تراژدی ملی
جزئیات سانحه سقوط بالگرد حامل رئیس جمهور و وزیر امور خارجه
هفت صبح| وارد تحریریه که شدم عکس‌های ملاقات الهام علی‌اف و حجت‌الاسلام رئیسی جلب توجه کرد. چه ملاقات استراتژیک بزرگی. آن هم یک هفته پس از میزبانی از نچیروان بارزانی. داشتم فکر می‌کردم این اتفاقات دیپلماتیک چقدر در آرامش مرزها و اقتصاد ایران می‌تواند مهم باشد. عکس‌ها فوق‌العاده جذاب بودند. ملاقات دو رئیس‌جمهور روی خط مرزی و برای یک پروژه عمرانی. داشتم همه این موارد را با خودم حلاجی می‌کردم که اولین خبرها آمد: فرود سخت هلی‌کوپتر رئیس‌جمهور در منطقه و ....خبرهای بعدی به سرعت اضافه شدند. سانحه‌ای که فقط قابل مقایسه با سقوط7 مهرماه 1360 است. هواپیمایی که سرلشگر فلاحی؛سرتیپ نامجو و جواد فکوری و یوسف کلاهدوز و محمد جهان آرا داخل آن بودند.
قابل مقایسه با سقوط هواپیمای سردار احمد کاظمی و یارانش است، یا فاجعه سقوط هواپیمایی که منصور ستاری و سرتیپ یاسینی را از ما گرفت. یادآور مرگ مهندس دادمان وزیر راه وقت و...اما به نظر می‌رسد هلی‌کوپتری که رئیس‌جمهور و وزیر امور خارجه و امام جمعه تبریز و استاندار آذربایجان شرقی را با خود حمل می‌کرده بزرگ‌ترین سانحه هوایی در رده سیاستمداران ایران را به وجود آورده است .
این داستان غم انگیز را برایتان روایت می‌کنیم و می‌دانیم که ابعاد این حادثه در روزهای آینده است که مشخص خواهد شد.
عصر یکشنبه 30 اردیبهشت، رسانه‌ها از اتفاقی ناگوار برای هلی‌کوپتر حامل رئیس‌جمهور خبر دادند. طبق اطلاعات اولیه، این هلی‌کوپتر به‌دلیل شرایط جوی دچار سانحه شده بود. یکشنبه شب رهبرانقلاب در دیدار جمعی از خانواده‌های سپاهیان پاسدار که به مناسبت شب میلاد امام رضا برگزار شد، با ابراز تاثر از حادثه نگران کننده برای رئیس جمهور محترم و همراهان ایشان فرمودند: امیدواریم خداوند متعال رئیس جمهور محترم و مغتنم و همراهان ایشان را به آغوش ملت برگرداند. همه برای سلامت این جمع خدمت‌گزار دعا کنند.ملت ایران نگران و دلواپس نباشند، هیچ اختلالی در کار کشور به وجود نمی‌آید.
اینجا جزئیاتی از سانحه ناگوار روز یکشنبه را بخوانید:
هلی‌کوپتر حامل حجت‌الاسلام ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور کشورمان روز یکشنبه 30 اردیبهشت ماه دچار سانحه‌ای سخت شد. رئیس‌جمهور در این پرواز تنها نبود. حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه، آیت‌الله آل‌هاشم امام جمعه تبریز و مالک رحمتی استاندار آذربایجان شرقی در این پرواز آقای رئیسی را همراهی می‌کردند. صبح یکشنبه رئیس‌جمهور برای افتتاح سد قیزقلعه‌سی به آذربایجان شرقی سفر کرد. او در این مراسم دیداری با الهام‌علی‌اف رئیس‌جمهور آذربایجان داشت که در ظاهر تاریخی به‌نظر می‌رسید. حاصل این دیدار تعداد زیادی عکس خوب از دو سیاستمدار بود که نشان از برقراری صلح و صفا میان تهران و باکو پس از مدت‌ها تنش داشت.
اولین خبر در مورد فرود سخت هلی‌کوپتر رئیس‌جمهور در حوالی ساعت چهار و 35 دقیقه عصر تا چهار و 45 دقیقه در رسانه‌های رسمی منتشر شد. براساس نخستین گمانه‌زنی‌ها از سه هلی‌کوپتری که مقامات ایرانی و همراهانشان را از حوالی سد قیزقلعه‌سی برمی‌گرداندند، دو هلی‌کوپتر سالم بوده و یکی از آنها دچار فرود سخت شده بود.
کمی بعد رسانه‌ها خبر دادند که هلی‌کوپتر آسیب دیده حامل رئیس‌جمهور و وزیرخارجه ایران بوده است. در گزارش‌های اولیه، محل حادثه منطقه جلفای آذربایجان شرقی معرفی شد. اما بعد مشخص شد این اتفاق ناگوار در فاصله‌ای بیش از 100 کیلومتری با ورزقان افتاده است.
حجت‌الاسلام ابراهیم رئیسی شناخته شده‌ترین فرد در هلی‌کوپتر سانحه دیده است. او 23 آذر سال 1339 متولد شده و علاوه بر اینکه ریاست‌جمهوری ایران را از سال 1400 برعهده دارد، عضو جامعه روحانیت مبارز و نماینده و نایب‌رئیس اول مجلس خبرگان رهبری است. دروس حوزوی را نخست در مشهد و از سال ۱۳۵۴ در قم ادامه داد. تحصیلات حوزوی او تا سطح چهار حوزه علمیه است. او همچنین تحصیلات خود را در مدرسه عالی شهید مطهری در رشته فقه و حقوق خصوصی ادامه داده و از رساله خود با موضوع تعارض اصل و ظاهر در فقه و حقوق دفاع کرده است.
او فعالیت قضایی خود را در ۲۰ سالگی به عنوان دادستان در کرج آغاز کرد و سپس دادستانی همدان را برعهده گرفت. حجت‌الاسلام رئیسی در سال ۱۳۶۴ به تهران منتقل و جانشین دادستان تهران شد. او در سال ۱۳۷۳ به عنوان رئیس سازمان بازرسی کل کشور منصوب و تا سال ۱۳۸۳ در این سمت بود. از سال ۱۳۸۳ تا ۱۳۹۳، معاون اول قوه قضائیه و در سال‌های ۱۳۹۳ تا ۱۳۹۴ دادستان کل کشور بود. در اسفند ۱۳۹۴، ابراهیم رئیسی با حکم رهبرانقلاب به تولیت آستان قدس رضوی منصوب شد. رئیس‌جمهور کشورمان در سال ۱۳۹۷ به عنوان رئیس قوه قضائیه منصوب شد که پس از انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۰ از این سمت استعفا داد. او با جمیله علم‌الهدی، دختر آیت‌الله علم‌الهدی، امام جمعه مشهد ازدواج کرده است.
از دیگر چهره‌های شناخته شده در هلی‌کوپتری که عصر 30 اردیبهشت دچار حادثه شد، حسین امیرعبداللهیان وزیرخارجه بود. او که 60 ساله است، سیاستمدار و دیپلماتی به حساب می‌آید که دبیرکل دبیرخانه دائمی کنفرانس بین‌المللی حمایت انتفاضه فلسطین و مدیر مسئول فصلنامه گفتمان راهبردی فلسطین است.
امیرعبداللهیان دستیار ویژه رئیس‌مجلس شورای اسلامی و مدیرکل امور بین‌الملل مجلس در فاصله سال‌های ۱۳۹۵ تا ۱۴۰۰ بود. او در دوره وزارت علی‌اکبر صالحی به‌عنوان معاون وزیر امور خارجه منصوب شد که در سه سال اول وزارت جواد ظریف هم در این سمت ابقا شد. او مدتی بعد به‌عنوان سفیر ایران در عمان منصوب شد.
محل اصلی سانحه هلی‌کوپتر در منطقه ورزقان عنوان شده است. ورزقان یکی از شهر‌های آذربایجان شرقی است و مرکز شهرستان ورزقان است. این شهر در ۴۰ کیلومتری غرب اهر و ۷۸ کیلومتری شمال تبریز قرار گرفته است. از سال 1390 ورزقان و ناحیه احتمالی که سانحه در آن رخ داده جزو مناطق حفاظت شده به‌حساب می‌آید. متصل شدن به مناطق حفاظت شده کیامکی در غرب، ارسباران در شرق منطقه و همچنین پارک ملی زاگاتای جمهوری آذربایجان و ارمنستان در شمال، این منطقه را به‌عنوان یک کریدور مهم حیات‌وحش در سطح محلی، ملی و بین‌المللی تبدیل کرده است. ناحیه ورزقان با کوه‌های بلندی چون آق‌داغ، مشک‌عنبر، کامتال، جوشون، جله داغ، ایری داغ، کیامکی، خاروانا و پیرسقا محاصره شده است. نام ورزقان پیش از این به‌دلیل زلزله نسبتا شدید سال 1391 به سرخط خبرها تبدیل شده بود.
اگر بخواهیم جزئی‌تر بگوییم که حادثه ناگوار سقوط هلی‌کوپتر در کدام نقطه اتفاق افتاده، به نام دو روستای اوزی و پیرداوود می‌رسیم. هر دو این روستاها به جنگل ارسباران نزدیکند. طبق گزارشی که خبرنگار تسنیم غروب روز 30 اردیبهشت منتشر کرد، منطقه وقوع سانحه برای بالگرد رئیس‌جمهور از مناطق صعب‌العبور بوده و امکان تردد به صورت خودرویی وجود ندارد و همین مسئله نیروهای امدادی را با دشواری‌هایی روبه‌رو کرده است.
طبق گزارش‌های آب و هوای منطقه ورزقان روز یکشنبه مه‌آلود و بارانی بوده. ما هم نگاهی به وضعیت آب‌وهوایی آن ناحیه انداختیم و متوجه شدیم که روز 30 اردیبهشت دمای هوای منطقه 15 درجه سانتیگراد بوده است. اما از نظر آب‌وهوایی ورزقان با بارش‌های فراوان دست‌وپنجه نرم می‌کرده است. حتی خبرهایی در روز 29 اردیبهشت ماه درمورد بارش برف در منطقه ورزقان و سونگون وجود داشت. با نزدیک شدن به ساعات تاریکی هوا مشخص شد که نه تنها در روز یکشنبه درگیر رگبار است که دوشنبه هم باران تندی در پیش دارد و در ساعات پایانی روز به شدت سرد خواهد بود. ایرنا در همین زمینه نوشت: شرایط سخت آب و هوایی و مه سنگین تلاش گروه‌های امدادی را با سختی روبه‌رو کرده است.
گروه‌های امدادی در ساعات نخست سانحه به‌دلیل صعب‌العبور بودن منطقه برای دسترسی به آن با دشواری‌های زیادی روبه‌رو بودند. به‌دلیل وجود مه، امکان امداد هوایی وجود نداشت و چشم امیدها به نیروهای پیاده، کوهنوردان و امدادگرانی بود که با آمبولانس به منطقه اعزام شده بودند. سخنگوی اورژانس عصر یکشنبه وضعیت را به این شکل توضیح داد: به دلیل مه شدید امکان امداد هوایی در محل وقوع سانحه برای هلی‌کوپتر حامل حجت‌الاسلام ابراهیم رئیسی وجود ندارد. بابک یکتاپرست توضیح داد که یک هلی‌کوپتر اورژانس برای امدادرسانی اعزام شده بود که به دلیل مه شدید نتوانست در منطقه فرود بیاید و مجبور به بازگشت شد. به گفته او، هشت دستگاه آمبولانس به ورزقان، محل وقوع حادثه، اعزام شده و امدادگران اورژانس به صورت زمینی در حال جست‌و‌جو و یافتن محل حادثه هستند. همچنین صادق محمودی، رئیس سازمان امداد و نجات جمعیت هلال احمر ایران به خبرگزاری ایلنا گفت ازچهار استان آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی، اردبیل و زنجان تیم‌های امداد و نجات همراه با سگ‌های زنده‌یاب و پهپاد به محل اعزام شدند.
طبق آنچه صداوسیما در حوالی ساعت شش عصر اعلام کرد، جی‌پی‌اس هلی‌کوپتر حامل رئیس‌جمهور و وزیرامور خارجه آخرین بار در حوالی معدن سونگون فعال بوده است. معدن مس سونگون در شهرستان ورزقان و شمالغرب ایران در یک منطقه کوهستانی با ارتفاع متوسط دو هزار متر بالای سطح دریا و در بخشی از رشته کوه‌های قره‌داغ قرار گرفته است.
هلی‌کوپتر حامل رئیس‌جمهور و وزیرخارجه ایران از نوع بل 212 بود و از عمر آن نزدیک به 30 سال می‌گذشت. این هلی‌کوپتر دو موتوره بوده و 13 نفر ظرفیت و 3/5تن وزن داشته است. گفته می‌شود که هلی‌کوپتر ساخت ایالات متحده بوده است.
هنوز مشخص نیست این هلی‌کوپتر به کدام ارگان تعلق داشته اما می‌تواند مرتبط با سازمان هلال‌احمر یا متعلق به آشیانه جمهوری اسلامی ایران و زیرنظر نیروی هوایی باشد.
برای اولین بار در تاریخ همه برنامه‌های شب میلاد در حرم امام رضا لغو شد. آنطور که خبرگزاری جماران نوشت: زائران و مجاوران رضوی که برای میلاد ثامن‌الحجج به حرم رضوی مشرف شده بودند همزمان با برپایی نماز جماعت برای سلامت رئیس‌جمهور و همراهانش دست به دعا برداشته و آیه شریف أَمَّنْ یجِیبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَیکشِفُ السُّوءَ را تلاوت کردند و مراسم مشهور خطبه‌خوانی برگزار نشد. همزمان در دیگر امامزاده‌های کشور هم مراسم دعای توسل برپا بود.
در بحبوحه تلاش تیم‌های امدادی، مدیرمسئول رسانه انتخاب در توئیتی عجیب نوشت: نقل است که امام‌جمعه تبریز قبل از سقوط(یا فرود سخت) بالگرد خود را به پایین پرت کرده و زنده است. اما از سرنوشت مابقی افراد خبری در دسترس نیست. او البته کمی بعد توئیت خود را پاک کرد اما به‌نظر می‌رسد نوشته او پس از آنکه خبرهای اولیه از پاسخگویی امام جمعه تبریز به تلفن همراهش حکایت داشتند، منتشر شده است. البته همان خبر هم در ساعات بعدی تایید نشد.
بر اساس اصل ۱۳۱ قانون اساسی جمهوری اسلامی در صورت فوت، عزل، استعفا، و یا غیبت و بیماری بیش از دو ماه رئیس جمهور، معاون اول او با موافقت رهبرانقلاب اختیارات و مسئولیت‌های او را برعهده می‌گیرد و شورای متشکل از او، رئیس مجلس و رئیس قوه قضائیه موظف هستند شرایطی را فراهم کنند که ظرف مدت زمانی حداکثر ۵۰ روزه رئیس‌جمهور جدید انتخاب شود.
