند و در مقابل، امتیازات اقتصادی از آمریکا دریافت نماید. اگر هدف واقعی طرف آمریکایی، همان‌طور که ترامپ گفته، جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای باشد، افزایش شفافیت و محدودیت‌های منطقی برای غنی‌سازی می‌تواند دستیابی به «درک مشترک» را ممکن سازد. چنین رویکردی می‌تواند مشابه مرحله اول مذاکرات برجام باشد و راه را برای گفت‌وگوهای بیشتر باز کند.
چالش‌های پیش‌رو
اما رویکرد جدید و عملگرایانه تیم مذاکره‌کننده آمریکا می‌تواند پیچیدگی‌های خاص خود را داشته باشد. طرف آمریکایی احتمالاً به دنبال نتایج سریع و ملموس خواهد بود، در حالی که ایران بیشتر تمایل به یک توافق محدود و مدیریت تنش‌ها دارد و نمی‌خواهد بدون تضمین‌های عملی، دستاوردهای هسته‌ای خود را به خطر بیندازد. در چنین شرایطی، مذاکرات ممکن است به نتیجه ملموسی نرسد و حتی به تشدید تنش‌ها منجر شود.
بدترین سناریو: شکست کامل مذاکرات
سناریوی سوم، که کمتر محتمل اما قابل بررسی است، شکست کامل مذاکرات و بازگشت به دوران تنش حداکثری است. در این سناریو، به دلیل اختلافات بنیادین و عدم انعطاف‌پذیری طرفین، مذاکرات بدون نتیجه پایان خواهد یافت. این وضعیت می‌تواند به تشدید تحریم‌ها علیه ایران، افزایش تنش‌های منطقه‌ای و حتی احتمال درگیری‌های محدود منجر شود. با این حال، به نظر می‌رسد که هر دو طرف از پیامدهای منفی چنین سناریویی آگاه هستند و تلاش خواهند کرد حداقل کانال‌های ارتباطی را باز نگه دارند. باتوجه به پیچیدگی‌های ژئوپلیتیک منطقه، احتمالاً میانجیگران بین‌المللی نیز سعی خواهند کرد از وقوع چنین سناریویی جلوگیری کنند و طرفین را به سمت راه‌حل‌های میانه سوق دهند.
