ما و این پنج تا...
نگاهی به رابطه ایرانیان با اپل، گوگل، آمازون، سامسونگ و مایکروسافت
هفت صبح| دیروز شرکت سامسونگ الکترونیک اعلام کرد که انتظار دارد سود سه ماهه اول سال ۲۰۲۴ این شرکت نسبت به سال پیش از آن، بیش از ۱۰ برابر شود. سامسونگ که دفتر مرکزی آن در کره جنوبی مستقر است، بزرگترین سازنده تراشه‌های حافظه، گوشی‌های هوشمند و تلویزیون در جهان است و آن طور که بی.بی.سی. اعلام کرده رشد قیمت تراشه‌ها (فقط در سال پیش‌رو بیست درصد گران‌تر از سال قبل) و افزایش تقاضا برای محصولات مرتبط با هوش مصنوعی اصلی‌ترین دلایل این افزایش عنوان شده است. همچنین انتظار می‌رود سود سامسونگ از فروش گوشی معروف گلکسی اس۲۴ هم افزایش یابد، این گوشی جدید از ماه ژانویه به بازارها عرضه شده است.
به این بهانه نگاهی کردیم به آخرین لیست ۱۰۰ برند باارزش جهان که توسط سایت معتبر برند فاینانس اعلام شده و سامسونگ در آن در جای پنجم قرار گرفته و این نکته را بررسی کردیم که رابطه ما ایرانیان با پنج برند برتر جهان چیست.
اپل
ارزشمندترین برند جهانی در این فهرست است. ارزش این برند بیش از ۵۱۶ میلیارد دلار ارزیابی شده است. این فقط ارزش برند است. سایر دارایی‌های این برند ۳۵۲ میلیارد دلار ارزیابی می‌شود و میزان درآمد این شرکت در سال گذشته ۳۳۸ میلیارد دلار بوده است. اپل از سال ۱۹۷۶ تاسیس شده است ولی موج توجه به آن از تابستان ۲۰۰۷ آغاز شده است. یعنی حوالی سال ۱۳۸۶. در آن زمان چه اتفاقی افتاد؟ اپل وارد بازار موبایل شد. از آن زمان تاکنون هر بار که اپل مدل جدیدی از آیفون را ارایه کرد؛ شوکی به بازار موبایل در ایران وارد شد. ماجرا ادامه داشت تا دو سال پیش که آیفون ۱۴ معرفی شد و با توجه به اینکه قابلیت این را داشت که به اینترنت ماهواره‌ای وارد شود (و در نتیجه فرد از نظام مورد تایید حاکمیت یعنی اینترنت فیلتر یا پالایش شده خارج می‌شد)، دیگر در شبکه تلفن همراه ایران رجیستر نشد و به همین ترتیب آیفون ۱۵ نیز بعد از معرفی به دستگاهی تقریبا غیرقانونی تبدیل شد.
البته در حال حاضر راه‌هایی برای استفاده از این دستگاه‌ها در ایران وجود دارد و حتی همین دو روز پیش توسط یک مقام صنفی هشدار داده شد که با ادامه استفاده از این دستگاه‌ها ممکن است کل طرح رجیستری زیر سوال برود ولی حاکمیت در ایران فقط از نظر اینترنت با اپل مشکل ندارد بلکه با کشور متبوع این کشور یعنی آمریکا نیز مشکلاتی جدی دارد و به همین دلیل رهبر انقلاب در مرداد ۱۳۹۹ صراحتا خواستار مقابله با واردات یا دست کم تخصیص ارز برای واردات این گوشی‌ها شدند.
البته اپل همیشه به خاطر موسسش یعنی استیو جابز هم، یک شرکت اتوپیایی به خصوص برای جوانان عشق رشته‌های فنی بوده است. یادمان نرفته که مرگ نابهنگام استیو جابز، چطور در جامعه ایران سر و صدا کرد و حتی در دانشگاهی، برای او مراسم ترحیم به سبک ایرانی خودمان برگزار شد و هنوز هم می‌توانیم ببینیم که کتاب مشهوری که در مورد او منتشر شده، یکی از پرفروش‌ترین کتاب‌های موفقیت در بازار تهران است.
مایکروسافت
سال‌ها قبل از اپل و استیو جابز البته ایرانیان با مایکروسافت و بیل گیتس، رابطه خود را آغاز کرده بودند. رابطه‌ای که البته باز هم یک طرفه بود. چرا که مایکروسافت هم شرکتی آمریکایی بود و تحریم‌ها باعث می‌شد که با وجود بازار قابل توجه کامپیوتر در ایران، این شرکت در ایران حضور رسمی نداشته باشد.
ولی بسیاری از نسل دهه چهل تا شصت ایران که شانس این را داشتند که از اوایل دهه هفتاد با کامپیوتر کار کنند؛ تصویر ویندوز ۹۵ یا ۹۸ را به عنوان نخستین چشم‌انداز از این جادوی شگفت‌انگیز به خاطر دارند. مایکروسافت البته هنوز هم اصلی‌ترین تولیدکننده سیستم عامل برای کامپیوترهای خانگی است و بخشی از درآمد ۲۱۱ میلیارد دلاری این شرکت از این محل تامین می‌شود. این شرکت البته پروژه‌هایی هم دارد که هم در ایران و هم در سطح جهان تقریبا می‌توان گفت موفق نبوده است. مثل تولید سیستم عامل برای موبایل یا موتور جست‌وجوی بینگ.
البته سیستم عامل این شرکت در حال حاضر با تبلت‌های مدل سرفیس، جان گرفته است و موتور جست‌وجوی آن هم با هوش مصنوعی ولی هنوز با گوگل و اندروید آن و نیز هوش مصنوعی چت جی پی تی فاصله معنادار دارد. شخص بیل گیتس مدیر مایکروسافت نیز بسیار بیشتر از استیو جابز در ایران مدلی از موفقیت بوده است و با وجود اینکه دیگر سال‌هاست که بیل گیتس در بین سه نفر اول ثروتمندان جهان هم نیست ولی هنوز در جامعه ایرانی، او نمادی از ثروت بسیار زیاد به شمار می‌رود. در پایان بگوییم که طبق تخمین برند فاینانس، ارزش برند مایکروسافت، ۳۴۰ میلیارد دلار است.
گوگل
گوگل با ۳۳۳ میلیارد دلار بیخ گوش مایکروسافت در این رده بندی قرار گرفته است. مثل هر کشور دیگری گوگل اصلی‌ترین موتور جست‌وجو در ایران است و جی‌میل، اصلی‌ترین سرویس‌دهنده ایمیل. همچنین بیشترین میزان موبایل‌ها در ایران با سیستم عامل این شرکت یعنی اندروید، کار می‌کنند.
با این حال از بعد از اعتراضات سال ۱۴۰۱، گوگل پلی، اصلی‌ترین فروشگاه اینترنتی نرم‌افزارهای موبایلی جهان که باز هم در اختیار گوگل است در ایران فیلتر شده است و وزارت ارتباطات مدعی است که بارها تلاش کرده آن را از فیلتر دربیاورد ولی این تقاضا مورد موافقت کمیته فیلترینگ یا همان کمیته تعیین مصادیق مجرمانه قرار نگرفته است.
گوگل همچنین صاحب اصلی‌ترین پلتفرم اشتراک‌گذاری و پخش ویدئو در جهان یعنی یوتیوب است که حدود ۱۵ سال است در ایران فیلتر شده است با این حال ایرانیان زیادی از این پلتفرم استفاده می‌کنند و اخیرا نیز تولید محتوا در این پلتفرم افزایش پیدا کرده است به خصوص محتواهایی که جایی در تلویزیون رسمی و حتی پلتفرم‌های قانونی پخش ویدئو ندارند. گوگل برای کسب‌وکارهای آنلاین ایرانی نیز محل مناسبی برای تبلیغ است و افراد زیادی متخصص این هستند که کارشان این است که سایت شما را در صفحه اول جست‌وجوی گوگل قرار دهند چرا که گفته می‌شود بیش از ۹۰ درصد کاربران هیچ وقت به صفحه دوم گوگل نمی‌روند.
آخرین اطلاعات در مورد گوگل هم اینکه، شرکت آلفابت، دارنده این برند، در سال گذشته میلادی، ۳۰۷ میلیارد دلار درآمد داشته.
آمازون
چهارمین برند با ارزش در فهرست ما آمازون است. آمازون بزرگترین فروشگاه اینترنتی جهان با ۵۷۴ میلیارد دلار درآمد در سال ۲۰۲۳ است و ۳۰۸ میلیارد دلار ارزش برند آن در این ارزیابی است.
در گذشته این شرکت بیش از هر چیز به خاطر کتاب‌های فروخته شده در آن مشهور بود و به همین دلیل برخی هم کتاب‌خوان‌های آن معروف به کیندل را در اختیار دارند.
ولی در سال‌های اخیر با رشد فروشگاه‌های اینترنتی برخی هم هستند که از راه‌های مختلف تحریم‌ها و عدم امکان مبادله ارز را دور می‌زنند و سایر جنس‌های این فروشگاه را به دست علاقه‌مندان در ایران می‌رسانند. پس از این موج، برخی هم به این فکر افتادند که در آمازون کالاهای خود را فروخته و درآمد دلاری کسب کنند.
با این حال هنوز هم می‌توان گفت که آمازون برندی به شناخته‌شدگی سه برند قبلی در کل ایران نیست و ممکن است نخستین چیزی که در شهرها و روستاهای دور از مرکز ایران با شنیدن این نام به ذهن مخاطب برسد جنگل‌های آمازون باشد. جف بزوس، صاحب این برند نیز کسی نیست که به اندازه بیل گیتس یا استیو جابز معروف باشد.
سامسونگ
در ایران این برند کره‌ای که ارزش آن کمی کمتر از صد میلیارد دلار و درآمد سال گذشته شرکت صاحب آن یعنی سامسونگ الکترونیک ۱۹۸ میلیارد دلار بوده است؛ بیش از هر چیز با تلفن همراه و لوازم جانبی آن و نیز لوازم خانگی آن شناخته می‌شود. البته که واردات لوازم خانگی از سال ۱۳۹۷ ممنوع شده است و از سوی دیگر تحریم‌های آمریکا هم باعث شده که سامسونگ تلاش کند از طریق شرکت‌های پوششی حضور خود را در ایران ادامه دهد.
برخی کارشناسان می‌گویند در حال حاضر شرکتی به نام سام الکترونیک در ایران یک سری تولیدات دارد که با یک تگ آن‌ها را ارایه می‌کند که این محصولات زیر نظر تکنولوژی سامسونگ تولید شده است و البته برخی دیگر با توجه به اینکه قطعات این کالاها در چین تولید می‌شود و با توجه به سابقه نامناسبی که از تولید نوکیا به وجود آمده، نسبت به همین تولیدات نیز مشکوک هستند.
با این حال هنوز هم موبایل‌های سامسونگ وارد ایران می‌شوند هر چند که ظاهرا دولت عزم خود را جزم کرده تا با تولید گوشی‌های ایرانی، به یک باره هم سهم میلیارد دلاری سامسونگ از تلفن همراه در ایران را از بین ببرد و هم با تولید سیستم عامل ملی برای تلفن همراه، اندروید و گوگل را از گوشی ایرانیان دور کند. هدفی که البته بسیار دور و دراز است و البته نگرانی‌های جدی در مورد ممنوعیت‌های بدون منطق را پدیده آورده‌است. ممنوعیت‌هایی که نشانه اولیه آن اخیرا در ممنوعیت واردات گوشی‌های تلفن همراه دکمه دار، دیده شده است.
و همه این‌ها در حالی است که سامسونگ زمانی در کنار ال جی تابلوهای تبلیغاتی لوازم خانگی‌فروش‌های خیابان جمهوری را قبضه کرده بود و حتی برای مدتی اسپانسر روی پیراهن باشگاه‌های استقلال و پرسپولیس بود و تبلیغاتش در تلویزیون با گارانتی معروف «سام سرویس» دیده می‌شد و حتی شایعاتی وجود داشت که واردکننده آن ارتباطی وثیق با ارکانی از حاکمیت دارد. به هر حال باید گفت سامسونگ در میان پنج برند اول دنیا تنها برندی است که در ایران حضور دارد و در سایت آن هم مراکز خدمات رسمی و مورد تایید شرکت در ایران معرفی شدند هر چند که این حضور هم به طور کامل نیست و چشم‌انداز آینده می‌گوید که رو به افول خواهد رفت.
