خداحافظ میهما‌ن عزیز| درباره زمانه و زندگی مردی که دیروز در تهران به شهادت رسید
چه کسی جایگزین هنیه می‌شود؟
هفت صبح| حوالی ساعت شش‌صبح چهارشنبه 10 مردادماه، خبر ترور اسماعیل هنیه، رئیس‌دفتر سیاسی حماس در تهران، خواب را از چشم منطقه و حتی جهان گرفت. هنیه از روز سه‌شنبه برای شرکت در مراسم تحلیف مسعود پزشکیان در تهران حضور داشت. او با رهبرانقلاب و رئیس‌دولت چهاردهم دیدار کرد. آخرین تصاویر منتشرشده از او، رئیس‌دفتر جنبش حماس را در حال بازدید از برج میلاد در پایتخت نشان می‌دهد.
جزئیات دقیقی در مورد اینکه ترور اسماعیل هنیه با چه روشی صورت گرفته و او در کجا ساکن بوده است، منتشر نشده. تنها برخی از گمانه‌زنی‌ها وجود دارد که محل اقامتش را در شمال تهران و محوطه کاخ سعدآباد می‌داند. تنها نکته تایید شده ترور او در هنگام خواب و در اتاق‌خواب محل اقامتش است.
در ماه‌های پس از هفت اکتبر، تعداد زیادی از خانواده درجه یک هنیه که در غزه ساکن بودند، توسط حملات اسرائیل، جان خود را از دست دادند. او در آن زمان و پس از اعلام خبر کشته‌شدن پسرها و نوه‌هایش گفت، شهادت آنها تاثیری بر مواضع حماس نخواهد داشت.
خانواده‌ای‌که ده‌ها نفر از اعضایش را از دست داد
در ماه‌های پس از حمله هفت‌اکتبر و شروع حملات اسرائیل به غزه، تعداد زیادی از افراد خانواده اسماعیل هنیه که اغلب آنها در این باریکه حضور داشتند، جان خود را در حملاتی که از تل‌آویو برنامه‌ریزی شده بود، از دست دادند. تا قبل از سال 2023، او و همسرش امل که در 16سالگی با هم ازدواج کرده بودند، 13فرزند داشتند.
در نخستین حمله به خانواده هنیه، ابتدا 14نفر از اعضای خانواده او که برادرش هم در میانشان بود، شهید شدند. کمی بعد، دو نوه او جان خود را بر اثر حمله اسرائیل از دست دادند و در نهایت روز 10 آوریل 2024، با حمله هوایی به یک خودرو، سه پسر هنیه یعنی حازم، امیر و محمد به همراه چهار نوه‌اش جان باختند. وی در 25 ژوئن 2024، ده نفر دیگر از اعضای خانواده از جمله خواهر 80ساله خود را در محلی که زندگی خود را آغاز کرده بود، از دست داد.
امل هنیه، دخترعموی اسماعیل در زمان حمله به خودروی پسرانش، در یک بیمارستان در دوحه بستری بود. تصاویر واکنش هنیه در قبال شهادت پسرانش، موردتوجه رسانه‌ها قرار گرفت؛ در این تصاویر هنیه، در حالی‌که سر تکان می‌داد و دستانش را در جلوی تنه‌اش محکم به هم گره کرده بود، برای مدت کوتاهی به آسمان نگاه کرد. در روزهای بعد عکس‌های خندانی از او و همسرش امل منتشر شد که به‌عنوان نمادی از مقاومت خانواده هنیه موردتوجه قرار گرفت. هنیه در آن روزها گفت: «همه مردم ما و همه خانواده‌های غزه، بهای سنگینی پرداخته‌اند و من هم یکی از آنها هستم.»
طبق گزارش‌ها، دختران هنیه، سنا متولد ۱۹۸۶، بثینه متولد ۱۹۸۷، خوله متولد ۱۹۹۲، لطیفه متولد ۱۹۹۸ و ساره متولد ۲۰۰۴ هستند. او هشت پسر داشته که عبدالسلام متولد ۱۹۸۱، همام متولد ۱۹۸۳، وسام متولد ۱۹۸۴، معاذ متولد ۱۹۸۵، عاد متولد ۱۹۹۴، حازم متولد ۱۹۹۴ و کشته شده در حمله اسرائیل، امیر متولد ۱۹۹۵ و کشته شده در حمله اسرائیل و محمد متولد ۱۹۹۶ و کشته شده در حمله اسرائیل بوده‌اند. طبق شواهد، پسران اسماعیل هنیه در عملیات‌های نظامی حماس، نقشی نداشته‌اند.
نگاهی به زندگی اسماعیل هنیه
اسماعیل هنیه در سال 1962، یعنی 62سال قبل در یک اردوگاه پناهندگان فلسطینی در شهر غزه با نام الشاطی متولد شد. خانواده او از جنوب سرزمین‌های اشغالی، پس از اشغال فلسطین، در سال 1948 به غزه پناه آورده بودند. او سال‌های جوانی خود را در غزه، سپری و تحصیلات ابتدایی و راهنمایی را در مدارس سازمان بین‌المللی آنروا گذراند. سال 1981، هنیه همزمان با شروع تحصیلاتش در رشته ادبیات عرب در دانشگاه اسلامی غزه، به عضویت انجمن اسلامی درآمد.
در سال فارغ‌التحصیلی یعنی 1987، هنیه درگیر اعتراضات فلسطینی‌ها و انتفاضه شد و همان سال مدتی را در بازداشت اسرائیلی‌ها گذراند. داستان حماس و اسرائیل به همان ابتدای تاسیس جنبش در سال 1988 بازمی‌گردد. او در همان سال شش‌ماه به دلیل همکاری با حماس، زندان رفت و سپس برای مدت کوتاهی آزاد شد. او همچنین در سال 1989، سه‌سال به زندان رفت و بعد از آزادی به همراه برخی چهره‌های ارشد جنبش حماس، به منطقه مرج‌الزهور در مرز لبنان و فلسطین تبعید شد.
یک سال تبعید در لبنان برای هنیه فرصتی جهت شناخته‌شدن از سوی رسانه‌های بین‌المللی بود. او در نهایت سال 1993 به غزه بازگشت و رئیس دانشگاه اسلامی این باریکه شد. آزادی احمدیاسین، بنیان‌گذار حماس، نقطه عطفی برای هنیه به‌حساب آمد. او روابط خوبی با یاسین داشت و در نهایت به رئیس‌دفتر و سپس نماینده احمد یاسین در تشکیلات خودگردان تبدیل شد.
یک دهه بعد از بازگشت به غزه، او به همراه یاسین در حمله اسرائیل به یک ساختمان مسکونی زخمی شد. اسماعیل هنیه، جزئیات عملیات ترور نافرجام خود را این گونه توصیف کرد: «همراه شیخ احمد یاسین به دیدار دکتر مروان ابو راس رفته بودیم. وقتی ناهار را در منزل ایشان میل کردیم، ناگهان یک هواپیمای اف ۱۶، محلی را که در آن بودیم، بمباران کرد. سقف فرو ریخت و همه‌جا را دود و گردوخاک فرا گرفت. به شکرانه پروردگار موفق شدیم از منزل خارج شویم.
هنیه در سال 2006، پس از کسب بیشترین کرسی‌های گروه حماس در انتخابات پارلمانی فلسطین، نخست‌وزیر فلسطین شد. او در آن سال از دومین حمله به جان خود که در گذرگاه رفح با همراهانش هدف تیراندازی قرار گرفته بود، جان سالم به در برد. محمود عباس در سال 2007 پس از خروج اسرائیل از غزه و کنترل حماس، هنیه را از سِمت نخست‌وزیری برکنار کرد. با این‌حال، روابط هنیه با جنبش فتح، هیچ‌گاه خصمانه نبود.
در واقع تا سال 2017، اسماعیل هنیه مرد شماره یک در غزه بود تا اینکه به عنوان رئیس‌دفتر سیاسی حماس انتخاب شد. دو سال بعد وقتی غزه را ترک کرد، یحیی سینوار جانشین هنیه شد.از سال 2017 اسماعیل هنیه بیشتر وقت خود را در قطر می‌گذراند. او البته سفرهایی به ایران و ترکیه داشت اما محل اقامتش در دوحه بود.
چه کسی جایگزین هنیه می‌شود؟
تعداد زیادی از رهبران حماس در سال‌های گذشته از سوی اسرائیل ترور شده‌اند. در حقیقت، هنیه، دوازدهمین نفر از اعضای ارشد حماس به حساب می‌آید که هدف ترور اسرائیلی‌ها قرار گرفته است. اولین ترور علیه خالد مشعل در سال 1997 انجام شد. در آن زمان 10نفر از اعضای موساد به رهبری و براساس تصمیم نتانیاهو، با گذرنامه جعلی کانادایی وارد امان پایتخت اردن شدند.
دو مامور موساد به مشعل با ماده‌ای بسیار سمی حمله کردند، اما در زمان فرار، توسط پلیس اردن و محافظان مشعل بازداشت شدند. حسین‌بن طلال، پادشاه وقت اردن از نتانیاهو خواست پادزهر این سم کشنده را به اردن تحویل دهد و با همین تصمیم خود، توانست چهره مشهور گروه حماس که در بین کشورهای عربی هم شناخته‌شده بود، از مرگ حتمی نجات دهد. در نهایت مشعل از این ترور، جان به سلامت برد و اسرائیل ناچار شد تا برخی از چهره‌های این گروه از جمله شیخ احمد یاسین را از زندان آزاد کند.
حالا با ترور اسماعیل هنیه، بر اساس گزارش‌هایی که رسانه‌های غربی با اطمینان آن را نقل می‌کنند، خالد مشعل، بیشترین شانس برای جانشینی هنیه را دارد. او که در سال 1956 به‌دنیا آمده و 68ساله است، در روستای سلواد از شهرستان رام‌الله فلسطین متولد شد و تحصیلاتش را در کویت به‌پایان برد و در همان‌جا، رهبری جمعیت اسلامی- فلسطینی را در دانشگاه برعهده گرفت.
خالد مشعل، دارای هفت فرزند است. او یکی از موسسان اولیه جنبش حماس به‌حساب می‌آید. از همان ابتدای کار، مشعل کارش را به‌عنوان رئیس‌دفتر حماس آغاز کرد و در سال 2004 به رهبر این گروه تبدیل شد. او سال ۲۰۱۲ به نوار غزه سفر کرد. سفر مشعل اولین ورودش به سرزمین‌های فلسطینی از زمان خروج در ۱۱سالگی از کرانه غربی به‌حساب می‌آمد. سال ۲۰۱۷ که شورای جنبش مقاومت اسلامی، هنیه را به عنوان رئیس‌دفتر سیاسی حماس جایگزین مشعل کرد، مشعل به ریاست برون‌مرزی این دفتر منصوب شد. برخی از رسانه‌ها و تحلیل‌گران کماکان معتقدند این مرد در تمام این سال‌ها، پشت مهم‌ترین تصمیمات سیاسی گروه حماس قرار داشته و از مهم‌ترین و قدرتمندترین افراد این گروه بوده است.
