استیضاح وزیران در ایران؛ شرایط برکناری همتی در جلسه امروز مجلس

فرآیند استیضاح وزیران در دولت ایران، طبق اصل 89 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، به نمایندگان مجلس شورای اسلامی این حق را می‌دهد که در صورت لزوم، هیئت وزیران یا هر یک از وزرا را استیضاح کنند.

مراحل استیضاح وزیران در ایران

در ادوار گوناگون مجلس شورای اسلامی، استیضاح‌های متعددی انجام شده و نتایج متفاوتی داشته است. گاهی وزرا توانسته‌اند با ارائه توضیحات قانع‌کننده، رأی اعتماد مجدد را کسب کنند و گاهی نیز استیضاح منجر به برکناری وزیر شده است.

1. تقدیم طرح استیضاح

   • استیضاح زمانی قابل طرح در مجلس است که حداقل 10 نفر از نمایندگان آن را امضا کرده و به مجلس تقدیم کنند.

2. حضور وزیر در مجلس

   • وزیر مورد استیضاح باید ظرف مدت 10 روز پس از طرح استیضاح در مجلس حاضر شود و به سؤالات و ابهامات نمایندگان پاسخ دهد.
   • وزیر در این جلسه باید از مجلس رأی اعتماد مجدد بگیرد.

3. رأی‌گیری در مجلس

   • پس از توضیحات وزیر، نمایندگان مجلس درباره استیضاح و رأی عدم اعتماد به وزیر رأی‌گیری می‌کنند.
   • در صورت عدم حضور وزیر برای پاسخ به سؤالات، نمایندگان توضیحات لازم را ارائه داده و مجلس در صورت صلاحدید، رأی عدم اعتماد صادر می‌کند.

شیوه اعلام نتیجه استیضاح

استیضاح، یکی از ابزارهای نظارتی مجلس بر عملکرد دولت است. در جلسات استیضاح وزیران در مجلس شورای اسلامی، شمارش آرا به صورت علنی و با حضور نمایندگان انجام می‌شود. پس از ارائه توضیحات وزیر و دفاعیات موافقان و مخالفان استیضاح، نمایندگان با استفاده از کارت‌های رأی، نظر خود را اعلام می‌کنند. سپس، هیئت رئیسه مجلس آرا را شمارش کرده و نتیجه را اعلام می‌کند.

برای اینکه استیضاح به نتیجه برسد و وزیر از سمت خود برکنار شود، نیاز به رأی عدم اعتماد اکثریت مطلق نمایندگان مجلس است. به عبارت دیگر، باید بیش از نیمی از نمایندگان حاضر در جلسه به استیضاح رأی مثبت دهند و برکناری وزیر، بدون رأی عدم اعتماد اکثریت مطلق نمایندگان قابل اجرا نیست.