در انتظار میهمانی از واشنگتن؟ | پشت پرده خبر جعلی مصاحبه ایلان ماسک درباره ایران

هفت صبح، محبوبه ولی| «خلاصی از آهن‌قراضه‌های سایپا و ایران‌خودرو با بازگشایی کارخانه تسلا در ایران،  تبدیل سیستان و بلوچستان به چیزی شبیه تگزاس، انتقال فناوری‌های ارزشمند خودروهای برقی، دانش فضایی، هوش‌مصنوعی و نیروگاه‌های خورشیدی و از همه مهم‌تر هم‌آغوشی نجات‌بخش دلار و ریال و چه‌بسا در سایه دوستی با او ما جزو اولین ملت‌هایی باشیم که بتوانیم یک جایی در مریخ دستمان را بند کنیم!» اینها فقط گوشه‌ای از فانتزی‌‌ها و رویاهای بسیاری در ایران است که برای تحققش چشم‌انتظار روزی هستند که ایلان ماسک را در فرودگاه تهران ببینند و اصلا قدرت همین رویاست که باعث شد، خبر جعلی سفر او به ایران، به‌سرعت در سایت‌ها، کانال‌های خبری و پلتفرم‌های اجتماعی بازنشر شود. 

 روز سه‌شنبه خبری منتشر شد که مدعی بود ایلان ماسک، ثروتمندترین مرد جهان و یکی از نزدیک‌ترین‌ها به دولت جدید دونالد ترامپ، با آسوشیتدپرس مصاحبه کرده و گفته است «ایران بهترین کشور برای سرمایه‌گذاری است و در صورت سرمایه‌گذاری آمریکایی‌ها در ایران، ریسک سرمایه‌گذاری در خاورمیانه به حداقل می‌رسد.»در این مصاحبه خیالی او حتی اضافه کرده بود که ممکن است به‌زودی به ایران سفر کند. ساعتی بعد اما کاشف به عمل آمد که ماسک نه با آسوشیتدپرس و نه با هیچ رسانه دیگری چنین گفت‌وگویی نداشته است. جعلی بودن این خبر اما گمانه‌زنی‌ها درباره مذاکرات ایران و آمریکا از کانال ایلان ماسک و احتمال سفر او به تهران را از رونق نینداخته است. به ویژه آنکه در تهران پالس‌های مثبت به سرعت در حال اوج‌گیری‌اند. 

یک پیام مهم در تهران و یک اقدام نادر در آمریکا

بیانات رهبر انقلاب آیت‌الله خامنه‌ای روز سه‌شنبه  ضمن هشدارهایی مبنی بر اینکه «چشم‌هایمان را باز کنیم و حواسمان باشد که با چه کسی مواجه‌ایم، معامله می‌کنیم و حرف می‌زنیم»، اظهار کردند که «انسان وقتی طرف مقابل خود را شناخت، ممکن است معامله کند، اما می‌داند چه باید بکند. باید بشناسیم و بدانیم.» اشارات رهبری با تاکید بر جمله «چشمانمان را باز کنیم» در حساب کاربری ایشان در فضای مجازی نیز منتشر شده است. 

حمیدرضا حاجی‌بابایی، نایب رئیس مجلس در گفت‌وگوی ویژه خبری تلویزیون تصریح کرد که «ما با آمریکا هیچ دشمنی و جنگی نداریم و با هر جای دنیا جز رژیم صهیونیستی، حتی آمریکا حاضر به مذاکره هستیم.»ایالات متحده آمریکا در اقدامی نادر، برای اولین بار انتقاد از کارنامه حقوق بشری ایران را درز گرفت که این گامی عملی از سوی آمریکا محسوب می‌شود. 

انتخاب بین بی‌بی و ایلان

چشم‌ها اما بیش از همه متوجه ایلان ماسک است... امیدی که این روزها خیلی‌ها در ایران به ایلان ماسک دارند، به سیاستمداران ندارند. آنها معتقدند که دونالد ترامپ به عنوان رئیس‌جمهوری فعلی ایالات متحده، بین دشمنی نتانیاهو با ایران و علاقه ماسک به ایران، دومی را انتخاب خواهد کرد و شواهد و نشانه‌ها نیز چنین ادعایی را مستند می‌کنند. 

خبر دیدار ماسک با سفیر ایران در سازمان ملل، آن هم به فاصله کوتاهی پس از پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات آمریکا، اولین جرقه‌های این حضور پررنگ او در پرونده تهران را زد. اخیرا نیز در جریان آزادی خبرنگار بازداشت شده ایتالیایی در ایران، ماسک نوشت که در آزادی چچیلیا سالا نقش کوچکی داشته است. 

نیویورک تایمز که پیش‌تر خبر دیدار ماسک و امیرسعید ایروانی را منتشر کرده بود، این بار هم گزارش داد: «زمانی که یک روزنامه‌نگار ایتالیایی در ماه دسامبر در ایران دستگیر شد، نامزد او در خانه نگران بود که ممکن است او سال‌ها در زندان بماند. بنابراین، در بحبوحه صحبت‌هایی درباره مذاکره ایران و ایتالیا برای تبادل زندانی که ایالات متحده نیز در آن دخیل بود، او تصمیم گرفت پیامی به کسی برساند که ممکن بود بتواند کمک کند. نام او ایلان ماسک بود.» فردی که ماسک با او تماس گرفته بود نیز مجددا ایروانی، نماینده ایران در سازمان ملل بود. هرچند که منابع رسمی چنین روایت‌هایی را رد می‌کنند اما ناظران و کارشناسان تاکید می‌کنند که این تکذیب‌ها به دلیل ویژگی‌های «دیپلماسی پنهان» است. 

 یک پیوند عاطفی در ایکس 

اما آنچه باعث شده تا اغلب اخبار درباره مذاکره و روابط میان تهران – واشنگتن، حول محور ایلان ماسک بچرخد، صرفا منحصر به اخبار پشت پرده سیاسی نیست.  او از دریچه ایکس با ایرانیان بسیاری ارتباط برقرار کرده است. چند ماه پیش وقتی یک کاربر ایرانی در پلتفرم متعلق به ماسک، داستان زندگی و مهاجرت خود را منتشر کرد، ماسک در واکنش به او نوشت که «آمریکا از ورود ایرانیان بسیار بااستعداد بهره‌ برده است.»

همان زمان او ویدئویی که یک نوجوان ایرانی از پیانونوازی خود روی تصاویر فعالیت‌های فضایی شرکت اسپیس‌ایکس ایلان ماسک منتشر کرده بود را بازنشر کرد. دستیاران ایرانی او در تسلا و ایکس، دست راست او محسوب می‌شوند و به طور کلی مواضعش نسبت به ایران و ایرانیان، این تصور را ایجاد کرده که او بر خلاف تمام تندروهای آمریکایی، به ایران علاقه‌مند است. 

دولت هم ماسک را ترجیح می‌دهد

جالب آنکه ماسک نه فقط نسبت به مردم ایران، بلکه در مواجهه با دولت و حاکمیت ایران نیز مواضعی مشابه دارد. پارسال در گفت‌وگویی مشترک با بنیامین نتانیاهو ماجرایی که درباره نامه دولت ایران تعریف کرد، بسیار خبرساز شد. در دولت ابراهیم رئیسی، وقتی برنامه اینترنت استارلینک ماسک، حیات فیلترشکن‌ها در ایران را تهدید کرد، دولت ایران طی نامه‌ای از او خواست که قوانین سرزمینی را در فعال‌سازی این سرویس رعایت کند. ماسک به نتانیاهو گفت که «انتظار یک نامه سرشار از خشم و عصبانیت را داشتم ولی متن آن در سطح آثار چارلز دیکنز مودبانه و محترمانه بود.»

هرچند نخست وزیر اسرائیل به او گفت که «خام ادبیات چارلز دیکنزی جمهوری اسلامی نشو»، اما به نظر می‌رسد که رویکرد ماسک تغییری نکرده است. آذرماه امسال وقتی سناتورهای آمریکایی مدعی پرواز پهپادهای ایرانی در سواحل شرقی آمریکا شده بودند، ماسک با انتشار تصاویری که به طور نمادین حکومت جمهوری اسلامی ایران را سوار بر بشقاب پرنده و بر فراز خاک آمریکا نشان می‌داد، چنین ادعایی را به سخره گرفت و نوشت: «لطفا از درست کردن روایت‌های جعلی برای جنگ دست بردارید.»

در ایران نیز، دولت و نهادهای دخیل در پرونده ایران و آمریکا، مذاکره و دیپلماسی با ماسک را به مذاکره مستقیم با دولت ترامپ، دست‌کم در این مرحله ترجیح می‌دهند. چراکه او نه یک سیاستمدار، بلکه یک تاجر و سرمایه‌گذار است، آن هم نه لزوما یک سرمایه‌گذار آمریکایی، بلکه چهره‌ای فراملی است و اصلا او یک آمریکایی تمام‌عیار هم نیست؛ بلکه از پدری در آفریقای جنوبی و مادری کانادایی‌تبار است. 

با این مشخصات، مذاکره با ماسک را راحت‌تر از مذاکره با دولت آمریکا می‌توان از گزند تندروهای داخلی و خارجی حفظ کرد. از این روست که این روزها بسیاری امیدوارند که او بیش از آنکه در سودای رفتن به مریخ باشد، در تدارک آمدن به ایران باشد! به نظر می‌رسد اتاق فکر خبرهای راست و دروغ درباره ماسک و ایران نیز در حال زمینه‌سازی برای تحقق این سفرند و اصلا کدام خبر جعلی است که نصف آن راست نباشد، درست مثل شوخی‌هایی که نیم آن جدی است و خیلی وقت‌ها شوخی، شوخی جدّی می‌شود.